«در حال حاضر ۴۳ هزار ازدواج دختربچه‌های ۱۰ تا ۱۵ ساله در کشور داریم که از این تعداد دو هزار دختربچه و پسربچه از همسر خود جداشده یا بیوه شده‌اند.» شهلا اعزازی، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی روز گذشته در حالی در همایش بررسی ازدواج کودکان این اظهار نظر را انجام داده است که جامعه‌شناسان و روانشناسان بر این باورند که ازدواج در سنین پایین می‌تواند تبعات جبران ناپذیری برای دختران و پسران به دنبال داشته و آنها را با مشکلات عدیده ای رو‌به‌رو کند.
شرکت‌کنندگان در نخستین همایش ملی بررسی ازدواج کودکان با اظهار نگرانی در مورد وجود آمار ۱۷ درصدی در زمینه ازدواج کودکان در کشور بر ضرورت اصلاح قوانین در این زمینه تاکید کردند. این همایش از سوی جمعیت امام علی (ع) برگزار شد. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه بر اساس قوانین بین‌المللی، افراد تا ۱۸ سالگی کودک محسوب می‌شوند، اظهار کرد: این به آن معناست که تا ۱۸ سالگی افراد باید تحت پوشش خانواده باشند و در صورتی که خانواده توان یا صلاحیت لازم را نداشته باشد، حمایت از کودکان بر عهده دولت است. شهلا اعزازی گفت: کودکان تا ۱۸ سالگی اجازه انجام برخی امور همچون عقد قرارداد، اخذ گواهینامه و... را ندارند و این در حالی است که در ایران حتی پس از ۱۸ سالگی، افراد را کودک می‌بینند و خانواده در انتخاب شغل، ازدواج و رفتارهای فردی نظارت دارد. او با اشاره به تناقض موجود میان سن قانونی برای انجام برخی مسئولیت‌های اجتماعی و پایین بودن سن قانونی ازدواج در ایران عنوان کرد: اگر یک دختر برای نخستین بار بخواهد ازدواج کند، تا هر سنی حتی ۴۰ سالگی نیازمند اجازه ولی است، اما قانون این اجازه را می‌دهد که پدر حتی در سنین زیر ۱۳ سالگی دختر خود را به ازدواج فردی درآورد.
ثبت ۴۳هزار ازدواج دختربچه‌های ۱۰ تا ۱۵ سال
اعزازی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۴۳ هزار ازدواج دختربچه‌های ۱۰ تا ۱۵ ساله در کشور داریم که از این تعداد ۲ هزار دختربچه و پسربچه از همسر خود جداشده یا بیوه شده اند. او افزود: اگر فکر کنیم آمار ازدواج دختران در روستاها بیشتر است، این غلط است؛ زیرا بیش از نیمی از ازدواج کودکان در شهرها رخ می‌دهد. به گفته این جامعه شناس، ازدواج در سنین پایین به همان اندازه که برای دختران آسیب دارد، برای پسرها هم مشکل آفرین است، اما مشکلات جسمانی و اجتماعی برای ازدواج دختران در سنین پایین بیشتر است. اعزازی با اظهار نگرانی از افزایش آمار ازدواج کودکان در کشور، گفت: در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳ تعداد ازدواج کودکان ۱۰ هزار مورد افزایش داشت.
لزوم توجه دولت به استان‌های مرزی
همچنین در این همایش، یک عضو فراکسیون زنان مجلس با اشاره به اینکه مساله ازدواج دختران و پسران در سنین پایین ریشه در مشکلات فرهنگی و اقتصادی دارد، گفت: در استان‌های مرزی مثل سیستان و بلوچستان و هرمزگان، دختران به دلیل نبود امکانات آموزشی یا باید در سنین پایین ازدواج کنند و یا در زمینه‌های کشاورزی مشغول به کار شوند، به همین دلیل از دولت خواسته ایم به مناطق محروم و حاشیه ای توجه ویژه ای داشته باشد. فاطمه ذوالقدر اظهار داشت: دختران ازدواج کرده در سنین پایین چون مراحل کودکی و نوجوانی را طی نکرده‌اند، نمی‌توانند همسر و مادران خوبی باشند و تجربه نشان داده بیشتر آنها دچار مشکلات روحی و افسردگی می‌شوند. او با بیان اینکه آداب و رسوم یک منطقه یک‌شبه قابل تغییر نیست، تاکید کرد: صدا و سیما، آموزش و پرورش و دیگر دستگاه‌های مسئول باید فرهنگسازی کنند. این نماینده مجلس ادامه داد: برای انجام ازدواج، فقط بلوغ جنسی کافی نیست و بلوغ فکری و عقلی لازم است و دختر باید درکی از زندگی مشترک داشته باشد. عضو فراکسیون زنان مجلس افزود: در قانون مدنی، نکاح دختر قبل از ۱۳ سالگی و برای پسر قبل از ۱۵ سالگی نیاز به اذن ولی و تشخیص دادگاه دارد و بر این اساس دختران بدون منع قانونی از ۶ سالگی می‌توانند ازدواج کنند.
۷۰۰میلیون نفر در سنین کودکی ازدواج کرده‌اند
در ادامه این همایش، معاون پیشگیری از آسیب‌های سازمان بهزیستی با بیان اینکه در فرهنگ سنتی ایران قراردادهای جدید اجتماعی هنوز مورد پذیرش کامل قرار نگرفته اند، گفت: در کنوانسیون حقوق کودک تمام افراد زیر ۱۸ سال کودک تلقی می‌شوند. با این حال ازدواج کودکان یک پدیده جهانی است. شیرین احمدنیا اعلام کرد: براساس آمار بین‌المللی از هر سه دختر در کشورهای در حال توسعه یک نفر در سنین کودکی ازدواج می‌کند، به طوری که ۷۰۰ میلیون نفر در جهان در سنین کودکی ازدواج کرده اند. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، سبک زندگی سنتی را یکی از توجیهات برای انجام ازدواج در سنین کودکی دانست و خاطرنشان کرد: در گذشته دو مرحله کودکی و بزرگسالی در زندگی هر فرد وجود داشت که بلوغ جسمانی مرز بین کودکی و بزرگسالی به شمار می‌رفت اما آموزه‌های مدرن، فضای جدیدی را به وجود آورده و رسیدن به دوران بزرگسالی به تعویق افتاده است.
شکاف درآمدی از دلایل ازدواج کودکان
رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز اظهار داشت: وجود ۱۰ میلیون بی‌سواد مطلق در کشور و همچنین ۱۰ میلیون کم سواد، آمار خطرناکی است و این آمار ارتباط مستقیمی با میزان ازدواج کودکان دارد. ثریا عزیزپناه شکاف درآمدی در ایران را یکی دیگر از دلایل ازدواج کودکان در سنین پایین دانست وافزود: در حالی که حداقل حقوق کارگران حدود ۸۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است، حداقل نیاز یک خانواده در ماه ۳ تا ۴ برابر این رقم است. به گزارش مهر، او با بیان اینکه سابقه قانونگذاری در زمینه ازدواج به ۸۲ سال پیش برمی‌گردد، گفت: در آن زمان سن ۱۵ و ۱۸ سال برای ازدواج دختران و پسران در نظر گرفته شده بود و تاکید شده بود سن ازدواج نباید به کمتر از ۱۳ و ۱۵ سال برسد. این قانون در سال ۴۶ و ۱۳۵۳ اصلاح شد و سن ازدواج برای دختران و پسران ۱۸ و ۲۰ سال در نظر گرفته شد. اما پس از آن سن قانونی ازدواج کاهش یافت.