iran-emrooz.net | Thu, 13.11.2008, 14:05
آیا واقعیت به راستی وجود دارد؟
برگردان: علی‌محمد طباطبایی
سال‌های طولانی است که پرسش‌هایی ذهن بشر را پیوسته به خود مشغول داشته است. گاهی حتی دانشمندان علوم طبیعی نیز پاسخ روشنی برای آنها در اختیار ندارند. از این رو ولت آن‌لاین از فیلسوفان سرشناس برای ارائه پاسخ‌های مناسب درخواست کرده است. آنها به ما می‌گویند که چه هنگام ابراز عشق به دیگری از روی صداقت است یا چگونه می‌توان ثابت نمود که ما بیداریم یا همه آنچه تجربه می‌کنیم یک رویا نیست و این که آیا واقعاً ما وجود داریم؟
پرسش: آیا واقعیت به راستی وجود دارد؟
جورج دبلیو برترام: فیلسوفان از همان دوره یونان باستان چالش شک اندیشی در فلسفه را مورد بحث و گفتگو قرار داده‌اند. انسان شک اندیش ما را با این ادعا تحریک می‌کند که انسان نمی‌تواند از جهان خارج از خود [یا جهان ظاهری] شناخت حقیقی به دست آورد. در واقع او با این پرسش خود به طور تلویحی وجود واقعیت را مورد تردید قرار می‌هد. اما فرد اهل شک با چنین موضع و طرح چنین پرسشی کاملاً دچار اشتباه شده است.
اولین پاسخ‌ها را همان فیلسوفان یونان باستان تدوین نموده‌اند. بنابر نظر آنها انسان شک اندیش به طور مداوم این ادعای خودش را با آنچه در واقعیت و به طور روزمره انجام می‌دهد نقض می‌کند. هنگامی که او صبح‌ها از خواب بر می‌خیزد همان اندازه وجود جهان بیرون از خودش را مبنا قرار می‌دهد [و به قولی واقعیت آن را تلویحاً می‌پذیرد] که وقتی شیر آب را باز می‌کند. البته فرد اهل شک به این سرعت و سهولت کوتاه نمی‌آید.
او این گونه پاسخ می‌دهد که ادراک‌های عصبی انسان نمی‌تواند به طور قطع و یقین وجود جهان خارجی را به اثبات رساند. چه بسا تختخواب، زمین و شیرآب همگی فقط و فقط در تصورات ما وجود داشته باشند. این قبیل استدلال‌ها به نوبه خود امانوئل کانت را وارد بازی کرد و این وضعیت را « رسوایی برای فلسفه » خواند که هنوز هم رد قطعی شک اندیشی را به انجام نرسانده است.
کانت شخصاً بر این نظر بود که با فلسفه شک اندیشی برای همیشه تصفیه حساب قطعی کرده است. در دوره پس از او یک شیوه برخورد در عمل ثابت نمود که می‌تواند برای اثبات وجود واقعیت کاملاً موفق از آب درآید: می‌توان چنین استدلال کرد که ما زبان خود را بدون استناد به یک واقعیت عینی نمی‌توانستیم بکار بریم [یا آن را به طور کل بفهمیم].
از چنین چشم اندازی فرد شک اندیش درست در همان هنگامی که به سخن آغاز کند ادعای فلسفی خود را نقض کرده است. و البته او چنانچه بخواهد وجود جهان بیرون از ذهن را مورد تردید قرار دهد ناچار از سخن گفتن است. به این ترتیب فیلسوفان بسیاری اکنون امیدوارند که با اشاره و استناد به زبان، شک اندیشان برای همیشه خاموش شوند. برای تمام کسانی که سخن می‌گویند قاعدتاً باید بتوان به طور یقین ادعا کرد که حقیقت به راستی وجود دارد.
--------------
جورج دبلیو برترام مدرس و محقق دانشگاه آزاد در زمینه‌های زیبایی شناسی، نظریه شناخت و فلسفه زبان است.