پرونده «مردم‌سالاری» از روند مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵
از حملات تروریستی به برج‌های دوقلوی سازمان تجارت جهانی در منهتن نیویورک در سپتامبر ۲۰۰۱ هنوز چندی نگذشته بود که شاخه‌ای از گروهک تروریستی منافقین در آگوست ۲۰۰۲ به انتشار گزارشی اقدام کرد که در آن از وجود تاسیسات غنی‌سازی نطنز و آب سنگین اراک سخن به میان آمده بود. انتشار این گزارش بهانه‌ای شد تا سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای، توجه افکار عمومی غرب را به تجهیزات هسته‌ای ایران جلب کنند. در آن زمان جورج بوش، رییس‌جمهور وقت آمریکا که ایران را در کنار کره‌شمالی و سوریه در محور شرارت قرار داده بود آتش‌بیار معرکه شد و با همراهی شرکای غربی خود با جنجال‌سازی رسانه‌ای، پرونده هسته‌ای ایران را در دستور کار شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داد. بلافاصله کارگروه‌های رسیدگی به این موضوع در ایران تشکیل شد و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به ریاست حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی از سوی سید‌محمد خاتمی، رییس‌جمهور وقت ایران مامور رسیدگی به امور دیپلماتیک و حل پرونده هسته‌ای شد. کمتر از دو هفته پس از این انتصاب بود که روحانی در دیدار با محمد البرادعی رییس وقت سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در تهران آمادگی خود را برای امضای پروتکل الحاقی اعلام کرد.
حسن روحانی و پرونده هسته‌ای
در همان سال، تیم‌های مذاکره‌کننده غربی به ایران آمدند و دور اول گفت‌وگو‌ها در تهران آغاز شد. جک استراو، دومینیک دو ویلپن و یوشکا فیشر وزرای خارجه سه کشور اروپایی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان بیست و نهم مهر ۸۲ (بیست و یک اکتبر ۲۰۰۳) به دعوت دولت خاتمی به تهران سفر کردند و با هیات ایرانی به ریاست حسن روحانی و کمال خرازی بر سر میز مذاکره نشستند. حاصل این مذاکرات، که در کاخ سعدآباد برگزار شد صدور بیانیه مشترکی با عنوان بیانیه تهران بود. در بیانیه تهران، بنیان تعلیق فعالیت غنی‌سازی در ایران گذاشته شد و تهران داوطلبانه متعهد شد همه فعالیت‌های هسته‌ایش را پیش از تصویب چنین طرحی در شورای حکام، به صورت داوطلبانه تعلیق کند و پروتکل الحاقی را نیز بلافاصله به امضای بالا‌ترین مقامات قوه مجریه درآورد. چهار ماه پس از توافق تهران چهارم اسفند ۱۳۸۲، توافقنامه دیگری در بروکسل بین ایران و سه کشور اروپایی منعقد شد که به توافقنامه بروکسل مشهور شد. در این مذاکرات ریاست هیات ایرانی به عهده حسن روحانی و ریاست هیات اروپایی بر عهده خاویر سولانا بود. براساس این موافقت‌نامه، ایران باید طبق پروتکل الحاقی اظهارنامه‌هایی به آژانس درباره فعالیت‌های خود ارائه می‌کرد تا مورد راستی‌آزمایی آژانس قرار گیرد. همچنین در این مقطع، تعلیق مونتاژ و آزمایش سانتریفیوژ‌ها، ساخت داخلی قطعات سانتریفیوژ و اعمال تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی نسبت به همه تاسیسات موجود در ایران به تعلیق غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم افزوده شد. با وجود این نرمش‌ها از سوی ایران اجلاس تابستانی شورای حکام آژانس در وین بیست و دو شهریور ۱۳۸۳ شدید‌ترین قطعنامه را علیه ایران صادر کرد. دو ماه پس از صدور این قطعنامه پانزده آبان ۸۳، حسن روحانی با سفر به فرانسه مذاکرات تازه و جدی‌ای را با وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس شروع کرد. در این مذاکرات سیروس ناصری همراه سفیران وقت ایران در پاریس، لندن و برلین نیز حضور داشتند. ده روز پس از این سفر که مصادف بود با پانزده نوامبر ۲۰۰۴، سفرای سه کشور اروپایی راهی تهران شدند تا پاسخ ایران درباره مذاکرات پاریس را از حسن روحانی دریافت کنند و پس از این دیدار‌ها که در کاخ سعدآباد انجام شد، دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی متن توافقنامه جدید دیگری با نام توافقنامه پاریس را منتشر کرد که براساس توافقنامه پاریس، ایران تعلیق کامل غنی‌سازی اورانیوم را پذیرفت؛ با توافقنامه‌ای که بنیان آن در کاخ سعدآباد گذاشته شده بود.
احمدی‌نژاد و تحریمهای ظالمانه
با بر سر کار آمدن دولت احمدی‌نژاد و سیاست‌های متفاوت و مواضع شخص رییس‌جمهور در مجامع بین‌المللی فشار‌ها علیه مردم ایران تشدید شد و ظالمانه‌ترین تحریم‌ها به خاطر تصویب قطعنامه‌های مختلف علیه کشورمان وضع شد. اما احمدی‌نژاد با کاغذ پاره خواندن قطعنامه‌ها و اصرار بر رفتارهای دیپلماتیک خود مردم ایران را متضرر ساخت. مذاکرات هسته‌ای در دولت احمدی‌نژاد تحت تاثیر مسائلی از قبیل روحیات شعارگرایی و پوپولیستی تیم مذاکره‌کننده و رییس‌جمهور، فقدان تبعیت از استراتژی حاکمیت یگانه در داخل کشور، سایه مباحث امنیتی به جای سیاسی بر پرونده هسته‌ای و عدم تعیین زمان برای دستیابی به نتیجه قرار گرفت.
