ايران امروز

نقش ایران در معمای آینده‌ی عراق

شهلا صمصامی - لوس آنجلس
چهار سال از جنگ عراق میگذرد. جنگ و اشغال نظامی این کشور پس از چهار سال همچنان ادامه دارد و زندگی برای میلیون ها عراقی در شهرها، خانه ها، کوچه و بازار هر روز خطرناک تر و مشکل تر می شود.سالگرد جنگ عراق چه در آمریکا، چه در عراق بدون سر وصدا و با غباری تیره و تار همراه بود. آمریکا یی ها که تحمل جنگ، درد و ناراحتی طولانی را ندارند و در فرهنگ این کشور برای هر مشکلی باید یک راه حل سریع وجود داشته باشد، حتا از شنیدن اخبار عراق خسته اند. روزنامه ها و وسائل ارتباط جمعی کمتر به اخبار جنگ پرداخته و بیشتر به سطحی ترین مسائل روز مانند زندگی هنرپیشه ها توجه دارند. بیش از 140 هزار سرباز آمریکایی که در عراق می جنگند تبدیل به سربازان گمنام شده اند.در هیچیک از کانال های تلویزیونی اثری از تابوت هایی که در پرچم آمریکا پوشیده شده اند نمی بینیم. جنگ عراق برای آمریکایی همانند همان ویدیوهایی است که بچه ها بازی می کنند. خشونت و کشت و کشتار یک تصویر ویدیویی است. در اذهان بسیاری از مردم آمریکا واقعیت و خیال پردازی یکی شده و جدا کردن این دو مشکل بنظر میرسد. اخیراً که جنجالی در مورد یکی از بیمارستان های ارتش و عدم رسیدگی به مجروحین جنگی بوجود آمد، برای نخستین بار تصویر هایی از جوانانی که دست و پا ندارند و یا دچار صدمات شدید ذهنی و مغزی شده اند، نمایان شد. ولی هنوز واقعیت برای مردم آمریکا قابل هضم نیست، این تصاویر با فیلم های سینمایی و یا سریال های تلویزیونی مانند سریال 24 که در مورد تروریست هاست در ذهن مردم یکی میشود.
جنگ عراق نه فقط پایان محبوبیت آمریکا بعنوان یک کشور دموکرات و حامی آزادی بود، بلکه این جنگ، نظام اخلاقی آمریکا را در اذهان مردم دنیا بزیر سئوال برد. زیرا در مهد دموکراسی جهان یکی از اصول مهم اعتقادات آمریکا یی ها این است که بهترین وسیله برای ایجاد صلح، داشتن یک ارتش قدرتمند است. در سال 2002 زمانیکه پرزیدنت بوش دستور حمله به عراق را صادر کرد، 62 درصد از مردم آمریکا چنین می اندیشیدند و امروز که تمام واقعیت ها در مورد نادرست بودن دلایل شروع جنگ عراق آشکار شده است، هنوز 42 درصد از مردم معتقدند که ایجاد صلح بستگی به قدرت نظامی دارد.

