ايران امروز

استحاله بسيج؛ از جانفشانى براى وطن تا سركوب مردم

فرشيد آل داوود/جرس
دوشنبه ۸ آذر ۱۳۸۹
وقتى هاشمى رفسنجانى از تدبير پيرمردى هشتاد ساله براى تشكيل بسيج سخن مى گويد به اين نكته هم اشاره مى كند كه فرمان تاسيس اين نهاد زمانى صادر شد كه كه هنوز بوى باروت جنگ به مشام نمى‌رسيد و اولين گروههاى عضو اين سازمان كه وى آن را مردم نهاد مى نامد، جوانان دانشجوى حزب جمهورى اسلامى بودند كه در قالب گروه‌هاى جهادى براى ساختن سرپناه براى مردم بى‌پناه بشاگرد ، برداشت زراعت كشاورزان خواف، تركمن صحرا، گرمى و ديگر مناطق دورافتاده مى‌رفتند.
بى ترديد آنچه از بسيج در ذهن بنيانگذار جمهورى اسلامى بود جز خدمت رسانى به مردم چيز ديگرى نبود و آيت الله خمينى هرگز تصور نمى كرد كه شايد روزى همين بسيج با شائبه سياسى ادامه حيات دهد و با باتوم و گلوله به يك اعتزاض قانونى پاسخ دهد.
با اين حال هاشمى به عنوان يكى از اركان تاثيرگذار نظام از دغدغه اى پنهان سخن مى گويد كه بسيج واقعى را در معرض اتهام قرار داده است.
وى مى گويد نبايد بگذاريم اين نهاد در هياهوهاى سياست‌زدگى، دچار تندروى‌هاى افراطيون و تفريطيون شود كه به قول مولاى مظلومان در هر دو صورت دچار ضلالت و گمراهى خواهند شد.

بسيج و متصديانش
آنچه در ابتدا تشكيل شد بسيج مستضعفان بود كه تا ۲ سال پس از فوت بنيانگذار جمهورى اسلامى با همين اسم خوانده مى شد. اين نهاد در ۵ آذر ۵۸ تشكيل و در دى ۵۹ با تصويب مجلس رسما قانونى شد. ابتدا حجت الاسلام امير مجد مسئوليت اين نهاد را عهده دار شد كه وى ۳ ماه بعد به دليل ارتباط با اعضاى دولت موقت از اين سمت بركنار شد.
سپس ،حجت الاسلام احمد سالك به عنوان دومين فرمانده در بسيج منصوب شد كه وى نيز در نهايت به واسطه اختلاف سليقه بين فرماندهان وقت سپاه يعنى سردار محسن رضايى و آقاى سالك پس از ۲ سال به بهانه شركت در انتخابات ميان دوره اى مجلس از بسيج استعفاء كرد و واحد بسيج با سرپرستى اقاى اخوان چند ماهى به فعاليت خود ادامه داد.
تا اينكه محمد على رحمانى از اعضاى بيت امام خمينى به فرماندهى بسيج مستضعفين منصوب شد.. وى تا پايان جنگ هشت ساله عراق عليه ايران در اين سمت فعاليت مى كرد و توانست با روشى نوين نيروهايى را از پير و جوان از نقاط دور افتاده و روستاها تا ادارات و دانشگاهها و دانش آموزان و روحانيون را سازماندهى نموده و با افزايش پايگاه‌هاى مقاومت از ۷۰۰۰ به ۲۱۵۰۰ پايگاه نيرويى بزرگ را بوجود آورد تا در جهت اجراى فرمان آيت الله خمينى در راستاى ارتش بيست ميليونى به جبهه اعزام نمايند كه اعزام يكصد هزار نفرى سپاه محمد به جبهه هاى جنگ حاصل اين سازماندهى بود.
پس از فوت آيت الله خمينى در سال ۶۸ و همزمان با روى كار آمدن آقاى خامنه اى تغييرات زيادى در كشور صورت گرفت، ازجمله مى توان به سه تغيير عمده اشاره كرد. تبديل ولايت فقيه به ولايت مطلقه، حذف پست نخست وزير و تبديل بسيج مستضعفين به نيروى مقاومت بسيج.
آقاى خامنه اى ۹ ماه پس از درگذشت امام ، سردار عليرضا افشار را در تاريخ ۱۰/۱۲/۶۸ به فرماندهى نيروى مقاومت بسيج منصوب كرد.
در سال ۱۳۶۹ مقام رهبرى ضمن تغيير نام واحد بسيج مستضعفين به نيروى مقاومت بسيج سپاه اين واحد را به عنوان يكى از نيرو هاى پنجگانه سپاه مشخص و ماموريت هاى جديد آن را ابلاغ نمود.
در اين راستا عليرضا افشار بسيج را از يك نيروى مردمى براى مقاومت در مقابل نيروهاى نظامى دشمن در جنگ هاى ميهنى، به يك نيروى شهرى براى كنترل زنان، عروسى ها، كسانى كه خيابانها را مى بستند و محلات را از نظر اجتماعى كنترل مى كردند، درآورد