پیروزی شیخ دیپلمات در۲۴ خرداد
لمس اشتباهات احمدی‌نژاد توسط مردم و یقین مردم نسبت به تاثیر تحریم‌ها بر معیشت و وضعیت اقتصادی در ۲۴ خرداد باعث سوق دادن آرا به سمت حسن روحانی شد. شیخ اعتدال با شعار بهبود وضعیت معیشت از طریق دیپلماتیک و توجه ویژه به مقوله دیپلماسی و ارتباط با دنیا توانست در انتخابات سال ۹۲ از رقبای اصولگرای خود پیشی گیرد و بر مسند ریاست جمهوری تکیه زند. ۸ سال احمدی‌نژاد در کشور سال‌های حاکمیت و تاختن جریان‌های رادیکال و گفتمان پوپولیستی در جامعه است. سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی که در دولت قبل مسوولیت تیم مذاکره‌کننده را بر عهده داشت به اندازه‌ای نماد گفتمان محمود احمدی‌نژاد شده بود که این تعبیر در انتخابات ریاست جمهوری نیز تبلور یافت و «نه» به مدیریت و گفتمان محمود احمدی‌نژاد، در قالب «نه» به سعید جلیلی نمایش داده شد.
ظریف، مرد شماره یک مذاکرات
شروع دوره ریاست جمهوری حسن روحانی مصادف با دهمین سال مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای غربی بود. حسن روحانی که به عنوان اولین مسوول ارشد گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای مقابل گروه غربی سال‌ها قبل نشسته بود برای آن‌ها چهره‌ای آشنا محسوب می‌شد. معرفی محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امورخارجه و رای اعتماد مجلس به او امید‌ها را زنده کرد. ظریف شخصی که سال‌ها در آمریکا زندگی کرده است و در صحنه بین‌المللی چهره مثبتی دارد حال به عنوان وزیر امور خارجه و سپس بعنوان شخص اول مذاکرات هسته‌ای با انتقال پرونده هسته‌ای به وزارت خارجه انتخاب شد. دیپلمات کهنه‌کار ایرانی بلافاصله مقدمات مذاکرات را فراهم کرد تا هر دو طرف وارد مذاکره شوند.
تفاوت مذاکرات دولت روحانی با دولت قبلی
اگر بخواهیم به بررسی تفاوت‌های پیگیری پرونده هسته‌ای در دولت دهم و دولت یازدهم بپردازیم، باید تغییر متولی رسیدگی به امورات اجرایی این پرونده را در راس قرار دهیم. با انتقال پیگیری امور اجرایی پرونده هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه، پرونده هسته‌ای از سایه امنیتی تا اندازه‌ای دور شد و به سمت پرونده‌ای با وجهه سیاسی حرکت کرد. البته ماهیت پرونده نیز از ابتدای کار سیاسی بوده و این هنر برخی مسوولان در زمان دولت احمدی‌نژاد بود که با دوری از رفتارهای دیپلماتیک این پرونده را وجهه‌ای امنیتی بخشیدند.
در مذاکرات ژنو تغییر سطح مذاکره‌کنندگان از مدیران کل به وزرا تغییر مهم و پر اهمیت دیگر بود. البته دبیر شورای عالی امنیت ملی جایگاهی پایین‌تر از وزیر در مناسبات اداری و اجرایی در وزارت امور خارجه ندارد، بلکه تفاوت در چینش تیم مذاکره‌کننده که در راس آن وزیر امور خارجه است رخ داده که این مسئله قدرت تصمیم‌گیری را تغییر می‌دهد.
حسن روحانی رییس دولت یازدهم در ابتدای شروع به کار خود تاکید کرد که پرونده هسته‌ای باید در مدت زمان معینی به نتیجه برسد. بعد از سفر وی به نیویورک و حضور در مجمع سالانه سازمان ملل متحد روحانی تاکید کرد که پرونده هسته‌ای در شش ماه به نتیجه می‌رسد.
اگرچه شاید تعیین زمان شش ماهه برای نتیجه گرفتن از پرونده هسته‌ای رویکردی بسیار خوشبینانه بود اما نشان از عزم دولت روحانی برای دستیابی به نتیجه داشت. برگزاری مرتب مذاکرات در دولت احمدی‌نژاد بدون پیشبرد حداقلی این پرونده، تبیین کننده رویکرد «مذاکره برای مذاکره» بود که از اساس برای شرایط ایران در آن زمان، آفت تلقی می‌شد.
اولین مذاکرات در نیویورک
در پی دیدار ظریف و کا‌ترین اشتون در روز دوشنبه اول مهر ماه در نیویورک و در حاشیه شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی‌سازمان ملل طرفین توافق کردند که نشست وزرای امور خارجه ایران و ۱+۵ (پنجشنبه) ۲۶ سپتامبر (چهارم مهر) در نیویورک برگزار شود. در این نشست محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، کا‌ترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سرگئی لاوروف، جان کری، ویلیام هیگ، لوران فابیوس، گیدو وستروله و وانگ‌یی وزرای امور خارجه روسیه، آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان و چین حضور داشتند. این نشست با مذاکره دوجانبه ظریف و جان کری پایان یافت. ظریف در این دیدار با اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای انجام مذاکرات هدفمند در چارچوب زمانی مشخص پیرامون مسئله هسته‌ای، تصریح کرد: اگر واقعیت‌های ایران امروز مدنظر قرار گیرد، مسئله هسته‌ای قابل حل است. این اولین باری بود که وزرای امور خارجه ایران و آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بر سر یک میز به مذاکره نشستند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدارش با وزیران خارجه عضو ۱+۵ و مذاکرات با آن‌ها در نشست مطبوعاتی کوتاهی خاطرنشان کرد در این نشست بر ضرورت رفع نگرانی‌ها و احقاق حقوق مردم ایران تاکید کردیم. او افزود: دیدگاه مقام معظم رهبری مبنی بر حرمت استفاده از سلاح کشتار جمعی مورد تاکیدمان قرار گرفت و امیدواریم با برخورد مثبت همه طرف‌ها شاهد شکل‌گیری راه‌حل مورد قبول دو طرف باشیم تا بتوانیم کار را به پیش ببریم و پرونده هسته‌ای ایران به زودی حل شود. وزیر امور خارجه کشورمان در مورد دیدارش با وزیر خارجه آمریکا گفت: گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم که در دیدارهای بین‌المللی انجام این گفت‌وگو‌ها و دیدار‌ها معمول است و در آن بر ضرورت و اهتمام ویژه برای رسیدن به راه‌حل تاکید کردیم و انتظار می‌رود که بتواند مناقشات را در زمان مناسب حل کند. ظریف با بیان اینکه تاکید کردیم که ما به تعهداتمان پایبند هستیم، افزود: آمریکایی‌ها باید به تعهداتشان عمل کنند و به دنبال راه‌حل باشند و در سیاست خارجی خود از هوشیاری و آینده‌نگری استفاده کرده و حقوق مردم ایران را در نظر بگیرند.