عراق به کدام سو میرود.
در شروع سال پنجم جنگ عراق پرزیدنت بوش از مردم آمریکا درخواست کرده است که صبور باشند. آنهایی که چه در داخل حکومت آمریکا چه خارج از آن صحبت از پیروزی در عراق می کردند، کمتر صدایشان شنیده میشود.عراق یک مشکل لاینحل است. دست اندرکاران حکومت آمریکا از وزیر دفاع و ژنرال های ارتش گرفته تا پرزیدنت بوش و کنگره ی آمریکا همه بدنبال راه حل هستند. برنامه ی بوش در مورد ازدیاد نیروی نظامی بویژه در بغداد علیرغم مخالفت کنگره انجام شد و بنا به آخرین گزارش ها در حال حاضر بیش از 30 هزار نیروی تازه نفس روانه ی عراق شده اند، .که دو برابر درخواست اولیه بوش است.
هدف اینست که تا سپتامبر امسال نیروی نظامی آمریکا موفق شود گروه های شیعه و سنی را که در حال جنگ هستند از یکدیگر جدا کرده و به حکومت عراق که اکثراً شیعه می باشند کمک کند تا بتواند برنامه هایی نظیر دخالت دادن سنی های بیشتری در حکومت عراق و تقسیم درآمد نفت را بانجام برساند. هدف آمریکا و حکومت فعلی عراق اینست که برخی از ملیشیای افراطی از عراق به ایران رانده شوند و ملیشیای متعادل تر را وارد کار کند. بزرگترین هدف برای همه اینست که زندگی در عراق بویژه بغداد به حال عادی برگردد. کوچه ها و خیابان ها قابل رفت و آمد شوند، خاکروبه ها از کنار خیابان ها جمع شود، دکانها و بازار باز شوند و مردم بتوانند در صلح و آرامش زندگی کنند، ولی متأسفانه این هدف امروز بیشتر به رؤیا شبیه است تا واقعیت.
در حال حاضر با ازدیاد نیروی نظامی آمریکا شیعه ها عقب نشسته اند ولی پس از پایان این بخش از عملیات نظامی، شیعه ها سریعاً برای بدست گرفتن قدرت چه در سطح حکومتی، چه ملیشیا در بغداد و سایر نقاط شروع به فعالیت خواهند کرد. شیعه ها چند دسته هستند. برخی سر نخ وفاداریشان به حکومت ایران میرسد و برخی دیگر تحت فرمان رهبران شیعه در عراق هستند. گروهی دیگر با در اختیار داشتن درآمد نفت طرفداران زیادی دارند. تمام گروه های شیعه می دانند که برای حفظ قدرت و داشتن کنترل نیاز به همبستگی دارند و این همبستگی، بزرگترین چالش عراق است. آنچه که واشنگتن نمی خواهد بپذیرد، ولی روشن ترین واقعیت در داخل عراق است، ادامه ی جدایی و نوعی تقسیم بندی عراق است. کارشناسان خاور میانه با توجه به واقعیت های روز معتقدند که در شمال کردها با درآمد قابل ملاحظه ی نفت ثبات سیاسی و رونق اقتصادی یک بخش مستقل هستند. در جنوب که شیعه ها اکثریت دارند با حمایت حکومت ایران، بیش از پیش بسوی ایجاد یک حکومت مستقل شیعه میروند. بخش های مرکزی می تواند بین شیعه و سنی تقسیم شود. بر اساس گزارشی در «نیوزویک» این کارشناسان معتقدند، یافتن هر نوع راه حلی برای آینده ی عراق با خشونت بیشتر همراه خواهد بود.
کردها برای دست یافتن به کرکوک که ترکمن ها و عرب ها نیزخواهان آن هستند چاره ای بجز جنگ ندارند. در هفته های اخیر که نیروهای نظامی آمریکا بیشتر در بغداد مستقر شده اند، عملیات انتحاری و بمب گذاری در کرکوک و حوالی آن افزایش یافته است. همین کارشناسان معتقدند، جنگ بین شیعه و سنی ادامه خواهد یافت و شیعه ها خواهند کوشید که سنی ها را از مناطق مرکزی برانند. به این ترتیب جنگ داخلی ادامه خواهد یافت

خروج آمریکا از عراق
علیرغم اینکه ازدیاد نیروهای نظامی و عملیات پاکسازی بغداد از شورشیان تا حدی موفقیت آمیز بوده است، مقامات نظامی آمریکا معتقدند که نیروهای نظامی این کشور در پاییز امسال شروع به خروج از عراق خواهد کرد. در کنگره ی آمریکا مخالفان جنگ به پرزیدنت بوش اخطار داده اند که بودجه ی سنگین جنگی را تصویب نخواهند کرد.
طبق آخرین آمار بیشتر مردم عراق خواهان خروج تدریجی آمریکا از خاک خود هستند. تونی بلر نخست وزیر انگلیس و تنها متحد بوش در حمله ی بعراق اعلام کرده است که نیروهای نظامی خود ر ا از هفت هزار به دو هزار کاهش خواهد داد. نیروی نظامی باقیمانده در یک پایگاه مطمئن و با ثبات، در نزدیکی بصره به تعلیم نیروهای عراقی خواهند پرداخت. آمریکا نیز در پی آنست که چنین مدلی را اجرا کند ولی با تعداد بمراتب بیشتری که در سراسر عراق به تربیت نیروی نظامی عراقی بپردازند. باین گونه هر دو طرف می توانند ادعا کنند که به پیروزی رسیده ا ند. اکثریت شیعه و حکومت عراق می تواند بگوید که کنترل اکثر مناطق کشور را از آمریکایی ها گرفته است و واشنگتن میتواند بگوید که ازدیاد نیروی نظامی و عملیات پاکسازی شورشیان راه را برای برقراری یک حکومت دموکراتیک در عراق باز کرده است. در عین حال نیروهای آمریکایی همچنان به جنگ با تروریست ها در داخل عراق ادامه خواهند داد.

