شنبه ۱۴ مهر ۱۳۹۷
در میان اعضای تروئیکای اروپایی برجام، آلمان بیشتر از دو ضلع دیگر تلاش کرد سهم خود را به بهترین وجه، چه در شکل‌گیری توافق هسته‌ای و چه بعد از خروج آمریکا از این توافق ادا کند. رویکرد‌های مستقل و البته سازنده مرکل مبنی بر آنکه کشورش هیچگاه خود را مقید به هیاهو و سیاست‌‌های پر‌نوسان شرکای اروپایی و حتی آمریکا نمی‌کند در کنار مواضع اعلامی هایکو ماس وزیر خارجه آلمان مبنی بر تاسیس سویفیت اروپایی برای حفظ مبادلات با ایران، مهم‌ترین دلیل و نشانه از تلاش‌های برلینی حفظ برجام است. حال و در شرایطی که همه نشانه‌ها به همراهی و مماشات آلمان در حفظ برجام اشاره می‌کند، ما شاهد رفتار‌های سینوسی و گاها متناقض با آنچه که در قبل و گذشته از این کشور گفته و شنیده شده است، هستیم.
در این ارتباط سفر مرکل به تل‌آویو و دیدار او با نتانیاهو را باید فرصتی برای نمایش رفتار‌های سینوسی و گمراه‌کننده برلین در قبال برجام دانست. در این دیدار، نتانیاهو از مرکل خواسته است که برای تغییر واقعی برجام تلاش و همچنین زمینه را برای جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک قدرت اتمی فراهم کند. در پاسخ به درخواست نتانیاهو، مرکل صریحا اعلام کرده که اهداف کشورش در نوع برخورد با ایران و مشخصا برجام مشترک است، اما راه و مسیر این برخورد متفاوت است. طرفه آنکه این دیدار و اینگونه اعلام مواضع در شرایطی صورت می‌گیرد که اتحادیه اروپا در تلاش است مانع خروج ایران از برجام شده و توافق هسته‌ای را به قوت خود باقی نگه دارد.
با اعلام مواضع مرکل در پاسخ به درخواست نتانیاهو به نظر می‌رسد رویکرد و تلاش‌های آلمان در حفظ برجام گمراه‌کننده و با تردید همراه شده است. تردید در نقش آلمان در حفظ برجام به معنای آن است که تلاش تروئیکای اروپایی در صورت فشار از سوی مجموعه‌های نا‌همسوی برجام می‌تواند دستخوش تغییر شود. واقعیت آن است که تل‌آویو با توجه به مواضع ناهمسویی که از همان ابتدا در قبال برجام نشان داد، مهم‌ترین و در عین حال موثرترین جریان ضد‌برجامی است و با هم‌افزایی و تعقیب راهبرد ائتلاف‌سازی با محافل سنتی دنیای عرب تلاش می‌کند اعضای اروپایی برجام را تدریجی و مرحله به مرحله در پروژه ایران‌آزاری و مشخصا عقیم‌سازی برجام همراه خود کند. منطق و استدلال اینگونه رفتارها هم بیشتر در ارتباط با نگرشی است که نتانیاهو و مجموعه‌های همسو با آن در قبال ایران دارند. در باور مجموعه‌های عبری- عربی توافق هسته‌ای موسوم به برجام صرفا باعث عقب افتادن زمان دسترسی به ایران به سلاح هسته‌ای شده و لغو برخی تحریم‌های ایران، باعث گسترش برنامه موشکی و افزایش دخالت‌های آن کشور در خاورمیانه شده است. آنگونه که نتانیاهو در دیدار با مرکل ادعا کرده است، هم‌اینک تهران حضور نظامی در سوریه و لبنان دارد که تهدیدی علیه حیات سر‌زمینی تل‌آویو است. برنامه موشکی بالیستیک ایران ضمن یک خطر بالقوه برای متحدان تل‌آویو و واشنگتن در خاورمیانه تهدیدی فزاینده برای اروپاست و چه‌بسا در صورت لزوم بخواهد شهرهای لندن، پاریس و برلین را در تیررس حملات موشکی ایران قرار دهد.
حال و در شرایطی که مرکل نیز همچون نتانیاهو خواهان کاهش نفوذ تهران در منطقه شده است، باید دید برلین چگونه می‌تواند نقش خود را برای حفظ برجام ایفا کند؟ به نظر نمی‌رسد این مهم در کنار سفر همزمان هایکو ماس به واشنگتن و اعلام همسویی با مواضع پمپئو محقق شود، چراکه برای آلمان و سایر اعضای اروپایی برجام بازی در زمین تل‌آویو و واشنگتن مطلوبیت و فایده بیشتری نسبت به بازی در زمین تهران دارد.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
.(JavaScript must be enabled to view this email address)