همچنین «جان کری» وزیر خارجه آمریکا با حضور در نشست خبری بعد از مذاکرات وزرای خارجه گروه موسوم به ۱+۵ و ایران، گفت نوع ارائه و لحن هیات ایرانی در این مذاکرات، بسیار متفاوت از قبل بوده است. وی ضمن استقبال از این تغییر لحن، گفت مهم این است که این تغییر و نتایج این نشست به اقدامات عملی منجر شود. کری به علاوه گفت مشخص است که تنها با یک نشست نمی‌توان به نتیجه رسید و هنوز باید کارهای زیادی برای دستیابی به توافق صورت پذیرد.
فریاد‌های ظریف در ژنو
۲۳ و ۲۴ مهر ۹۲ برابر با ۱۵ و ۱۶ اکتبر ۲۰۱۳ مذاکرات ایران و ۱+۵ بر سر موضوع هسته‌ای ایران در سطح وزیران خارجه در حالی برگزار شد که این مذاکرات به ژنو۴ معروف شد. در این دور از مذاکرات مقرر شد تا دور جدید مذاکرات در ۸ آبان ماه در قالب مذاکرات کار‌شناسی برگزار شود. در انتهای این نشست بیانیه مشترکی نیز صادر شد اما نکته قابل توجه در این دور از مذاکرات صحبت‌های جان کری در این رابطه بود. جان کری در توصیف مذاکرات خود در ژنو ۴ با محمدجواد ظریف گفته است: «ظریف سه بار سر من فریاد کشید. او می‌گفت چرا توافقات و متن قبلی را به هم زدید؟ من به جواد گفتم تا حالا در طول عمرم هیچ فردی این گونه سرم فریاد نکشیده و مرا این گونه متهم به سوء نیت و بی‌اعتمادی نکرده بود.»
مذاکرات ژنو ۵
این مذاکرات که قرار بود در روزهای ۱۶ و ۱۷ آبان در سطح معاونین وزیران خارجه گروه ۱+۵ در ژنو سوئیس برگزار شود به دلیل زمان بیشتر برای توافق احتمالی به روز سوم یعنی ۱۸ آبان نیز کشیده شد. این دور از مذاکرات را می‌توان نقطه عطفی در مذاکرات ایران با قدرت‌های جهان طی ده سال اخیر دانست اول به این دلیل که این مذاکرات در سطح کم سابقه وزیران خارجه انجام شد و دوم اینکه احتمال یک توافق اولیه در این دور از مذاکرات حداقل در دو روز اول بسیار محتمل بود.
در حالی که به نظر می‌رسید، این آخرین نشست باشد، جان کری وزیر خارجه ایالات متحده به دعوت کا‌ترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای دستیابی به یک توافق به ژنو آمد و سفر خود به خاورمیانه را نیمه تمام گذاشت.
بعد از او وزیران خارجه کشورهای آلمان، فرانسه و بریتانیا نیز به این مذاکرات پیوستند. در شب اول حضور جان کری در ژنو مذاکرات سه‌جانبه‌ای بین محمدجواد ظریف و جان کری و کا‌ترین اشتون برگزار شد که ۵ ساعت به طول انجامید.
این مذاکره اولین جلسه بعد از انقلاب ایران بود که بین وزیران خارجه دو کشور ایالات متحده و ایران برگزار شد. همه چیز تا این موقع بسیار امیدوار‌کننده بود و همه چیز برای توافق اولیه فراهم بود تا اینکه در صبح روز ۱۷ آبان وزیر خارجه فرانسه بین خبرنگار‌ها آمد و اظهار داشت که اختلافات جدی هنوز پابرجاست و ایران باید امنیت اسراییل را نیز در توافقنامه پیشنهادی‌اش لحاظ کند!
پس از اظهارات فابیوس، همه به اتفاق معتقد بودند که در این نشست توافقی حاصل نخواهد شد و مذاکرات بیش از ۲ روز طول نمی‌کشد. همچنین سرگئی لاوروف وزیر خارجه فدراسیون روسیه و قائم مقام وزارت خارجه چین هم برای کاستن از اختلافات به ژنو آمدند اما حضور آنان نتوانست اختلافات و انتظارات فرانسه را برطرف کنند و پس از سه روز مذاکره فشرده، مذاکرات بدون هیچ نتیجه ملموسی پایان یافت و مذاکرات به ۱۰ روز بعد موکول شد.
در پایان مذاکرات کنفرانس مطبوعاتی با حضور وزیر خارجه ایران و مسوول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد که هردو در این کنفرانس مذاکرات را سازنده و مفید خواندند.
در ضمن انجام این مذاکرات بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل با عصبانیت بین خبرنگاران آمد و توافق احتمالی ایران با گروه ۱+۵ را معامله قرن برای ایران و اشتباه بزرگ برای غرب خواند و گفت در صورت توافق در مذاکرات این کشور هیچ تعهدی به توافقنامه نخواهد داشت و برای امنیت کشورش هر کاری می‌کند. اندکی بعد جی کارنی سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که این اظهارات عجولانه بوده و هنوز توافقی با ایران نشده است، به باور بسیاری سنگ‌اندازی فرانسه در این مذاکرات نتیجه فشار لابی‌های اسراییلی و عربستانی بر فرانسه بود تا مذاکرات بدون نتیجه خاتمه یابد.
مذاکرات ژنو ۶
۱۰ روز بعد، طبق قرار قبلی، نشست هسته‌ای، پیرو مذاکرات پیشین از تاریخ ۲۹ آبان تا ۳ آذر ۱۳۹۲ در هتل اینترکنتیننتال ژنو برگزار شد. در نهایت ایران بعد از گفتگوهای فشرده و پشت درهای بسته، با ۵ کشور دیگر گروه ۵+۱ به توافق نهایی رسیدند. باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا این توافق تاریخی را آغازی مهم خواند.
در نهایت پس از این توافق، سندی بین ایران و ۱+۵ که به «توافقنامه ژنو» مشهور شد، بسته شد و در آن حقوق هسته‌ای ایران به رسمیت شناخته و غرب نیز متعهد به لغو تدریجی تحریمهای ایران و آزادی سازی ۴ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در طی ۶ ماه شد.