تقش ایران در معمای عراق
ارتباط عراق بویژه شیعیان عراق با ایران از سال ها پیش شروع شد. وجود مراکز مقدسی مانند کربلا و نجف در عراق موجب یک ارتباط عمیق مذهبی بین شیعیان عراق و مردم ایران بوده است. در تاریخ معاصر با تبعید آیت الله خمینی به عراق ارتباط مذهبی شکل سیاسی نیز بخود گرفت. پس از انقلاب ایران و جنگ با عراق، فشارهای رژیم صدام بر شیعیان افزده شد. باین گونه بسیاری از بویژه رهبران شیعه به ایران مهاجرت کردند.
جمهوری اسلامی ایران بطور وسیع با کمک های مالی و نظامی و تربیت ملیشیا، جای پای محکمی در عراق باز کرد. با حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام، حکومت ایران تبدیل به با نفوذترین نیروی غیر عراقی در داخل این کشور شد. رهبران شیعه از ایران به عراق بازگشتند. نفوذ حکومت ایران، با ادامه اشغال نظامی آمریکا در عراق بیشتر شد. باین گونه حکومت ایران بخش جدا نشدنی از حکومت شیعه ها در عراق است. تنها نیروی نظامی عراق پس از سرنگونی صدام، ملیشیای شیعه است که با کمک های مالی و نظامی ایران بوجود آمد. باین دلیل بسیاری از کارشناسان خاورمیانه و حتا کشورهای همسایه ایران، معتقدند سرنوشت آینده ی عراق بدون مذاکره با ایران قابل حل نیست. درعین حال حکومت ایران با بحران سازی های پیاپی بویژه در زمینه انرژی اتمی عملاً خود را از دایره ی مذاکرات حذف کرده است. خروج تدریجی نیروهای نظامی آمریکا از عراق با فشار کنگره ی آمریکا و به پایان رسیدن دوران ریاست جمهوری بوش یک امر حتمی است. در نتیجه، جنگ داخلی و به احتمال زیاد چند تکه شدن عراق بیش از پیش تصویر ترسناک آینده ی این کشور است.
نقش حکومت ایران در عراق یک نقش سازنده نیست. آنچه که بسیاری از مردم ایران و برخی از سیاستمداران داخل
حکومت را نگران ساخته است خطری است که چند تکه شدن عراق برای ایران دارد. اگر چه ترکیه نیز در خطر ناآرامی در مناطق کردنشین است ولی هیچ کشوری باندازه‌ی ایران در خطر جدی پاره پاره شدن و از دست رفتن انسجام جامعه و ملت نیست. تاریخ بشریت شاهد افول و سقوط بزرگترین و قدرتمند ترین امپراطوری های زمان بوده است. اگر خوب بدلایل این سقوط دقت کنیم می بینیم قطع رابطه ی دستگاه حاکمه با مردم و نیازهای واقعی ملت و همچنین خودبزرگ بینی و نابخردی حاکمان دلیل اصلی و اساسی این سقوط ها بوده است. امروز می بینیم که بزرگترین قدرت نظامی و اقتصادی جهان یعنی آمریکا با روی کارآمدن حاکمان بی خرد و خودپسند، این کشور را وارد جنگی کرد که میتواند به افول این امپراطوری مدرن بیانجامد. دستگاه حاکمه در ایران نیز در ا ین مقطع مهم تاریخی با توسل به حربه هایی مانند انرژی اتمی، ماجرای گروگانگیری ملوانان انگلیسی و با بی توجهی به شرایط خطرناک جهانی، ایران را بسوی جنگ، نابودی و در نهایت پاره پاره شدن می کشاند. مردم آمریکا این شانس را دارند که بتوانند علیرغم زیانهای مالی و جانی، رهبران بی خرد و متکبر خود را تغییر دهند. در ایران ما تنها میتوانیم امیدوار باشیم که در دستگاه حاکمه دوراندیشی، خرد و عشق به پایداری ملت شریف ایران بر غرور کاذب غلبکرده و ایران از پرتگاه نابودی بسلامت و یکپارچه نجات یا بد.