نخستین حمله اوکراین به روسیه باموشکهای آمریکایی

اوکراین روز سه‌شنبه ۱۹ نوامبر ۲۰۲۴ از موشک‌های ATACMS آمریکایی برای حمله به خاک روسیه استفاده کرد. این حمله پس از دریافت مجوز جدید از دولت بایدن انجام شد. 

روسیه اعلام کرد که نیروهایش پنج فروند از شش موشک شلیک‌شده به یک تأسیسات نظامی در منطقه بریانسک را سرنگون کرده‌اند. بقایای یکی از این موشک‌ها به تأسیسات برخورد کرده، آتش‌سوزی‌ای ایجاد کرده که به سرعت خاموش شده و هیچ تلفاتی یا خسارتی به بار نیاورده است. 

اوکراین اعلام کرد که یک انبار تسلیحاتی روسیه در حدود ۱۱۰ کیلومتری (۷۰ مایلی) داخل خاک روسیه را هدف قرار داده که این حمله باعث انفجارهای ثانویه شده است. ارتش اوکراین به طور عمومی مشخص نکرد که از چه سلاح‌هایی استفاده کرده، اما یک منبع رسمی اوکراینی و یک مقام آمریکایی بعداً تأیید کردند که از موشک‌های ATACMS استفاده شده است. 

جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، همین هفته مجوز استفاده اوکراین از موشک‌های ATACMS، که دوربردترین موشک‌های ارائه‌شده توسط واشنگتن هستند، برای حمله به داخل خاک روسیه را صادر کرد. مسکو استفاده احتمالی از این موشک‌ها را تشدید جنگ توصیف کرده و اعلام کرده است که این اقدام واشنگتن را به یک طرف مستقیم در جنگ تبدیل کرده و باعث واکنش متقابل روسیه خواهد شد. 

این حمله در حالی انجام شد که اوکراین هزارمین روز جنگ را پشت سر گذاشت؛ در حالی که نیروهای خسته در خطوط مقدم درگیر هستند، کی‌یف تحت محاصره حملات هوایی قرار دارد، یک‌پنجم از خاک اوکراین در دست مسکو است و نگرانی‌هایی درباره آینده حمایت‌های غربی با نزدیک شدن دونالد ترامپ به کاخ سفید وجود دارد. 

کارشناسان نظامی معتقدند که استفاده از موشک‌های آمریکایی برای حمله به مناطقی در عمق خاک روسیه، می‌تواند به اوکراین کمک کند که بخش کوچکی از خاک روسیه که در اختیار دارد را به عنوان ابزار چانه‌زنی حفظ کند، اما احتمالاً تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر مسیر جنگ ۳۳ ماهه نخواهد داشت. 

مسکو اعلام کرده است که استفاده از این نوع تسلیحات بدون حمایت عملیاتی مستقیم از سوی ایالات متحده ممکن نیست و بنابراین استفاده از این تسلیحات، واشنگتن را به مشارکت‌کننده مستقیم در جنگ تبدیل می‌کند. 

روز سه‌شنبه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دکترین جدید هسته‌ای را امضا کرد که ظاهراً هشداری به واشنگتن است. این دکترین آستانه استفاده از سلاح‌های اتمی توسط روسیه را کاهش داده و شامل پاسخ به حملاتی می‌شود که تمامیت ارضی این کشور را تهدید کند. 

واشنگتن اعلام کرد که این به‌روزرسانی دکترین هسته‌ای تعجب‌آور نیست و آن را به عنوان «ادامه همان اظهارات غیرمسئولانه روسیه» توصیف کرد. 

نوسانات در بازارها

گزارش‌ها درباره حمله اوکراین باعث نوساناتی در بازارها شد، به طوری که شاخص‌های سهام در اروپا کاهش یافتند و دارایی‌های امن افزایش قیمت پیدا کردند. 

ترامپ از میزان کمک‌های ایالات متحده به کی‌یف انتقاد کرده و گفته است که جنگ را به سرعت پایان خواهد داد، بدون اینکه مشخص کند چگونه. هر دو طرف به نظر می‌رسد انتظار دارند که بازگشت او به قدرت در دو ماه آینده همراه با فشار برای مذاکرات صلح باشد که از اوایل جنگ تاکنون برگزار نشده است. 

طرف‌های درگیر در هفته‌های اخیر تلاش خود را برای تشدید تنش افزایش داده‌اند تا موقعیت قوی‌تری در هرگونه مذاکرات به دست آورند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، گفته است که کی‌یف باید تمام تلاش خود را انجام دهد تا جنگ سال آینده از طریق دیپلماتیک پایان یابد. 