با فشار لابی‌های عربی و صهیونیستی در منطقه و آمریکا و همچنین تندروهای داخلی در ایران، بیم آن می‌رفت که اجرای این توافق با مشکل مواجه شود اما بازرسی‌های سرزده آژانس از تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بر پایبندی تهران به توافقنامه صحه گذاشت.
وزیر امور خارجه در گزارشات فیس‌بوکی خود علی‌رغم همه فشار‌ها به مردم اطمینان داد که با «اقتدار مذاکره کرده و از حقوق ملت کوتاه نخواهد آمد».
شهر ژنو، در طی مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ تبدیل به قلب تپنده جهان شده بود و روزهای پاییزی خود را هرگز فراموش نمی‌کند. قرار شد در شهر تاریخی وین در اتریش مذاکرات کار‌شناسی برگزار شود.
پس از توافقنامه موقت بین ایران و ۱+۵ که به «برنامه اقدام مشترک» مشهور شد، مذاکراتی قرار شد، برای اعتمادسازی متقابل و دستیابی به توافق نهایی در شهر وین، پایتخت اتریش، و در مقر سازمان ملل در این کشور و نیز هتل «پاله کوبورگ»، محل استقرار تیم‌های مذاکره‌کننده ایرانی و شش قدرت جهانی، برگزار شود.
دستاورد توافق ژنو
توافقنامه ژنو پس از سه دور مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵ به امضا رسید و این در حالی بود که به نظر می‌رسید دو طرف برای حصول توافق نهایی بر اساس این برنامه هنوز راه درازی را پیش رو دارند.
در مقدمه برنامه اقدام مشترک مشخص شد که «هدف این مذاکرات رسیدن به یک راه حل جامع مورد توافق و بلندمدت است به نحوی که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. ایران اعلام می‌نماید تحت هیچ شرایطی به دنبال دستیابی یا گسترش سلاح هسته‌ای نیست. راه حل جامع مذکور مبتنی بر این اقدامات اولیه بوده و به یک گام نهایی منجر خواهد شد که دوره زمانی آن مورد توافق قرار گرفته و به رفع نگرانی‌ها می‌انجامد.»
اما برای دستیابی به این هدف در توافق ژنو یک گام اول، گام میانی و گام نهایی در نظر گرفته شد. گام اول مربوط به بندهایی بود که در این توافقنامه دو طرف متعهد به اجرای آن برای مدت ۶ ماه شدند.
- نیمی از اورانیوم موجود غنی شده ۲۰ درصد را به صورت اکسید ۲۰ درصد برای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران ذخیره نماید. بقیه UF۶ ۲۰ درصد را به مواد کمتر از ۵ درصد رقیق نماید. خط برگشت‌پذیر نیز وجود نداشته باشد.
- ایران اعلام می‌کند که برای این دوره ۶ ماهه، اورانیوم را به سطح بالا‌تر از ۵ درصد غنی‌سازی نکند.
- ایران اعلام می‌کند که فعالیت‌های خود در تاسیسات سوخت هسته‌ای نطنز، فردو و یا راکتور اراک را که توسط آژانس با نام IR-۴۰ شناسائی می‌شود، بیش از این گسترش نخواهد داد.
- همانگونه که ایران در برنامه عملیاتی کردن تاسیسات تبدیل مواد، به آژانس اعلام کرده است، با آغاز خط تبدیل مواد UF۶غنی شده تا ۵ درصد بهUO۲، ایران تصمیم دارد موادUF۶ جدیدا غنی شده تاسطح ۵ درصد طی ۶ ماه آینده را به اکسید تبدیل کند.
- محل‌های جدید برای غنی‌سازی ایجاد نمی‌شود.
- ایران برنامه تحقیق و توسعه (R & D) تحت نظارت، از جمله برنامه تحقیق و توسعه جاری غنی‌سازی خود را که با هدف انباشت اورانیوم غنی شده صورت نمی‌گیرد، ادامه خواهد داد.
- عدم بازفرآوری یا ساخت تاسیساتی که توانایی بازفرآوری داشته باشند.
- ارائه اطلاعات مشخص به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شامل اطلاعات در خصوص طرح‌های تاسیسات هسته‌ای ایران، توصیف ساختمان‌ها در هر یک از سایت‌های هسته‌ای، توصیفی از سطح عملیاتی که در هریک از اماکن که به فعالیت‌های هسته‌ای مشخص اشتغال دارند، اطلاعات در خصوص معادن و تخلیص و اطلاعات در خصوص منابع اولیه.
- ارائه پرسشنامه جدید فنی راکتور اراک به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که توسط آژانس با نام IR-۴۰ شناسایی می‌شود.
- اتخاذ گام‌های لازم برای موافقت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای انعقاد «رهیافت پادمان» در مورد راکتور اراک که توسط آژانس با نام IR-۴۰ شناسایی می‌شود.
- دسترسی روزانه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فردو و نطنز با هدف بررسی فایل‌های ضبط شده دوربین‌ها در مواقعی که آن‌ها برای بازرسی دورهای موسوم به DIV، IIV، PIV و بازرسی‌های سرزده در سایت حضور ندارند.
- دسترسی هدایت شده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ، کارگاه‌های تولید روتورسانتریفیوژ و محل‌های نگهداری و معادن اورانیوم و تخلیص اورانیوم
توقف تلاش برای کاهش خرید نفت خام ایران به نحوی که مشتریان فعلی بتوانند میانگین میزان کنونی خرید نفت خام خود از ایران را کماکان ادامه دهند. بازگشت مبالغ مشخص از عواید فروش نفت ایران در خارج از کشور به ایران. در مورد معاملات نفتی مذکور، تحریمهای اتحادیه اروپا و آمریکا بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط، تعلیق می‌شوند.
- تعلیق تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا بر صادرات پتروشیمی ایران و نیز تعلیق تحریم خدمات مرتبط، طلا و فلزات گرانب‌ها
-تعلیق تحریم خدمات مرتبط؛ تعلیق تحریمهای آمریکا بر صنعت خودرو و تعلیق تحریمهای خدمات مرتبط
- صدور گواهی عرضه ونصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایران و خدمات مرتبط.
- صدور گواهی بازرسی‌های مرتبط با ایمنی و تعمیرات در ایران و همچنین خدمات مرتبط
- عدم صدور قطعنامه‌های جدیدتحریم هسته‌ای توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد
- عدم صدور قطعنامه‌های جدیدتحریم هسته‌ای از سوی اتحادیه اروپا
- دولت آمریکا، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره ازتحمیل تحریمهای جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد.