در دوره فعاليت وى، تعدادى بسيار زيادى از كسانى را كه به اين نيرو پيوسته بودند، به عنوان سهميه به دانشگاهها فرستاده شدند تا نيروى بالقوه تشكيل بسيج دانشجويى در دانشگاهها باشند. بسيج ادارات نيز در همين دوره وظايفى براى كنترل سازمانهاى ادارى پيدا كرد.
افشار در سال ۱۳۷۶ از فرماندهى بسيج استعفا داد و سردار سيد محمد حجازى از سوى سيد على خامنه اى عهده دار مديريت بسيج شد. در زمان رياست وى فعاليت هاى اقتصادى بسيج در قالب قبول پروژه ها شتاب چشمگيرى داشت. در سال ۸۷ و مقارن با انتصاب عزيز جعفرى به فرماندهى سپاه پاسداران اجراى طرح تحول سازمانى، بسيج را نيز دستخوش تغييرات جدى كرد . در راستاى اين تغييرات انتصاب فرمانده بسيج به فرمانده سپاه پاسداران محول شد كه بر اين اساس جنجالى ترين فرد يعنى حجت الاسلام طائب به فرماندهى نيروى مقاومت بسيج منصوب شد. وى شاگرد على خامنه اى در دروس خارج فقه و اصول و داماد حجت الاسلام حسينى معروف به اخلاق در خانواده بود.
رياست طائب بر بسيج مقارن با نا آرامى هاى انتخاباتى در سال ۸۸ بود كه بسيج با كاربرد ايده مشت آهنين نقش خود را در بسيارى از كشتارها و سركوب هاى خونين به اثبات رساند.
عملكرد نيروهاى بسيج تحت امر طائب در جريان اعتراضات پس از انتخابات با انتقادات زيادى روبرو شد. از جمله على مطهرى نماينده مجلس گفت؛ وقتى ما مديريت بحران اخير را به دست افرادى مانند طائب مى دهيم كه با باتوم بيشتر مأنوس است تا فكر و عقل و تدبير، نتيجه همين خواهد بود.
مهدى كروبى هم طائب را به كارگردانى نمايش ترانه موسوى در صدا و سيما متهم كرد. به گفته كروبى او از يكى از اقوام خود كه ترانه موسوى نام داشت براى تكذيب خبر قتل دخترى به همين نام در جريان اعتراضات استفاده كرده‌بود.
پس از افشاگرى رسانه اى در باره زياده روى هاى بى حد و مرز طائب در كشتار معترضان به نتيجه انتخابات، وى ابتدا به عنوان يكى از كانديداهاى احراز پست وزارت اطلاعات مطرح شد اما در نهايت به سازمان اطلاعات سپاه كه از دستگاههاى موازى اطلاعاتى مد نظر رهبرى است،راه يافت و سردار نقدى متهم فاجعه كوى دانشگاه به عنوان جانشين طائب در بسيج معرفى شد.
محمد رضا نقدى فردى عراقى و زاده نجف اشرف است . وى در سال ۱۳۵۹ وارد مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق شد. او تا سال ۶۴ در لشكر بدر بود و سپس در اين سال به سپاه لبنان منتقل شد. نكته جالب اينكه اين فرد عراقى در زمان پذيرش قطعنامه ۵۹۸ از مسئولان هماهنگ كننده دفتر قطعنامه در ستاد كل نيروهاى مسلح بود
نقدى پس از دوم خرداد به اتهام شكنجه كرباسچى و ديگر شهرداران متهم به ۸ ماه حبس قطعى محكوم شد كه اين حكم هيچ وقت در باره وى به مرحله اجرا در نيامد.
در پرونده اعمال وى مواردى همچون حمله به كوى دانشگاه، مشاركت در تهيه طرح عزل خاتمى از رياست جمهورى و ضرب و شتم عبدالله نورى و عطاأالله مهاجرانى ديده مى شود.
نقدى اخيرا توانست ۱ درصد از بودجه عمرانى استانها در برنامه پنجم توسعه به منظور گسترش پايگاههاى بسيج را بدست آورد.
نقدى معتقد است كه ديد مردم نسبت به بسيج بهبود پيدا كرده و در اين باره مى گويد توده مردم همان ديدى كه نسبت به بسيج داشتند را دارند و حتى ديد آنها بهتر از قبل نيز شده است
وى در خصوص برنامه هاى آتى بسيج نيز گفته در پايگاه‌ها و مساجد، تغيير در نوع آموزش‌ها را خواهيم داشت كه بيشتر تكيه دارد بر آموزش‌هاى جنگ نرم، اعتقادى و بصيريتى، زيرا قبلا آموزش‌ها بيشتر بر جنبه‌هاى نظامى تكيه داشت .
نقدى افزوده است: قبلا صرف حضور و كار كردن در بسيج براى عضويت ملاك بود، اما امروز ديگر ارتقا و تعالى فكرى و معنوى عضو بسيج است كه اهميت دارد، يعنى اعضاى بسيج بايد در گروه‌هاى تربيتى شركت كنند تا بتواند عضويت خود را از عادى به فعال تبديل كنند.