او روز سه‌شنبه در سخنرانی خود در پارلمان به مناسبت هزارمین روز جنگ گفت: «در این مرحله از جنگ، تصمیم گرفته می‌شود که چه کسی پیروز خواهد شد. آیا ما بر دشمن پیروز خواهیم شد یا دشمن بر ما اوکراینی‌ها… و اروپایی‌ها. و بر همه کسانی در جهان که می‌خواهند آزاد زندگی کنند و تحت سلطه یک دیکتاتور نباشند.» 

مراسم یادبود با شمع برای اواخر روز سه‌شنبه برنامه‌ریزی شده بود. 

هزاران شهروند اوکراینی کشته شده‌اند، بیش از شش میلیون نفر به عنوان پناهنده در خارج زندگی می‌کنند، و جمعیت این کشور از زمان صدور فرمان حمله توسط پوتین از راه زمین، دریا و هوا که بزرگ‌ترین درگیری اروپا پس از جنگ جهانی دوم را آغاز کرد، یک‌چهارم کاهش یافته است. 

تلفات نظامی بسیار سنگین بوده است، هرچند آمار این تلفات به شدت مخفی نگه داشته می‌شود. برآوردهای عمومی غربی که بر اساس گزارش‌های اطلاعاتی استوار هستند، نشان می‌دهند که صدها هزار نفر در هر دو طرف زخمی یا کشته شده‌اند. 

الکساندر سیریسکی، فرمانده ارشد اوکراین، در تلگرام نوشت: «در سنگرهای یخ‌زده منطقه دونتسک و در استپ‌های سوزان منطقه خرسون، زیر آتش خمپاره، موشک‌های کاتیوشا و ضدهوایی، ما برای حق زندگی می‌جنگیم.» 

این جنگ در هر گوشه‌ای از اوکراین خانواده‌ها را داغدار کرده است. مراسم خاکسپاری نظامیان در شهرها و روستاهای دورافتاده امری عادی شده است و مردم از شب‌های بی‌خوابی ناشی از صدای آژیرها و نگرانی خسته شده‌اند. 

در سال اول پس از تهاجم، نیروهای اوکراینی توانستند نیروهای روسی را از اطراف کی‌یف عقب برانند و بخش‌هایی از اراضی را با موفقیت‌های نظامی غافلگیرکننده در برابر دشمنی بزرگ‌تر و بهتر مجهز، بازپس گیرند. 

اما از آن زمان تاکنون، دو طرف درگیر جنگ سنگری فرسایشی شده‌اند که شهرهای شرقی اوکراین را به خاک تبدیل کرده است. نیروهای روسیه همچنان یک‌پنجم اوکراین را در اشغال دارند و در یک سال گذشته به طور پیوسته پیشروی کرده‌اند. 

کی‌یف اکنون امیدوار است که از نوار کوچکی از خاک در منطقه کورسک روسیه که در ماه اوت طی اولین حمله بزرگ خود به خاک روسیه تصرف کرده، به عنوان اهرم استفاده کند. اوکراین می‌گوید روسیه ۵۰ هزار نیرو در این منطقه مستقر کرده تا آن را بازپس بگیرد. 

در حرکتی که در غرب به عنوان تشدید تنش محکوم شده، روسیه اکنون ۱۱ هزار سرباز کره شمالی را مستقر کرده که به گفته کی‌یف، برخی از آن‌ها در کورسک با نیروهای اوکراینی درگیر شده‌اند. زلنسکی گفته است که پیونگ‌یانگ ممکن است ۱۰۰ هزار سرباز بفرستد. 

از سوی دیگر، روسیه همچنان به پیشروی روستا به روستا در شرق اوکراین ادامه می‌دهد و روز سه‌شنبه اعلام کرد که یک منطقه دیگر را تصرف کرده است. 

با آغاز زمستان، مسکو روز یکشنبه حملات هوایی خود را به سیستم برق‌رسانی آسیب‌دیده اوکراین از سر گرفت و ۱۲۰ موشک و ۹۰ پهپاد را در بزرگ‌ترین حمله از ماه اوت شلیک کرد. 

به طور عمومی، هیچ نشانه‌ای از کاهش اختلافات میان مواضع مذاکراتی دو طرف دیده نمی‌شود. کی‌یف مدت‌ها است که خواستار عقب‌نشینی کامل روسیه از تمام مناطق اشغال‌شده و تضمین‌های امنیتی غرب به اندازه معاهده دفاع متقابل ناتو برای جلوگیری از حملات آتی روسیه بوده است. 

کرملین می‌گوید اوکراین باید تمام جاه‌طلبی‌های خود برای پیوستن به ناتو را کنار بگذارد و تمامی نیروهایش را از استان‌هایی که روسیه از زمان تهاجم خود مدعی الحاق آن‌ها شده است، خارج کند. 

خبرگزاری رویترز از کی‌یف