ايران امروز

۱۲ اصلی که هر علاقه‌مند به اقتصاد باید بداند!

گاهی برخی از جمله‌های ساده دنیایی از حرف در خود دارند، دوازده درس پیشنهادی توماس سارجنت، نوبلیست اقتصاد، را ببینید، داخل پرانتز از نگارنده است:

۱- بسیاری از چیزهای مطلوب، از نظر اقتصادی ممکن نیستند (به زبان ساده، یعنی دنیا کارتون نیست و اقتصاد هم کار اهالی سیاست نیست).

۲- افراد، گروه‌ها و جوامع انسانی گریزی از بده بستان ندارند، باید در ازای به دست آوردن چیزی از چیز دیگر چشم‌پوشی کنند.

۳- افراد در مورد توانایی‌ها، کارها و اولویت‌های خودشان بیشتر از هر کس دیگری و از جمله سیاستگذاران اقتصادی آگاهی دارند. (وقتی دولت‌ها به بهانه خیر عمومی در اقتصاد مداخله می‌کنند، کمی کلاهمان را بالا بگذاریم!) 

۴- انسان‌ها به مشوق‌ها پاسخ می‌دهند و ارائه مشوق‌ها باعث تکرار رفتار می‌شود، این حتی برای ندارها و فقرا هم صادق است. علت اینکه برنامه‌های رفاهی و پخش پول دولت برای کمک فقرا هرگز به اهداف تعیین شده نمی‌رسند، جز این نیست. (پول پخش کردن دولت‌ها بعید است به کار توانمند کردن نابرخوردارها بیاید)

۵- در اقتصاد، کارایی بیشتر به معنای برابری کمتر است و برعکس.

۶- وقتی یک اقتصاد یا بازی به تعادل می‌رسد، انسان‌ها از انتخاب‌هایشان رضایت دارند، از این روست که حتی با نیت خیرخواهانه هم نمی‌توان با مداخله از بیرون سیستم، وضعیت را بهبود بخشید.

۷-  خود ما هم به مشوق‌ها پاسخ می‌دهیم و واکنش نشان می‌دهیم، به همین دلیل است که باید در وعده دادن محتاط بود. کسی این وعده‌ها را باور نخواهد کرد، زیرا می‌دانند در آینده منافع ما اقتضا نخواهد کرد که به این وعده‌ها پایبند باشیم. درسی که می‌توان گرفت این است که پیش از آنکه وعده ای بدهیم، به این فکر کنیم که آیا در صورت تغییر شرایط به آن وفادار خواهیم ماند.

۸- دولت‌ها و رای‌دهندگان هم به مشوق‌ها پاسخ می‌دهند، علت اینکه دولت‌ها به وعده‌هایی که داده‌اند عمل نمی‌کنند همین است (منطق استقلال بانک مرکزی برای ثبات سیستم پولی را می‌بینید؟).

۹- هر نسلی می‌تواند هزینه‌هایش را به نسل بعدی انتقال دهند، بدهی های دولتی و سیستم تامین اجتماعی امریکا کاری جز این نمی کنند، ولی سیستم تامین اجتماعی سنگاپور چنین نیست.

۱۰- وقتی دولتی خرج می کند، در نهایت شهروندان اند که هزینه اش را پرداخت می کننند؛ دیر و زود دارد، ولی سوخت و سوز ندارد، شهروندان یا باید امروز مالیات را پرداخت کنند یا فردا به شکل نامحسوس، تورم پول را از جیبشان در خواهد آورد.

۱۱- بسیاری از افراد می خواهند که دیگران برای هزینه های عمومی و یارانه ها از جیبشان مایه بگذارند؛ به ویژه اگر آن یارانه ها نصیب خودشان شود. 

۱۲- قیمت های بازاری تجمعی از اطلاعات خریداران و فروشندگان است، به همین دلیل پیش بینی قیمت سهم، نرخ بهره و نرخ ارز دشوار است.