ايران امروز

حقوق بشر يك استاندارد بين‌المللى است

شيرين عبادى در گفتگو با يورونيوز
يكشنبه ۲۸ آذر ۱۳۸۹
شيرين عبادى، حقوقدان، فعال حقوق بشر و برنده جايزه نوبل صلح در ايران است. او روز نهم دسامبر در پاريس به نمايندگى از طرف عبدالرضا تاجيك روزنامه‌نگار ايرانى كه اكنون در زندان است و به عنوان روزنامه‌نگار سال از سوى گزارشگران بدون مرز انتخاب شده، جايزه او را دريافت كرد.
يورونيوز با خانم شيرين عبادى گفتگويى درباره وضعيت حقوق بشر در ايران انجام داده است:

يورونيوز: خانم عبادى، به يورونيوز خوش آمديد.

شيرين عبادى: ممنونم، سلام بر شما و همه بينندگان عزيز.

يورونيوز: اگر موافق باشيد از مسئله حقوق بشر شروع كنيم. شما طى سال هاى اخير همواره تاكيد داشته ايد كه در ارتباط با ايران، حقوق بشر تحت الشعاع مناقشه هسته اى قرار گرفته است. آيا اين هشدار شما و كسان ديگرى كه اين نظر را دارند، توجه بيشتر دولت ها و مجامع بين‌المللى را به مسأله حقوق بشر در ايران جلب كرده است؟

شيرين عبادى: تا حدوى توجه شده، اما نه به ميزانى كه كفايت بكند. هنوز هم كشورهاى غربى فقط به فكر امنيت خودشان هستند و بر پرنسيپ هايى كه مدعى طرفدارى از آن ها هستند، زياد پافشارى نمى كنند. از جمله ديديم كه در مذاكراتى كه اخيرا با دولت ايران داشتند، باز هم حقوق بشر را فراموش كردند و صحبت فقط روى اين بود كه غنى سازى را ادامه بدهند يا خير. حرف من اينست كه كمى هم به آنچه كه ادعا مى كنيد بپردازيد و بپرسيد كه در ايران براى چه مردم به زندان مى روند؟

يورونيوز: پديده عجيبى كه در ايران مشاهده مى شود، نه تنها پى گرد و بازداشت مخالفان سياسى، فعالان حقوق بشر و روزنامه نگاران، بلكه پيگرد و بازداشت زنجيره اى وكلاى اين متهمان است . يعنى وكيل يك متهم سياسى دستگير ميشود و بعد وكيل وكيل او هم به همين ترتيب و اين روند ادامه مى يابد. براى مثال خود شما وكيل تعدادى از فعالان سياسى و حقوق بشر بوده و هستيد. در عين حال خانم نسرين ستوده اكنون وكالت پرونده اى را دارد كه در ارتباط با خود شماست و او اكنون در زندان و تحت محاكمه است! چه امكانات بين الملى بويژه براى وكلا وجود دارد تا بتوانند از مصونيت بيشترى در زمينه استفاده از حق وكالت خود برخوردار باشند؟

شيرين عبادى: در ابتدا اجازه دهيد بگويم كه چرا دولت اينهمه روى وكلا فشار مى آورد. دولت مايل نيست كه متهمان سياسى، وكلايى را براى دفاع از خود در دادگاه انتخاب كنند كه مستقل هستند. براى وكلاى مستقل، محدوديت‌ها روز به روز بيشتر شده است. خصوصا براى وكلايى كه با رسانه‌ها مصاحبه مى كنند. در حال حاضر ما پنج وكيل در زندان داريم. اين علاوه بر خانم نسرين ستوده است كه برخلاف قانون در حبس انفرادى هستند و در اعتراض به رفتار خلاف قانون، دست به اعتصاب غذا زده‌اند و به شدت نگران حال ايشان هستيم. وكيل ديگرى كه در زندان است و متاسفانه بيمار است، آقاى محمد اوليايى فر است كه به علت دفاع شجاعانه از متهمان كمتر از ۱۸ سال كه اعدام شده اند، به يك سال حبس محكوم شده اند. بيمارى ايشان جدى است ولى دادگاه حاضر نيست مرخصى استعلاجى به ايشان بدهد كه بتوانند درمان بشوند. اين سخت گيرى ها نشان از چيز ديگرى هم دارد و آن عدم استقلال قوه قضايى است. طبق قانون، وكيل هنگام دفاع از همان مصونيت هاى قاضى برخورداراست. اما به اين مصونيت توجه نمى شود. هنگام دستگيرى وكلا، من چندين نوبت با انجمن بين المللى وكلا و ساير همكارانمان در كشورهاى ديگر مثل فرانسه و اسپانيا صحبت كرده ام و همچنين مراتب را كتبا به گزارشگر ويژه اسقلال قضايى و گزارشگر ويژه حقوق بشر در سازمان ملل گزارش داده ام. تمام اينها در پرونده نقض حقوق بشر ايران ثبت مى شود و به همين دليل است كه دولت ايران هر ساله در مجمع عمومى سازمان ملل متحد قطعنامه مى گيرد و از او مى خواهند كه به تعهدات بين المللى خودش عمل كند.
*يورونيوز: خانم عبادى اگر بخواهيم نوع برخورد دولت ها با برندگان جايزه نوبل صلح را به عنوان نمونه اى از برخورد با مسئله حقوق بشر درنظر بگيريم، شايد بتوانيم مقايسه اى بكنيم بين برخوردى كه دولت برمه با آن سان سوچى كرده، برخوردى كه دولت چين با لياشيائو بو كرده و همچنين برخوردى كه دولت ايران با شما كرده است.
خود شما اين مقايسه را چگونه مى بينيد؟ آيا اكنون كه مجبور هستيد در خارج از ايران بسر ببريد، تاثيرگذارى خودتان را در چه حد مى بينيد؟ آيا امكان اينكه در ايران مى مانديد وجود داشت؟*

