۱۳۹۵ دوشنبه ۵ مهر
رستم قاسمی، فرمانده سابق قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و وزیر سابق نفت، در نشست جامعه اسلامی مهندسین دفاع مقدس، با اشاره به تحریم‌های آمریکا در سال‌های ٩٠ و ٩١، گفت: «آمریکا اسم آن تحریم‌ها را فلج‌کننده گذاشته بود و برخی هم به ما می‌گفتند شما که نمی‌توانید صد هزار دلار را جابه‌جا کنید، چطور می‌خواهید این وضع را پیش ببرید، بنابراین اوایل تحریم کار ما بسیار سخت بود و تجربه هم نداشتیم و همه دنیا علیه ایران بسیج شده بود، اما توانستیم با مقاومت روزهای سخت را پشت سر بگذاریم و به راهکارهای عبور از تحریم‌ها برسیم».
وزیر سابق نفت در حالی از روش‌های دورزدن تحریم‌ها در دوران وزارت خود دفاع می‌کند که نتیجه آن اکنون به‌خوبی مشخص شده است. حدود ٣٣ ماه از بازداشت بابک زنجانی می‌گذرد. دادگاه رسیدگی به اتهامات او و دو متهم دیگر برگزار شده و هر سه نفر در دادگاه بدوی به اعدام محکوم شده‌اند. اما در این مدت، نه ریالی از مبلغ بدهی او به خزانه بازگشت و نه حتی مقداری از ابهام ماجرا کاسته شد. پس از بازداشت زنجانی، بیژن زنگنه، وزیر نفت گفته بود او به هر ایرانی حدود ١١٠ هزار تومان بدهکار است. از سوی دیگر، بعد از ماه‌ها یا شاید سال‌ها یکی از افرادی که نامش در جریان دادگاه فساد نفتی بارها به میان آمد، از روش‌های دورزدن تحریم در زمان خود گفت و از آن دفاع کرده است. رستم قاسمی وزیری است که نام او به همراه دو وزیر دیگر دولت دهم و محمود بهمنی، رئیس وقت بانک مرکزی، در چندین بخش از کیفرخواست دادستان علیه زنجانی به میان آمد و به همین دلیل، آنان چند ماه پیش در نامه‌ای خطاب به دادستان کل کشور خواستار روشن‌شدن نقش خود و دیگران در پرونده زنجانی شدند.
دورزدن تحریم به روایت زنجانی
مهم‌ترین عنصر پرونده فساد نفتی، تحریم و در واقع تلاش برای دورزدن تحریم است. رسول کوهپایه‌زاده، وکیل مدافع بابک زنجانی، در گفت‌وگوی ١١مهر ٩٤ به «شرق» گفته بود: «سوییفت ایران به صورت کامل مسدود شده بود و بانک مرکزی هیچ قدرت مانوری در این زمینه نداشت. بابک زنجانی معتقد است در چنین شرایطی توانسته به کشور خدمت کند. یعنی هم در حوزه نفت و انرژی و هم در حوزه پولی موفق به دورزدن تحریم‌ها می‌شود و مبالغ هنگفتی هم به کشور بازمی‌گرداند که اسناد و مدارک آن موجود است و اساسا به همین دلیل از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم می‌شود. به دلیل تحریم، پول‌های موکل بلوکه می‌شود که این نقطه آغاز مشکلات است. او معتقد است زمانی که کاری از هیچ‌کس برنمی‌آمد، موفق شده به کشور خدمت کند». بابک زنجانی در چهارمین جلسه دادگاه خود گفته بود: «وزارت اطلاعات نامه‌ای به وزارت نفت می‌دهد و می‌گوید تکلیف هزار کشتی که در دریا و برای انبار نفت استقرار دارد، مشخص کند و چون این کشتی‌ها فاقد پرچم بودند، احساس خطر می‌شود و تصمیم گرفته می‌شود بار این کشتی‌ها به همان شکل فروخته شود، اما چون بارها به چین فروخته و عودت شده بود، کسی حاضر نبود بخرد. من با ارتش چین به‌خاطر ارتباطاتی که داشتم صحبت کردم و توانستیم بارها را در انبارهای آنجا خالی کنیم. این کشتی‌ها بیش از سه سال بود روی دریا قرار داشت و سه متر خزه بسته بود تا