- یک کانال مالی به منظور تسهیلات تجارت امور انسان دوستانه برای تامین نیازهای داخلی ایران با استفاده از درآمدهای نفتی ایران در خارج از کشور ایجاد خواهد شد.
- تجارت امور انسان دوستانه شامل مراودات تجاری مرتبط با تولیدات غذایی و کشاورزی، دارو، تجهیزات دارویی و مخارج پزشکی بیماران خارج از کشور خواهد بود. این کانال مالی شامل بانک‌های خارجی مشخص و بانک‌های ایرانی غیرتحریم شده خواهد بود که به هنگام ایجاد این کانال مشخص خواهند شد.
- نقل و انتقال‌های مالی مورد نیاز برای پرداخت تعهدات ایران به سازمان ملل متحد
- پرداخت مستقیم شهریه به دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها برای دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور تا مبلغ توافق شده برای یک دوره ۶ ماهه
- افزایش آستانه برای اخذ مجوزهای اتحادیه اروپا جهت تبادلات مالی تجارت موارد غیرتحریمی تا مبلغ مورد توافق
پس از امضای این تعهد دو طرف پس از برگزاری جلسات کار‌شناسی به توافق دیگری برای اجرای این تعهدات با عنوان none paper دست پیدا کردند و به این ترتیب اجرای توافق ژنو از تاریخ ۳۰ دی ماه ۱۳۹۲ آغاز شد که البته ۶ ماه زمان برای گام اول از همان ۲۹ تیر ماه مد نظر قرار گرفته شد.
پس از توافق بر سر نحوه اجرا، جزییاتی در این باره منتشر شد. سید‌عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در نشست خبری که در تاریخ ۲۲ دی ماه ۱۳۹۲ برگزار شد اعلام کرد: همه این تعهدات در یک روز اجرایی خواهد شد یعنی همه تحریم‌هایی که قرار است آن‌ها تعلیق کنند و در متن توافق ذکر شده و قبلا نیز در مورد آن صحبت کردند در ۲۰ ژانویه تعلیق خواهد شد. همه آن اقداماتی که ما نیز قرار است انجام بدهیم و قسمت‌هایی که تعهد کرده‌ایم که کاری انجام نشود و جلو نرود نیز از همان روز ۲۰ ژانویه اجرایی خواهد شد به غیر از یک مورد از هر دو طرف که آن یک مورد مربوط می‌شود به پرداخت ۲/۴ میلیارد دلار دارایی‌های ایران در خارج از کشور و آزاد شدن آن‌ها و از طرف ایران نیز تبدیل مواد غنی شده به اکسید و رقیق‌سازی آن مربوط می‌شود.
عراقچی در این نشست خبری گفت: این اقدام از سوی ایران و اقدام مقابل از طرف ۱+۵ در یک دوره زمانی شش ماهه صورت خواهد گرفت و به اصطلاح در شش نوبت صورت خواهد گرفت که این نوبت‌ها ممکن است کم یا زیاد بشود. او درباره جزئیات آزاد سازی ۲/۴ میلیارد دلار ایران در بانک‌های خارجی و رقیق سازی توضیح داد: این نوبت‌ها ممکن است به صورت ماهانه یا کمتر از آن تعریف شود. آن مبلغ ۲/۴ میلیارد دلار قرار است به طور دقیق در ۸ نوبت پرداخت شود که تاریخ‌های مختلفی دارند و دقیقا یک ماهه نیستند و فاصله زمانی ۸ پرداخت کمتر از یک ماه است. از طرف ما نیز کار اکسید کردن نیمی‌از غنی‌سازی ۲۰ درصد در شش ماه و در شش نوبت انجام خواهد شد و کار رقیق کردن مواد ۲۰ درصد مقداری که موجود است که ۱۹۶ کیلو مواد است و قرار است نصف آن تبدیل به اکسید و مابقی رقیق شود در کمتر از شش ماه صورت خواهد گرفت که البته دلیل اینکه رقیق کردن کمتر از شش ماه صورت می‌گیرد فنی است چرا که این مواد در سیلندرهایی نگهداری می‌شود که نمی‌توان آن‌ها را تقسیم کرد وقتی که یک سیلندر را رقیق‌سازی می‌کنند باید تا انت‌ها صورت گیرد و قرار است هر سه هفته یک سیلندر رقیق شود و در مقابل نیز پرداخت‌ها به شکلی صورت خواهد گرفت که تعادل و بالانس بین طرفین برقرار شود.
تمام حرکت و تلاش ما بر این بوده که هر کاری که طرفین انجام می‌دهند به صورت متقابل و متناسب باشد و هیچ کس کاری را زود‌تر یا دیر‌تر از دیگری انجام ندهد و تمام اقدامات دو طرف در یک روز انجام شود بجز دو اقدام مذکور که برای آن‌ها نیز ترتیباتی در نظر گرفته شده که از تعادل و تناسب خارج نشوند.
پس از این اعلام از همان روز ۲۰ ژانویه (۳۰ دی ماه) اجرای توافق آغاز شد. همزمان نیز ایران در مذاکره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متعهد به برخی اقدامات داوطلبانه برای بازرسی آژانس از برخی از تأسیسات ایران شد. به این ترتیب آژانس از آن تاریخ تا کنون در گزارش‌های متعدد اقدامات صورت گرفته از سوی ایران براساس برنامه اقدام مشترک را مورد تأیید قرار داده است.
مذاکرات وین ۱
اولین دور از مذاکرات ایران و ۱+۵ در وین بعد از توافق هسته‌ای ژنو، در مقر سازمان ملل در این کشور و نیز هتل «پاله کوبورگ»، محل استقرار تیم‌های مذاکره‌کننده ایرانی و شش قدرت جهانی، برگزار شد. در این دور از مذاکرات که به مدت سه روز از ۲۹ بهمن تا ۱ اسفند ۱۳۹۲ به طول انجامید طرفین درباره برنامه کاری و چارچوب مذاکرات جامع برای گام نهایی توافق کردند. وزیر امور خارجه ایران و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری مشترک در پایان مذاکرات ضمن سازنده و مثبت خواندن مذاکرات اعلام کردند که به توافق رسیده‌اند تا در چهار ماه آینده مذاکرات را برای رسیدن به یک راه‌حل نهایی ادامه دهند. گزارش‌ها حاکی از این بود که یکی از مفاد مورد توافق برگزاری ماهانه یک نشست بین ایران و گروه ۱+۵ است. در این نشست زمان مذاکرات بعدی (وین ۲) روزهای ۲۶ تا ۲۹ اسفند اعلام شد.
