ايران امروز

ليلى افشار؛ مزين به دكترا و گيتار ربع پرده

شهرام ميريان/رادیوفردا
از ده سالگى به اين سو دستش با ساز گيتار در تهران آشنا شد و در آمريكا در رشته نوازندگى گيتار كلاسيك به دريافت درجه دكترا نائل آمد.
از او به‌عنوان نخستين بانوى هنرمندى در دنيا ياد مى‌شود كه در گيتار نوازى موسيقى كلاسيك، داراى درجه دكتراست.
از ۲۵ سال پيش به اين سو هم چندين جايزه جهانى دريافت كرده است و هم اكنون نيز در دانشگاه ممفيس ايالت تنسى آمريكا به تدريس گيتار مشغول است، هر از گاهى به ايران مى‌رود و هنرجويان را با شيوه گيتار نوازى موسيقى كلاسيك آشنا مى‌كند. اين بانوى هنرمند كسى نيست جز «ليلى افشار» كه ميهمان برنامه گفتگوى ويژه راديو فرداست.

راديو فردا: خانم افشار، شما در گيتار چه ديده‌ايد كه اين ساز را رها نكرده ‌يد؟
ليلى افشار: راستش را بخواهيد من يك دل نه صد دل عاشق صداى گيتار كلاسيك شدم و همين عشق بود كه مرا به طرف آن برد؛ سازهاى ديگرى هم هميشه دور و برم بود ولى صداى گيتار كلاسيك بود كه جذبم كرد. گيتار كلاسيك سازى است كه مى‌شود به تنهايى آن را زير بغل زد و نواخت و نواختن آن به هيچ لوازم برقى هم احتياج ندارد.

مى رسيم به سبك گيتار نوازى شما؟
ليلى افشار: وقتى آدم قطعه را نوشت بايستى در باره آن تحقيق كرده باشد ، تاريخ و سبكش را بشناسد . اگر مى‌خواهيم به سبك باروك بنوازيم بايد سبك دوره باروك را بخوبى بشناسيم نمى شود يك قطعه را مثلا به سبك دوره رمانتيك زد اگر آن قطعه متعلق به دوره باروك باشد خلاصه اين كه بايد (نوازنده در اين باره ) تحصيل كرده باشد.
بعد از آن نوبت به نگاه و ديد شخصى است كه هر نوازنده‌اى خودش به (موسيقى ) اضافه مى‌كند من هم سبك شخصى خودم را دارم و هر قطعه برايم داستانى دارد و من روى صحنه سعى مى‌كنم آن داستان را به شنونده منتقل كنم.

يعنى در واقع بداهه نوازى مى‌كنيد؟
ليلى افشار: از نظر تفسير موسيقى مى‌شود گفت كه بله ، مقدارى از آن بداهه نوازى است يعنى هر شبى كه يك قطعه را اجرا مى‌كنم آن را مثل شب‌هاى پيش از آن اجرا نمى‌كنم . اجراى هر بار حال و هواى خاص خودش را دارد.

يعنى بستگى به حال و هوايى كه حاكم بر مجلس است دارد؟
ليلى افشار: بله. ولى سبك اصلى قطعه همان خواهد بود ، مقدارى جاى بداهه نوازى دارد .

در اين مسائل شما به آن شاخ و برگ مى‌دهيد؟
ليلى افشار: بله درست و خوب گفتيد.

خانم دكتر افشار، شما بيشتر خودتان را يك آهنگساز مى‌دانيد يا يك گيتار نواز؟
ليلى افشار: من نوازنده گيتار هستم . اگر چه قطعاتى براى گيتار تنظيم كرده‌ام اما خيلى آهنگسازى نكرده‌ام و آهنگسازها برايم قطعه مى‌نويسند ،خيلى هم دوست دارم با آهنگسازان خبره از نزديك كار كنم . آهنگسازانى مثل رضا وادى يا آهنگسازان ترك و خارجى هستند كه با آنها كار كرده ‌م و ايده هايمان را رد و بدل كرده‌ايم كه مثلا از چه تكنيك يا هارمونى‌هايى استفاده كنيم بهتر است . اما كار اصلى من نوازندگى گيتار است.

شما ترجيح مى‌دهيد كه تنها به تك‌نوازى بپردازيد يا گروه نوازى را دوست داريد؟
ليلى افشار: تك نوازى را خيلى دوست دارم ؛ روى صحنه وقتى تك نواز هستى همه چيز زير كنترل توست و نبايد روى كس ديگرى فكر كنى اما در عين حال كار كردن با نوازندگان ديگر هم برايم خيلى جالب است و گاهى با ويولونيست يا با اركستر به عنوان سوليست مى‌زنم. ولى عمده كار من تك نوازى است.

اين تك‌نوازى شما به مثابه اين نيست كه شما در موسيقى به نوعى «تك رو» هستيد؟
ليلى افشار: ببينيد! آدم وقتى تك نوازى مى‌كند بايد خيلى اعتماد به نفس داشته باشد چون تمام چشم‌ها متوجه آن تك نواز است. من هم اعتماد به نفسش را دارم و بايد آدم مقدارى تك رو باشد تا بتواند اين كار را انجام دهد.

