آرمان/زهرا سلیمانی
اوایل آبان سال گذشته بود که جمعی از زنان که عمدتا در زمره فعالان زن اصلاح‌طلب و اعتدالگرا به شمار می‌آمدند، از طرح خود برای «تغییر چهره مردانه مجلس» در انتخابات آینده مجلس رونمایی کردند و فراخوانی با همین نام به راه انداختند. افراد عضو در این فراخوان با نگاه انتقادی به عملکرد نمایندگان زن مجلس فعلی، هدف غایی خود را بر افزایش حضور زنان در مجلس و تأثیرگذاری بر بازتاب یافتن فعالیت‌های زنان در قوانین مصوب قوه مقننه متمرکز کردند. اعضای فراخوان با هدف «تغییر چهره مردانه مجلس» در موضع‌گیری‌های خود بر این موضوع تاکید داشتند که باید دست‌کم ۳۰ درصد از نمایندگان مجلس زن باشند. آن‌ها همچنین تاکید داشتند که در تلاش برای تحقق این هدف روی امکانات نهادهای قدرت یا احزاب سیاسی حساب نکرده‌اند، بلکه نقطه تمرکز فعالیتشان را بر زنان تشکل یافته در نهادهای مدنی قرار داده‌اند و قصد دارند زنان را به شرکت در انتخابات چه به عنوان انتخاب‌شونده و چه در جایگاه انتخاب‌کننده‌ترغیب کنند. این کمپین در فضای مجازی با فعالیت گروه‌های دیگری از زنان، ذیل عناوینی چون «کمپین زنان برای تصاحب ۱۰۰ کرسی»، «کمپین ۵۰ زن برابری طلب را به مجلس بفرستیم» و «کمپین من کاندیدامی‌شوم» هدف دستیابی به سهم ۳۰ درصدی از کرسی‌های مجلس را پیگیری می‌کردند. حال با نزدیکی به دوره دوم انتخابات مجلس دهم امید است با افزایش حضور زنان کاندیدا در این ماراتن سیاسی هرچه سریع‌تر شاهد افزایش بیش از پیش آن‌ها در مجلس باشیم. آنچه می‌خوانید نظرات فریده غیرت حقوقدان و فعال حوزه زنان در گفت‌وگو با «آرمان» است.
به دنبال انتخابات هفتم اسفند شاهد رکوردشکنی زنان در مجلس بوده‌ایم. این امر در ادوار مختلف مجلس بی‌سابقه بوده است. شما این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
امروزه عامه مردم به مساله حضور بیشتر در مجلس و تاثیر مثبت آن واقف هستند. این امر نشان‌دهنده توجه مسئولان به سهمیه حضور زنان در مجلس نیز است. با توجه به اینکه در مجامع بین المللی به حضور زنان در عرصه‌های کلان و مهم کشور‌ها توجه می‌شود، به همین دلیل این امر در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است و دولتمردان نیز در این زمینه به سهمیه‌بندی پرداخته‌اند. اما باید دانست که این خواسته ملت نشان دهنده شایستگی زنان برای کسب کرسی‌های مجلس است. در انتخابات اخیر و هر دوره دیگری در تاریخ سیاسی کشور شاهد حضور گسترده زنان بودیم و امیدواریم این امر در دوره دوم انتخابات نیز همچنان به قوت خود باقی بماند.
به نظر شما هم اکنون مطالبات زنان از مجلس در چه عرصه‌هایی است؟
من به عنوان یک حقوقدان ریشه بسیاری از کم و کاستی‌های موجود را نواقص قانونی می‌دانم. پس با این تفاسیر اصلاح قوانین، رفع تبعیض در قوانین و... از جمله مواردی است که زنان نماینده باید به آن توجه ویژه داشته باشند. امیدواریم مجلس نیز در این زمینه آمادگی پذیرش نظرات را داشته باشد تا بتوان اقدام‌های ثمربخش را لحاظ کرد.
با توجه به نکات مطرح شده به نظر شما اولویت‌های زنان در قانونگذاری چیست؟
زنان می‌توانند به مباحث و موضوع‌های فراوان و متنوع توجه داشته باشند که تغییر و اصلاح آن مستلزم رفع تبعیض در قوانین است. فقط با رفع تبعیض‌ها و رفع نواقص می‌توان به تغییر در قوانین امیدوار بود. در ضمن اعمال تغییر در قوانین نیازمند شرایط مساعد در جامعه و نمایندگان است. شرایط مساعد باید در بین نمایندگان مرد و زن مجلس وجود داشته باشد تا به این ترتیب بتوان به نفع جامعه و به ویژه زنان تغییر و تحولات را اعمال کرد. این در حالی است که بسیاری از زنان نماینده در مجلس با تغییرات مخالف هستند. این امر نشان می‌دهد که باید زمینه بسیاری از تغییرات در کشور به وجود آید.