مذاکرات کار‌شناسی ایران و گروه ۱+۵ در روزهای ۱۴ تا ۱۶ اسفند به ریاست حمید بعیدی‌نژاد و هیات کار‌شناسی ۱+۵ به ریاست استفان کلمنت دستیار ویژه مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و در حاشیه نشست شورای حکام آژانس انرژی بین‌المللی به میزبانی وین برگزار شد. آنگونه که سید‌عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای عنوان کرد مباحثی چون غنی‌سازی، رفع نگرانی درباره رآکتور آب سنگین اراک و همکاریهای هسته‌ای مورد بحث و گفتوگو قرار گرفت. این مذاکرات مقدمه‌ای بود برای مذاکرات اصلی که قرار بود از روز ۲۷ اسفند در مقر سازمان ملل در وین آغاز شود.
مذاکرات وین ۲
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه با هیأت همراهش در ۲۶ اسفند ۱۳۹۲ برای شرکت در دور دوم مذاکرات وین عازم این شهر شد. او ابعاد برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران به ویژه غنی‌سازی، آب سنگین اراک و همکاریهای بین‌المللی در حوزه فناوری صلح آمیز هسته‌ای و رفع تحریم‌ها را از محورهای مذاکرات وین اعلام کرد. همکاریهای مورد نظر ایران در حوزه فناوری صلح آمیز هسته‌ای از جمله تعهدات ۱+۵ در برنامه اقدام مشترک و نیز در چارچوب بند ۲ ماده ۴ معاهده منع تولید و گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است. وزیر امور خارجه پس از ورود به فرودگاه اتریش در جمع خبرنگاران اعلام کرد که امیدواریم با جمع شدن این مباحث در این دور (وین ۲) و دورهای بعدی مذاکرات، آماده آغاز تدوین راه‌حل جامع شویم.
رآکتور آب سنگین اراک از موضوعات محوری در این دور از مذاکرات بود که با برگزاری چهار نشست تخصصی در سطح معاونان وزیران خارجه مورد بحث قرار گرفت. در این دور از مذاکرات همچنین دو دیدار دوجانبه از سوی هیات ایرانی با هیات‌های روسیه و آمریکا برگزار شد که به گفته مقام ارشد دولت آمریکا، این دیدار‌ها نقش بسیار مهمی در نزدیک کردن دیدگاه‌های دو طرف ایفا کرده است.
محمدجواد ظریف و کا‌ترین اشتون روسای هیات‌های مذاکره‌کننده دو طرف نیز در ابتدا و انتهای این دور از مذاکرات دیدارهای دو جانبه‌ای داشتند و درخصوص محورهای مورد مذاکره در طول دو روز با یکدیگر تبادل نظر کردند.
وزیر امور خارجه در پایان این دور از مذاکرات (۲۷ اسفند ۹۲) گفت: «دستاورد دوم و مهم این مرحله از مذاکرات هم این بود که در همه چهار موضوعی که قرار بود گفتوگو شود که همان غنی‌سازی، تحریم‌ها، همکاریهای بین‌المللی هسته‌ای و آب سنگین اراک بود، امروز دیدگاه‌ها روشن شده است.»
یکی از نکات مذاکرات وین ۲، برگزار نشدن شام کاری بین ظریف و اشتون در شب قبل از مذاکرات بود. براساس تصمیم طرفین مذاکره، دور بعدی مذاکرات هسته‌ای ۱۸ تا ۲۰ فروردین (۷تا ۹ آوریل) در وین برگزار می‌شود و پیش از مذاکرات اصلی نیز در روزهای سوم تا پنجم آوریل، مذاکرات کار‌شناسی در این شهر انجام می‌شود. مذاکرات کار‌شناسی بین ایران و گروه ۱+۵ به ریاست حمید بعیدی‌نژاد و هیات کار‌شناسی گروه ۱+۵ به ریاست استفان کلمنت دستیار ویژه کا‌ترین اشتون مسول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از روز پنجشنبه (۱۴ فروردین ماه) به مدت سه روز انجام شد. کار‌شناسان در آخرین روز از این سطح مذاکرات، گفت‌و‌گوهای سه روزه خود را برای ارایه به مدیران سیاسی هفت کشور و نیز محمدجواد ظریف مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کا‌ترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جمع‌بندی کردند.
مذاکرات وین ۳
این دور از مذاکرات در ۱۸ تا ۲۰ فروردین ۹۳ برابر با ۷ تا ۹ آوریل ۲۰۱۴ برگزار شد. در این دور از مذاکرات امیرحسین زمانی نیا معاون اسبق وزیر امور خارجه و دکتر جمشید ممتاز استاد دانشگاه در رشته حقوق‌بین‌الملل به عنوان مشاور به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اضافه شدند.
ظریف پس از ضیافت کاری شام با اشتون (۱۸ فروردین) در جمع خبرنگاران حاضر شده و گفت: «قرار شد که در مذاکرات دو روز آینده که از ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه آغاز می‌شود، همه موضوعات باقی مانده مورد تبادل نظر قرار گرفته و بسته شود تا بتوانیم در نشست بعدی که اردیبهشت ماه برگزار می‌شود وارد مرحله تدوین متن مشترک برای دست یابی به توافق نهایی شویم.» بدین ترتیب قطعی شد که در دور بعدی مذاکرات (وین ۴؛ ۲۴ – ۲۶ اردیبهشت) تهیه پیش‌نویس توافق نهایی بین ایران و گروه ۱+۵ در دستور کار قرار خواهد گرفت.
وزیر امورخارجه طی مطلبی در صفحه فیس‌بوک خود با بیان اینکه گروه مشورتی حقوقی از اساتید بسیار معتبر و شناخته شده حقوق بین‌الملل برای کمک به تیم هسته‌ای تشکیل داده است، گفت: «از دور بعد، نگارش مشترک توافق نهایی را آغاز خواهیم کرد که کاری پیچیده، دشوار و کم سرعت خواهد بود.» طی این مذاکرات و پس از دور اول نشست بین تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و گروه ۱+۵ عباس عراقچی و مجید تخت روانچی از ایران و هلگا اشمید و استفان کلمنت معاونان اشتون طی نشستی محورهای مذاکرات کار‌شناسی را جمع‌بندی و محورهای تدوین متن مشترک را بررسی کردند.