جایی که وزیر نفت دستور داده بود این محموله‌ها در دشت مدفون یا سوزانده شوند اما اعلام کرده بودند با آتش‌زدن محموله‌ها امکان سوختن روستا‌ها هم وجود دارد؛ بنابراین اعلام می‌شود شرکت ISO محموله را خریداری کند و به انبارهای چین، مالزی و دوبی انتقال دهد. برای انجام این پروسه باید به‌عنوان خریدار برات صادر می‌کردم بنابراین شرکت HK پیش‌فاکتوری را صادر و در قبال فاکتور، شماره حساب بانکی مالزی خود را اعلام می‌کند و با ارسال بار به چین و مالزی متوجه شدیم فرستنده نفت و گیرنده یکی است درحالی‌که محموله را شرکت ISO خریداری کرده بود». او در ادامه همان جلسه که روز هشتم آبان ١٣٩٤ برگزار شده بود، گفت: «یادم می‌آید یک روز ساعت ٣:٣٠ بامداد و زمانی که در فرودگاه امام خمینی بودم، وزیر سابق نفت با من تماس گرفت تا درباره موضوعی صحبت کنیم، وقتی او را دیدم، از پایش خون می‌رفت؛ به‌طوری‌که گمان کردم تیر خورده است اما او گفت به خاطر جانبازی و صدمه‌ای که در جنگ وارد شده، هرگاه استرس می‌گیرد این‌گونه می‌شود. او در آن دیدار نگران تأمین غلات کشور بود». همچنین نوبهار، خواهر بابک زنجانی در متنی که چند ماه پیش خبرگزاری «ایسنا» منتشر کرد، گفته بود: «ما سر از کارهایش درنمی‌آوردیم و دخالت نمی‌کردیم. تا زمانی که نامش در فهرست تحریم‌ها قرار گرفت و از تلویزیون اسمش را شنیدیم، نمی‌دانستیم مشغول دورزدن تحریم‌هاست؛ چون به کارهایش مسلط بود و به او اعتماد داشتیم، ولی خودمان به دلیل صحبت‌های دوستان و آشنایان خیلی نگران بودیم... بابک در زمان تحریم‌ها خیلی زحمت کشید و میلیاردها پول وارد ایران کرد؛ حالا چگونه می‌گویند قصد ضربه‌زدن به نظام را داشته است. تمام دشمنان ایران در خارج برای او پرونده‌سازی کردند زیرا مهره کلیدی در دورزدن تحریم‌ها بود. علاوه بر این، انعکاس این حکم قطعا روی اموال خارجی بابک تأثیرگذار است و نمی‌دانم تکلیف آنها چه می‌شود. نمی‌دانم باید چه کرد. این اموال نه از بدهی کم می‌شود و نه دست ما به آنها می‌رسد».
سابقه آشنایی قاسمی و زنجانی
مهدی شمس‌زاده، متهم ردیف دوم پرونده فساد نفتی، در جلسه نوزدهم دادگاه گفت: «زنجانی در تاریخ ٢٥ فروردین‌ماه سال ٩١ با نامه بانک ملت به لوزان سوئیس رفت و با نظر «ک. د» و «س. ج» و به دلیل آشنایی که از قبل با وزیر وقت نفت داشت، تأییدیه اخذ کرد». طبیعی است که بابک زنجانی برای تفریح به همراه هیأت ایرانی به لوزان نرفته بوده و او به عنوان فردی که قرار است تحریم‌ها را دور بزند در لوزان به سر می‌برده. در جلسه بیست‌وچهارم دادگاه، وکیل «حمید فلاح‌هروی» متهم ردیف سوم پرونده فساد نفتی با بیان اینکه بابک زنجانی و رستم قاسمی از قبل با یکدیگر آشنایی داشتند، گفته بود: «آقای قاسمی از چهار سال قبل با زنجانی به دلیل دورزدن تحریم‌ها برای قرارگاه خاتم و تبادل ارز آشنایی کامل داشت و نیازی نبود موکل من در این راستا نقش معرف را ایفا کند». همچنین مهدی شمس‌زاده، متهم ردیف دوم، در جلسه بیستم دادگاه درباره این گفته قاضی که شما آقای زنجانی را به مسئولان وزارت نفت معرفی کردید، پاسخ داد: «آقای زنجانی خودشان با وزیر وقت ارتباط داشتند و زمانی که چنین ارتباطی وجود دارد، نیازی به ایجاد ارتباط با زیردستان نیست».