شيرين عبادى: دولت ايران به بهانه اينكه من ماليات جايزه نوبل را كه در سال ۲۰۰۳ برنده شده بودم نداده ام، كليه اموال من را مصادره كرد. و جالب است كه مالياتى را كه از من مطالبه كردند حتا بيش از رقم خود جايزه بود. در حالى كه طبق قانون، جوايز معاف از ماليات هستند. همسر من در زندان بود، خانواده من در زندان بودند و ممنوع الجروج هم هستند و خلاصه مشكلات زيادى را براى من ايجاد كردند. اما حتا قبل از اين حوادث هم، يعنى در سال ۲۰۰۸، برخلاف قانون آمدند و دفتر كانون مدافعان حقوق بشر را كه من با پول جايزه نوبل خريده بودم و در اختيار اين مركز قرار داده بودم بستند. و چون رفتارشان خلاف قانون بود من شكايت كردم. اما تا كنون حتا يك قاضى جرئت نكرده كه اين پرونده را ورق بزند. به همين دلايل است كه مى گويم قوه قضايى ايران استقلال خودش را از دست داده است.


يورونيوز: به عنوان پرسش پايانى، چرا فعاليت مدنى و مسئله حقوق بشر در ايران تا اين اندازه با سياست در آميخته است؟ برخى پژوهشگران مى گويند كه تلقى از خشونت و مسئله حقوق بشر در جوامع مختلف، تا حدودى بستگى به ويژگى هاى فرهنگى دارد. از طرف ديگر برخى دولت ها هم مى‌گويند ما اعلاميه جهانى حقوق بشر و كنوانسيون هاى بين‌المللى را با برداشت ايدئولوژيك خودمان قبول داريم. مثلا دولت ايران برداشت اسلامى از حقوق بشر را مطرح مى كند. چگونه مى‌توان با اين برداشت‌هاى مختلف نسبت به حقوق بشر تفاهم داشت؟

شيرين عبادى: دولت ايران هرگاه كه متهم به نقض حقوق بشر مى شود، متوسل مى شود به نسبيت فرهنگى و همان حرف هايى كه شما زديد. ولى بايد بگويم كه دولت ايران كنوانسيون بين‌المللى حقوق مدنى- سياسى و كنوانسيون بين‌المللى حقوق اقتصادى- اجتماعى را بدون هيچگونه شرط و رزروى پذيرفته است. بنابراين وقتيكه يك كنوانسيون را مى پذيرد بايد اجرا هم بكند.
مسئله حقوق بشر مسئله اى سياسى نيست. يك استاندارد بين المللى است و ارتباطى به شرق و غرب ندارد. اسلامى و مسيحى هم ندارد. اگر مسلمان ها به مناسبت اينكه مسلمان هستند به خودشان اجازه مى دهند كه يك اعلاميه حقوق بشر بنويسند و بگويند ما فقط از آن اطاعت مى كنيم، خيلى طبيعى است كه اين حق را بايد براى پيروان ساير اديان هم قائل بشوند كه آن‌ها هم براى خودشان بر مبناى مذهبشان يك اعلاميه حقوق بشر بنويسند. به اين ترتيب از اين به بعد ما شاهد اعلاميه يهودى حقوق بشر، اعلاميه بودايى حقوق بشر، اعلاميه هندويى حقوق بشر و هزاران اعلاميه حقوق بشر خواهيم بود و آنگاه ديگر حقوق بشرى دركار نخواهد بود. حقوق بشر يك استاندارد بين‌المللى است.

يورونيوز: خانم عبادى از اينكه دعوت يورونيوز را براى شركت در اين مصاحبه پذيرفتيد، سپاسگزارم.

شيرين عبادى: خيلى ممنونم، موفق باشيد.