ايران امروز

صدمين سالروز تولد «ميلتون فريدمن»

رادیو فردا
سی و يک ژوئيه مصادف است با صدمين سالروز تولد «ميلتون فريدمن» اقتصاد دان معروف آمريکايی که از نگاه طرفداران با نظريه های خود توانست در دهه های آخر قرن بيستم باری ديگر سرمايه داری و نظام متکی بر اقتصاد بازار آزاد را جان تازه ای ببخشد.

روزنامه « وال استريت جورنال » به اين بهانه نگاهی دارد به سياست های اقتصادی دولت باراک اوباما که از نگاه اين روزنامه برخلاف رسالت و آموزه های « ميلتون فريدمن » به نيازهای امروز رشد سرمايه داری و بازار آزاد در آمريکا توجه نمی کند.

« ميلتون فريدمن » تا زمان مگر در سال ۲۰۰۶ يکی از چهره های موثر در مباحث مربوط به چگونگی مديريت اقتصاد آمريکا بود. اگر او امروز زنده بود مسلما با محورهای اصلی سياست اقتصادی دولت اوباما از جمله افزايش استقراض دولت، رشد بودجه و هزينه های دولتی تا مرز پنج تريليون دلار مخالفت می کرد.

در سالهای دهه ۱۹۶۰ ميلادی « ميلتون فريدمن » به خوبی توضيح داد که هزينه های دولت از محل درآمد کارکنان بخش خصوصی و سود سرمايه داران تامين می شود و بنابراين هر چقدر که هزينه های دولتی افزايش يابد معنای آن کاستن از درآمد افراد و بخش های سودآور و مفيد اقتصاد و ريختن آن به جيب افراد و بخشهايی است که درآمد زا نيستند.

روزنامه « وال استريت جورنال » می نويسد که اين روش در عمل بارها شکست خورده است و اکنون روش مديريت اقتصادی باراک اوباما با هزينه سنگين پنج تريليون دلاری آن، پر هزينه ترين تجربه شکست خورده در تاريخ آمريکاست.

توهم غيرمنطقی ديگراين است که با چاپ اسکناس و به گردش انداختن پول نقد بيشتر می توان به اقتصاد آمريکا رونق داد. « ميلتون فريدمن » نشان داد که گردش پول زياد ممکن است مردم را به اين توهم دچار کند که گويا وضع اقتصادی خوب است.اما چنين وضعيتی در شاخص های اصلی توليد و رونق اقتصادی تاثير نخواهد داشت و از سوی ديگر موجب تورم شديد خواهد شد.

«ميلتون فريدمن » در کنار رونالد ريگان يکی از برجسته ترين و بی همتاترين مدافعان اقتصاد متکی بر بازار آزاد در سطح جهان بود. در سالهايی که هنوز برنامه ريزی های مرکزی و دخالت گسترده دولتها در اقتصاد کشورهای سرمايه داری بسيار رايج بود « ميلتون فريدمن » با زدودن يک چنين موانعی از رشد سرمايه داری توانست به اين نظام جان تازه ای ببخشد.

«وال استريت جورنال » يادآوری می کند که در سال ۱۹۷۶ جايزه نوبل اقتصاد به « ميلتون فريدمن » اعطا شد. تا قبل از آن اکثر برندگان اين جايزه از اردوی معتقدان به نوعی سوسياليسم يا دخالت دولت در برنامه ريزيهای اقتصادی بودند. کتاب « تاريخ مناسبات پولی آمريکا » که توسط « ميلتون فريدمن » و « آنا شوارتز» در سال ۱۹۷۱ منتشر شد يک اثر بزرگ بود و درک همگان از نحوه کارکرد پول را متحول کرد.

اما وی علاوه بر پژوهش های آکادميک يک مبلغ خوبی برای تشريح نکات مثبت اقتصاد متکی بر بازار آزاد برای عموم مردم بود. دو کتاب پر فروش وی به نامهای « کاپيتاليسم و آزادی » که در سال ۱۹۶۱ و « آزادی انتخاب » که در سال ۱۹۸۰ منتشر شد هنوز هم جزو کتابهای پرطرفدار هستند. نوار سخنرانی های وی در مورد اخلاقيات سرمايه داری که روی شبکه يوتيوب نيز قابل دسترسی است عالی و برای هر زمان و دورانی سنديت دارند.

يکی از اساتيد اقتصاد دانشگاه هاروارد اخيرا در مطلبی که در « ژورنال مباحث اقتصادی » به چاپ رسيده است می نويسد:« سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۵ دوران ميلتون فريدمن بود که باری ديگر شاهد پيشرفت بشريت بوديم. همزمان با گسترش نظام اقتصادی بازار آزاد در سراسر جهان، استانداردهای زندگی مردم در اکثر کشورهای جهان از جمله عمر متوسط ، سطح آموزش و دمکراسی بهبود يافت و در مقابل فقر مطلق کاهش يافت.»

نويسنده « وال استريت جورنال » در پايان يادآوری می کند که حدود يک سال قبل از مرگ « ميلتون فريدمن» از او پرسيده بود چگونه می توان بر رونق و توان اقتصاد آمريکا افزود؟ « ميلتون فريدمن » بدون هيچ مکثی در پاسخ گفته بود:« توسعه و تقويت بازار آزاد، حق انتخاب والدين برای مدرسه کودکان و کاستن از بودجه و هزينه های دولتی. »