روند آهسته مذاکرات در وین۴
چهارمین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان روز جمعه ۱۶ می(۲۶اردیبهشت) در حالی پس از سه روز بدون اعلام نتیجه مشخصی از سوی دو طرف به پایان رسید که ایران و آمریکا، آن را در روند مذاکرات غیر‌قابل پیش‌بینی ندانسته و طبیعی توصیف کردند. مذاکرات وین ۴ میان ایران و کشورهای عضو گروه۱+۵ بدون برگزاری نشست مطبوعاتی مشترک «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران و «کا‌ترین اشتون»، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پایان یافت.
پس از دستیابی توافق اولیه هسته‌ای در ژنو میان ایران و ۱+۵ دو طرف درصدد کسب توافق نهایی و جامع با هدف برداشتن موانع از سر راه خود هستند. ایران برای رفع تحریمهای غیرقانونی یک‌جانبه و چند‌جانبه آمریکا و غرب تلاش می‌کند و کشورهای غربی می‌خواهند هر چه زود‌تر در بازارهای ایران به ویژه بازار خودروسازی و نفت و گاز حضور پیدا کنند. سید‌عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در باره پیشرفت نداشتن مذاکرات وین ۴ گفت که مذاکرات ژنو ۲ هم با دعوا خاتمه یافت، اما در ژنو ۳ طرفین به توافق دست یافتند. در مذاکرات حساسی مانند موضوع هسته‌ای که ۱۰ سال ادامه دارد و اکنون می‌خواهد وارد نگارش متن شود، چنین چیزی طبیعی است. یک دیپلمات آمریکایی هم گفته است «در هر مذاکره‌ای روزهای خوب و بد و بالا و پایین‌هایی وجود دارد. ما اکنون در آغاز پروسه نگارش پیش‌نویس هستیم و راه قابل ملاحظه‌ای در پیش داریم که باید طی کنیم.»
مذاکرات وین ۵، مثبت‌تر از وین ۴، واقعی‌تر از ژنو ۳
پنجمین دور از ماراتن مذاکرات جامع ایران و ۱+۵ در ۳۰ خرداد پس از چهار روز در وین به پایان رسید تا چشم‌ها به ۱۱ تیر و دور بعدی مذاکرات دوخته شود. در یک نگاه کلی، مذاکرات وین ۵ از مذاکرات وین ۴ مثبت‌تر به نظر می‌رسد. در حالی که در وین ۴ چیزی که بتوان آن را پیشرفت خواند به چشم نمی‌خورد، دست کم در وین ۵ می‌توان نشانه‌هایی از تعیین یک چارچوب کلی برای توافق جامع و همچنین نگارش مقدمه توافق را مشاهده کرد؛ البته این نه بدان معناست که پیشرفت در مذاکرات وین ۵ را می‌توان پیشرفتی چشمگیر دانست. همان طور که در سخنان محمدجواد ظریف، رئیس دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم بعد از این دور از مذاکرات هم به چشم می‌خورد، هنوز اختلافات زیادی از نوع شکلی و محتوایی بین ایران و شش کشوری که به قول ظریف، خود را جامعه بین‌المللی می‌دانند، باقی مانده است.
وزیر امور خارجه در این خصوص و در نشست خبری پایانی مذاکرات ابراز داشت: «هنوز نمی‌توانیم بگوییم متن مشترکی وجود دارد. در بعضی موارد ممکن است روی قسمت‌هایی از متن توافق وجود داشته باشد، اما در بسیاری از موارد، اختلاف نظر هم در مورد محتوا و هم در مورد نحوه نگارش وجود دارد.» ظریف همچنین تاکید کرد: «در مورد موضوعات اساسی عموما اختلاف نظر درباره محتوا و همچنین درباره نحوه نگارش وجود دارد.»
بر این اساس، اگرچه وین ۵ را نمی‌توان یک پیشرفت شگرف در مذاکرات دانست اما باید اذعان کرد که دست کم از وین ۴ بهتر بوده است.
مذاکرات وین ۵ در روزی به پایان رسید که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به پایبندی جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش در برنامه اقدام مشترک اذعان کرد. خبرگزاری رویترز که روشن است به منابع خاصی دسترسی دارد، یک نسخه از گزارش جدید آژانس را به دست آورد و از پایبندی ایران به تعهدات مزبور خبر داد. ظریف که در هنگام نشست خبری خیالش از بابت گزارش آژانس هم آسوده بود، از فرصت استفاده دیگری هم کرد و از شیوه اجرای تعهدات ۱+۵ بر اساس توافق ژنو نیز انتقاد کرد. از نظر ظریف، طرف مقابل با اکراه و تاخیر به تعهدات خود عمل کرده است. خلاصه آنکه نارضایتی از بخشی از مواضع و عملکرد طرف مقابل در سخنان عصر جمعه وزیر امور خارجه به خوبی به چشم می‌خورد و این شاید نشانه‌ای از آن باشد که فضای مذاکرات وین ۵ به مراتب از فضای ژنو ۳ واقعی‌تر بوده و ایالات متحده خوی هژمونیک خود را در روزهای پایانی خرداد به وضوح نشان داده است. این هم البته از یک جهت طبیعی است. در ژنو ۳ بحث یک توافق موقت حداکثر یک ساله مطرح بود در حالی که گام نهایی قرار شد بلندمدت باشد. بنابراین مواضع واقعی طرف غربی به وضوح و به شکل واقعی خود را به نمایش گذاشته است. از این رو، مذاکرات وین ۵ همان طور که از وین ۴ مثبت‌تر ارزیابی می‌شود، از مذاکرات ژنو ۳ نیز واقعی‌تر بوده است.