بودجه بسيج پس از تحولات اخير
پس از فرونشاندن نا آرامى هاى انتخاباتى، بسيج نقش پر رنگ ترى در عرصه موسوم به جنگ نرم پيدا كرد و در اين راه بودجه هاى كلانى نيز حيف و ميل شد.
براساس قانون برنامه چهارم توسعه بايستى هر سال ۴۰۰ ميليارد تومان براى بسيج در نظر گرفته شود كه در سال اول برنامه يعنى سال ۱۳۸۴، ۱۷۳ ميليارد تومان و در سال ۸۵ نيز مجدداً ۱۷۳ ميليارد تومان در نظر گرفته شده‌است. بگفته فرمانده بسيج و نشريه صبح صادق ارگان دفتر سياسى سپاه بودجه اين نهاد در سال ۱۳۸۷ ۲۰۰ درصد افزايش پيدا كرده و بصورت جداگانه از اين بودجه، ۵۰ ميليارد تومان نيز براى كمك به بسيجيان بيكار در نظر گرفته شده‌است. در سال ۱۳۸۸ هم بر اساس اعلام نشريه برنامه ارگان معاونت برنامه ريزى و نظارت راهبردى رئيس جمهورى، بودجه بسيج ۴۵ ميليارد و ۲۳۸ ميليون تومان افزايش يافت.

چشم اميد سران نظام به بسيج سركوب گر
در حال حاضر رهبرى نظام و اركان وابسته به آن اميد زيادى به حفظ قدرت با ابزار سركوب دارند و تلاش مى كنند بسيج را به عنوان نهادى مدافع انقلاب تقويت كنند.
اخيرا نيز آيت الله خامنه اى در اظهاراتى گفت: بسيج، باتهمت واهانت نه تنهاكوچك نمى شود، بلكه به درخشندگى اش هم افزوده مى شود ، امروز بسيج همه كاره است و در هرجا حضور داشته باشد پيشتاز است.
احمد خاتمى امام جمعه تهران نيز در هفته بسيج گفت فتنه گران را انتقاد باران كنيد. وى با عصبانيت گفت: عقده‌هاى فرو خورده عده‌اى كه ۳۱ سال است كينه انقلاب را در دل دارند، فتنه‌هاى سال گذشته را رقم زد.
دستور العمل افراطى وى در توصيه به بسيجى ها اين بود : امروز افشاى جريان فتنه و انتقاد عمومى و همه جانبه از آن تا نابودى كامل يك وظيفه است.