مطالبات زنان از مجلس چیست؟
به نظر من در این زمینه چندان سعه صدری مشاهده نمی‌شود. در شرایط کنونی جامعه در بسیاری از موارد نباید به تکفیک زن و مرد پرداخت، اما در قوانین ما همچنان این جداسازی‌ها مشاهده می‌شود.
حضور زنان را در مجلس نهم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برای قضاوت نهایی راجع به میزان مشارکت بانوان در ادوار مختلف مجلس باید کمیت و کیفیت عملکرد نمایندگان زن مجلس مورد توجه قرار گیرد. اما ارزیابی بنده از فعالیت آن‌ها چندان مثبت نیست و با بررسی فعالیت‌های آن‌ها نمی‌توان کارنامه کاری مناسبی برای آن‌ها لحاظ کرد.
شما به عنوان یک حقوقدان بر مشکلات موجود در عرصه زنان کاملا واقف هستید. تبعیض در قوانین موجود به نحوی است که حتی می‌توان در حوزه خانواده قوانین موجود را کاملا مردسالار تلقی کرد، با این شرایط می‌توان به تغییر قوانین امیدوار بود؟
هرگونه تغییر و تحول و حرکت مثبت در این زمینه نیازمند رفع تبعیض در قوانین است. منظور از رفع تبعیض در قوانین به این معناست که زن و مرد در خانواده‌ها بتوانند به طور تساوی از حقوق مندرج در قانون بهره‌مند باشند. با رفع تبعیض قوانین می‌توان بسیاری از مشکلاتی را که در حال حاضر وجود دارند، حل و فصل کرد و به خواسته‌ها، جامه عمل پوشاند.
حضور زنان را در دور دوم انتخابات چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من امیدوار هستم تا دهم اردیبهشت در دور دوم مجلس نیز همچون دوره‌های گذشته نمایندگان صالح و زنان بیشتری به مجلس راه یابند. این افراد باید با توجه به نیازهای مردم و اولویت قرار دادن قانونگذاری به نفع مردم اقدام کنند.
به نظر شما هم اکنون در جامعه ما مسئولان امر به حدی از بلوغ فکری رسیده‌اند تا به پذیرش زنان در سمت‌های مدیریتی کلان توجه نمایند؟
من به این مساله چندان امیدوار نیستم و جامعه را با بلوغ فکری چندانی همراه نمی‌دانم، اما کشور ما در مسیر توسعه قرار دارد. آن هم به این دلیل که به طور قطع تعداد زنان تحصیلکرده، متعهد و مسئول روز به روز افزایش می‌یابد و خواست‌های آن‌ها نیز منطقی است. به این ترتیب جامعه مجبور به فراهم کردن خواسته نیمی از جمعیت جامعه یعنی زنان است.
همان‌طور که بیان کردید در جامعه ما تعداد زن تحصیلکرده و مسئول کم نیست، اما با این وجود در مراحل اجرایی و مدیریتی چه اتفاق‌هایی رخ می‌دهد که اغلب این افراد در جایگاه‌های کلان موازین خود را فراموش می‌کنند و به نوعی همرنگ جماعت می‌شوند؟ در ضمن این امر در بین زنان و مردان به یک میزان مشاهده می‌شود.
البته این امر را نمی‌توان به همه مسئولان و افراد در سمت‌های مختلف نسبت داد. موازین موجود در کشور بر اساس قوانین قوه مقننه وضع می‌شود و با کمال تاسف عنوان می‌کنم که این افراد ممکن است با بیان برخی مسائل در برخی موانع گرفتار شوند یا از بیم ردصلاحیت ملاحظاتی در منش و رفتار آن‌ها مشاهد می‌شود. در ضمن نگرانی از ردصلاحیت برخی افراد را از بررسی حقایق بازمی‌دارد. امیدواریم نماینده‌های مجلس در دوره‌های بعدی توانایی فعالیت ثمربخش را داشته باشند. با اصلاح در قوانین امید است که هراس ردصلاحیت نیز برطرف شود.