نقش رستم قاسمی
در کیفرخواست دادگاه فساد نفتی
کیفرخواست قرائت‌شده از سوی نماینده دادستان در جریان دادگاه فساد نفتی مؤید نقش بابک زنجانی در پروژه دورزدن تحریم‌هاست که رستم قاسمی به آن اذعان دارد. در دومین جلسه دادگاه فساد نفتی، نماینده دادستان در قرائت کیفرخواست متهم فساد نفتی گفت: «پس از آنکه زنجانی به «س.ج.س» متصل می‌شود، این فرد موضوع را با وزیر نفت وقت در میان می‌گذارد و او بابک را تأیید می‌کند. مصوبه هفتم تیر ٩١ با امضای حسینی، وزیر اقتصاد، غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت، رستم قاسمی، وزیر نفت و محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی در دولت دهم و واریز ١٤,٥درصد منابع ارزی حاصل از فروش نفت به حساب بانک «FIIB» سکوی پرتاب زنجانی شد». همچنین در جلسه پانزدهم دادگاه، رسول کوهپایه‌زاده، وکیل زنجانی می‌گوید: «آنچه به عنوان استفاده از رانت و دست‌های پشت پرده از آن یاد می‌شود، مربوط به مصوبه‌ای با امضای سه وزیر و رئیس وقت بانک مرکزی است». شاید به همین دلیل است که قاسمی از دورزدن تحریم‌ها در زمان خود دفاع می‌کند. نماینده دادستان در ادامه قرائت کیفرخواست گفت: «کلاهبرداری از شرکت نفت را باید دوران انفجار سرمایه بابک زنجانی خواند که این دوران مربوط به سال‌های ٩١ و ٩٢ است، در این دوران وزیر نفت سابق، متهم ردیف اول را به‌عنوان سرمایه‌گذار تأیید می‌کند و وی مدعی می‌شود مالزی و چین دارای مخازن بزرگ نفتی هستند و درخواست انبار نفت در این کشور‌ها را دارد که امور بین‌الملل قضاوت نفت درخواست وی را بدون وجود قرارداد قبول نمی‌کند». غلامرضا صادقی‌قهاره، وکیل شرکت HK نیز در هشتمین جلسه دادگاه گفت: «براساس گزارش سازمان بازرسی اینکه سه وزیر و رئیس وقت بانک مرکزی، بانک FIIB را بدون شناخت کامل به رسمیت شناخته‌اند، یک کار غیرمنطقی بوده و با وجود اینکه ٢٦ مردادماه سال ٩١ زمان سررسید اعتبار اسناد بوده و زنجانی دوم دی ماه سال ٩١ از سوی اتحادیه اروپا تحریم می‌شود اما همواره به‌عمد در پرداخت پول‌ها تأخیر می‌کرد و پس از تحریم هم گفت که چون تحریم شده نمی‌تواند پولی پرداخت کند. بابک زنجانی برای اینکه اعتماد شرکت نفت را جلب کند، به گواهی اشخاص ثالث یعنی وزیر وقت صنعت، وزیر وقت اقتصاد و رئیس وقت بانک مرکزی متوسل شد و آنها برای پرداخت وجوه مربوط به شرکت میکو نزد بانک FIIB مصوبه‌ای را امضا کردند».