۰۰۰/۰۰۰/۸۰۰/۲ دلار نتیجه تمدید مذاکرات
وین ۶ به عنوان ششمین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ از ۱۱ تیرماه در شهر وین آغاز شد و قرار بود تا ۲۹ تیر آخرین مهلت اجرای گام اول توافق ژنو ادامه پیدا کند اما دو روز زود‌تر از موعد مقرر پایان یافت و در نهایت برای ۴ ماه دیگر تا سررسید توافق ژنو یعنی ۳ آذر تمدید شد. با وجود تلاش بسیار وخوش‌بینی، اختلاف‌نظر‌ها درباره برخی مسایل مهم و اساسی میان دو طرف از جمله موضوع ظرفیت غنی‌سازی، تحقیق و توسعه و سایت فردو به ویژه ظرفیت غنی‌سازی و موضوع آب سنگین اراک؛ موجب شد تا در اواسط هفته سوم مذاکرات، هیات‌ها به جای ادامه گفت‌وگو‌ها درباره راه‌حل نهایی به گفتوگو درباره تمدید مذاکرات بر اساس توافق ژنو بپردازند و در این میان حتی حضور وزیران خارجه آمریکا و سه کشور اروپایی در مذاکرات و ارایه پیشنهاد‌های مختلف برای رسیدن به راه‌حل نیز فایده‌ای نداشت. با وجود خوشبینی دو طرف برای رسیدن به توافق تا ۲۹ تیرماه اما عمق اختلاف‌ها و متن پیش‌نویس پر از پرانتز و نقطه‌چین حاکی از آن بود که توافق در این تاریخ بعید است. به گفته مقامات دو طرف به ویژه ایران و آمریکا بهترین زمان برای توافق، فرصت شش ماهه نخست بود چرا که در ماه‌های آینده در هر دو طرف تحولات سیاسی و اقتصادی می‌تواند توافق را دشوار‌تر از زمان فعلی کند. پیشنهاد‌ها و گمانه‌زنی‌ها برای زمان تمدید مذاکرات از چند روز و دو ماه آغاز شد تا اینکه در نهایت دو طرف تصمیم گرفتند تا ۴ ماه دیگر (۳ آذر ۱۳۹۳) مذاکرات را تمدید کنند. ایران و ۱+۵ در ۳ آذر ۱۳۹۲ (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) بر سر برنامه اقدام مشترک به توافق رسیدند. بنابراین از آن تاریخ تا سوم آذر سال جاری یک سال می‌شود که دو طرف می‌توانند در این چارچوب به مذاکرات ادامه دهند. اما در این بین فقط زمان مذاکرات نبود که باید تمدید می‌شد بلکه گام اول توافق ژنو که از ۳۰ دی ماه سال گذشته اجرای آن آغاز شد و در آن چارچوب برخی اقدامات هسته‌ای از سوی ایران و در مقابل کاهش تحریم‌ها و آزاد کردن بخشی از پول‌های ایران از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا صورت گرفت نیز باید برای مدت حداقل چهارماه تمدید شود. بنابراین دو طرف مذاکره‌کننده تصمیم گرفتند گام اول توافق ژنو را به مدت ۴ ماه تا ۲۴ نوامبر (۲۰۱۴) تمدید کنند و معنی و مفهوم آن این است که همه تعهداتی که طرفین در توافق ژنو قبول کرده بودند به مدت ۴ ماه دیگر ادامه پیدا می‌کند. شایان ذکر است اجرای گام اول توافق در بخش‌های هسته‌ای تحت راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد و در همین چارچوب آژانس ماهانه اجرای توافق را گزارش می‌دهد. مذاکره‌کنندگان برای ادامه کار قرار است تا سه هفته دیگر مجددا به مذاکرات بازگردند. دو طرف اعلام کردند که آماده‌اند در صورت تفاهم زود‌تر از ۴ ماه از خط پایان بگذرند. این در حالی است که به گفته سید عباس عراقچی در مدت چهارماه تمدید مذاکرات و گام اول توافق ژنو، توافق به همان شکل که شش ماه پیش اجرا شده است ادامه پیدا می‌کند با این تفاوت که در ازای انجام برخی اقدامات هسته‌ای جدید از سوی ایران نسبت به شش ماه قبل، ۱+۵ مبلغ ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار دیگر از دارایی‌های بلوکه شده ایران را در شش قسط آزاد خواهد کرد.
آخرین اقدام دیپلماتیک ظریف-اشتون
محمدجواد ظریف و کا‌ترین اشتون در آخرین اقدام دیپلماتیک خود در وین ۶ با صدور بیانیه مشترک فارسی-انگلیسی به صورت رسمی تمدید مذاکرات تا چهار ماه را اعلام کردند. متن کامل بیانیه مشترک ظریف- اشتون به شرح ذیل است:
ما به همراه مدیران سیاسی کشورهای ۳+۳ به صورت فشرده برای رسیدن به یک برنامه جامع اقدام مشترک با استفاده از شکاف سیاسی حاصل از و اجرای روان برنامه اقدام مشترک تلاش کردیم. ما از دولت اتریش و سازمان ملل برای حمایت فوق‌العادشان برای میزبانی این مذاکرات سپاسگزاریم. ما جلسات مختلفی در رده‌های مختلف داشتیم تا به یک راه‌حل جامع که تضمین نماید که برنامه هسته‌ای ایران همواره صلح‌آمیز خواهد بود دست یابیم. در چند هفته گذشته تلاش‌های خود را به صورت فزاینده‌ای تشدید کردیم، از جمله از طریق حضور وزرا و معاونین وزرای ایران و گروه ۱+۵ که به وین آمدند تا از نزدیک با میزان پیشرفت مذاکرات آشنا شوند. گرچه پیشرفت‌های ملموسی در بعضی از مو ضوعات داشته‌ایم و مشترکا برای تدوین یک متن قطعنامه اقدام مشترک کار کرده‌ایم، لکن هنوز فاصله قابل توجهی پیرامون برخی از موضوعات اساسی باقی مانده که نیاز به زمان و تلاش بیشتری دارد. از این رو ما به همراه وزرای خارجه ۳+۳ تصمیم گرفتیم اجرای اقدامات برنامه اقدام مشترک را تا ۲۴ نوامبر ۲۰۱۴ که مطابق با زمان بندی پیش‌بینی شده در برنامه اقدام مشترک است ادامه دهیم. ایران و ۳+۳ مجددا تاکید می‌کنند که به اجرای تمام تعهدات در اقدامات مشترک به صورت موثر ادامه می‌دهند. ما با عزم راسخ برای رسیدن به توافق پیرامون یک برنامه جامع اقدام مشترک در اولین فرصت ممکن جلسات را طی هفته‌های آینده برگزار می‌کنیم.