تا آنجايى كه من اطلاع دارم شما در زمينه نواختن گيتار هم جوايزى بدست آورده‌ايد؟
ليلى افشار: من در طول دوران تحصيلم هميشه در مسابقات گيتار شركت مى‌كردم و از سال ۱۹۸۳ به اين سو نيز جوايز زيادى كسب كرده‌ام كه اگر به سايت من (ليلى افشار دات كام ) مراجعه كنيد مى‌بينيد. براى يك نوازنده مهم است كه در مسابقات و رقابت‌هاى مختلفى شركت كند و جايزه ببرد.

از شما بعنوان اولين زن هنرمندى ياد مى‌شود كه در رشته نوازندگى گيتار در دنيا مدرك دكترا گرفتيد . ممكن است در اين باره هم توضيح بدهيد؟
ليلى افشار: من وقتى ده سالم بود در تهران نوازندگى گيتار را شروع كردم و عاشق گيتار شدم همان جا تصميم گرفتم براى تمام عمرم اين ساز را بنوازم وقتى به آمريكا آمدم ديدم كه مى‌شود در زمينه نواختن اين ساز تا مرحله دكترا هم پيش رفت . و من تا آخرش رفتم و هيچ نمى‌دانستم كه قرار است اولين زنى باشم كه در دنيا در رشته گيتار نوازى كلاسيك مدرك دكترا اخذ مى‌كند و اين امر براى خودم هم جالب بود.

شما به ايران هم سفر مى كنيد و تاكنون در آن جا كنسرت‌هاى بسيارى اجرا كرده ‌يد . نگاه ايرانيان به اين ساز و نوازندگى شما چگونه بوده و آيا شما در ايران كلاس‌هاى آموزشى هم داير كرده‌ايد؟
ليلى افشار: بله من هشت سال است كه تابستان‌ها والبته دو زمستان هم به ايران سفر كرده‌ام و در تهران و شيراز كنسرت اجرا كرده‌ام كه با استقبال خوبى هم مواجه شده است و در ضمن كلاس‌هاى آموزشى هم در اين سفرها داير مى‌كنم.

آيا تابستانها كه شما اشاره كرديد براى كسى كه مى‌خواهد دوره آموزشى گيتار را از سر بگذراند كافى است؟
ليلى افشار: بله وقتى كه هنرآموز پشت سر هم و هر سال برگردد كافى است. خيلى از شاگردها هر سال برمى‌گردند و با من درس مى‌خوانند و با روش تدريس من آشنا مى شوند و توانسته‌ام در اين مدت از نظر تكنيكى و موزيكاليته به آنها كمك كنم.

اين شاگردان شما در واقع شاگردان پيشرفته هستند؟
ليلى افشار: بيشترشان بله؛ البته متوسط هم هستند اما من به همه آنها كمك مى‌كنم . بچه‌هاى كوچك نه و ده ساله هم مى‌آيند كه به نظر من بايستى آنها را از همان اول راه تقويت كرد و راه درست موزيك نوازى را به آنها آموخت. ممكن است گاهى اوقات هنرآموز يك تكنيك را اشتباه بياموزد و طبيعتا سخت‌تر است كه آدم بتواند اين اشتباه را در سنين بالا تصحيح كند بنابر اين دوست دارم به بچه‌ها بياموزم و مطمئن باشم كه آنها از همان اول درست مى‌آموزند.

ساز تخصصى شما گيتار است به نظر شما اين ساز با كدام يك از سازهاى ايرانى از نظر صدا و اجرا و نواختن نزديك تر است؟
ليلى افشار: به سازهايى مثل تار و سه تار نزديك است. من خودم عاشق سه تار هستم . مى‌دانيد كه سه تار هم مثل گيتار كلاسيك با انگشت نواخته مى‌شود و هيچ مضرابى ندارد.

آيا تا به حال خواسته‌ايد كه سه تار نوازى هم كنيد؟
ليلى افشار: بله اتفاقا از روى نوارها و كتاب‌ها به خودم آموزش سه تار مى‌دهم چون به آن بسيار علاقمندم.

شما الان در آمريكا چه مى كنيد؟
ليلى افشار: من الان در دانشگاه ممفيس ايالت تنسى در درجه پرفسوراى گيتار در ۱۸ سال اخير مشغول تدريس هستم . كنسرت‌هاى مختلفى اجرا كرده‌ام و چهار سى دى و يك دى وى دى هم به بازار عرضه كرده‌ام و در حال كار كردن بر روى پنجمين سى دى خودم هستم.

به اين ترتيب شما زندگيتان را از راه اجراى كنسرت و تدريس مى گذرانيد؟
تا جايى كه به‌ ياد دارم بله، هميشه همين طور بوده است.

http://www.radiofarda.com/content/f35_Leily_Afshar/1375456.html


سایت رسمی لیلی افشار
https://umdrive.memphis.edu/lafshar/www/listen.html

ویکی پدیا راجع لیلی افشار
http://en.wikipedia.org/wiki/Lily_Afshar