میانجیگری رستم قاسمی و احمدی‌نژاد
بین زنجانی و مرتضوی
پنجمین جلسه دادگاه با توضیحات زنجانی درباره چگونگی قرارداد با سعید مرتضوی برای خرید ١٣٨ شرکت از سازمان تأمین اجتماعی همراه بود که در آن متهم ردیف اول گفت: «قبل از تحریم، چهار میلیارد یورو به تأمین اجتماعی پول دادم و کمکشان کردم؛ درعوض قرار شد شرکت بگیرم. وقتی تحریم شدم، ١٠ روز بعد از دادن پول به تأمین اجتماعی بود. از امارات به وزیر نفت (رستم قاسمی) زنگ زدم و گفتم من در تأمین اجتماعی چهار میلیارد یورو پول دارم. چون ١٥ روز بیشتر وقت نداشتم، از وزیر خواستم با تأمین اجتماعی هماهنگ کند و از چهار میلیارد یورو، دو میلیارد را به جایی که وزارت نفت می‌خواهد، حواله کنند و به من به اندازه دو میلیارد یورو شرکت بدهند». زنجانی افزود: «علت اینکه به شرکت HK نگفتم این بود که آنها نیز همان روز تحریم شده بودند و هیچ‌کس پول‌هایشان را نمی‌گرفت. از امارات به ایران آمدم. هنوز مهلت ١٥روزه‌ام تمام نشده بود. رفتم پیش مرتضوی و گفتم دستم به دامنت، دو میلیارد از مبلغ چهار میلیارد یورو را به هرجا که بانک مرکزی می‌خواهد، حواله کن. مرتضوی گفت بیا ببینمت. رفتم دفترش و او فیلم گرفت و در مجلس پخش کرد. فردایش، مرتضوی را بازداشت کردند؛ اما یک روز بعد آزاد شد. دراین‌میان نیز مهلت ١٥روزه من در حال پایان‌یافتن بود. بعد از بازداشت دیگر نتوانستیم مرتضوی را پیدا کنیم. هرچقدر زنگ می‌زدیم، جواب نمی‌داد». زنجانی گفت: «درنهایت وزیر نفت با احمدی‌نژاد صحبت کرد و مرتضوی را پیدا کردند. مرتضوی جلسه گذاشت و گفت چک‌ها را بدهید تا من کار را انجام دهم. وزیر نفت گفت چک را به ما بدهید و ما نامه می‌زنیم به تأمین اجتماعی و این کار انجام می‌شود. درنهایت با هماهنگی بانک مرکزی و احمدی‌نژاد این کار انجام شد. بعد از انجام کار رفتم و درحالی‌که یک روز بیشتر از مهلتم باقی نمانده بود، پیش مرتضوی رفتم تا امضا کند، اما مرتضوی گفت تا دیروز مدیرعامل بوده و دیگر امضایش را کسی قبول نمی‌کند».
نتیجه دورزدن تحریم به روش قاسمی
چند سال سپری شده و پرونده بابک زنجانی در دیوان عالی کشور در انتظار بررسی است. رقم وثیقه او به گفته سخنگوی قوه قضائیه حدود ١٠ هزار میلیارد تومان برآورد شده؛ از بازپرداخت بدهی هم هنوز هیچ خبری نیست. شرکت نفت می‌گوید بابک زنجانی ٢,٦ میلیارد یورو به این شرکت بدهکار است که این رقم با احتساب سود و تأخیر در تأدیه به سه میلیارد یورو می‌رسد؛ البته به گفته وکیل بابک زنجانی، قاضی صلواتی در حکم صادره، موکلش را به رد یک‌‌میلیارد‌و٩٦٧میلیون‌و ٥٠٠ هزار یورو در حق شرکت نفت محکوم کرده است. آنچه مسلم است اگر هم بابک زنجانی و دوستان و حامیانش قدمی در راستای دورزدن تحریم‌ها برداشته باشند، منافعش به جیب خودشان رفته و مبلغی به خزانه دولت واریز نشده است.