ايران امروز

دریا در ترکیه هم زنانه مردانه شد!

شهروند / جواد طالعی
بیست و هفت سال پس از زنانه – مردانه شدن دریا در ایران، اکنون، بخشی از سواحل ترکیه نیز، میان مردان و زنان تقسیم می شود. به گزارش خبرگزاری رویترز، تا به حال در سواحل ترکیه 27 هتل زنان و مردان را هنگام شنا از هم جدا کرده اند و ده هتل دیگر نیز با همین برنامه در دست طراحی است! استقبال از این هتل ها، به ویژه از سوی ثروتمندان متعصب ترکیه و کشورهای همجوار چنان زیاد است که به احتمال قوی در آینده نزدیک گروهی دیگر از صاحبان سودجوی هتل ها و مجموعه های توریستی ترکیه نیز، دریا را زنانه/مردانه خواهند کرد.

در ایران، هنگامی که پس از انتقال قدرت سیاسی به روحانیت شیعه در سواحل دریای خزر میان مردان و زنان پرده کشیده شد، بسیاری این امر را شوخی گرفتند و تصور کردند که اقدامی زودگذر خواهد بود. در آن زمان تصور می شد که ایران به عنوان کشوری که دست کم برابر حقوقی ظاهری زنان و مردان را دهها سال تجربه کرده است، به چنین اقدامات عقب گرایانه ای تن نخواهد داد و دیوارهای چادری دریا به زودی برچیده خواهد شد. اما جدائی زن و مرد، نه تنها به ساحل دریا محدود نماند، بلکه به اتوبوس ها و بسیاری از اماکن عمومی کشور نیز سرایت کرد. همین روزها دریافت کننده این خبر بودیم که همسرائی زنان و مردان را نیز در ارکسترهای بزرگ ممنوع کرده اند.

تا پیش از وقایع تروریستی یازده سپتامبر و حمله آمریکا و متحدانش به افغانستان و عراق، گرایش های بنیادگرایانه اسلامی، علاوه بر طبقه حاکمه جمهوری اسلامی ایران، تنها در میان گروه هائی مثل اخوان المسلمین مصر، حزب الله لبنان، گروه های مذهبی چچن و طالبان افغانستان و پاکستان قابل ردیابی بود و به سایر جوامع اسلامی سرایت نکرده بود. اما اشغال افغانستان و بدتر از آن عراق، افکار عمومی جهان اسلام را در جبهه مقابل غرب قرار داد و از آنجا که توده های این جوامع هیچ جایگزینی نداشتند، به سادگی اسیر تبلیغات ساده پندارانه گروه های متعصب مذهبی شدند.

نشانه های این چرخش، از سال ها پیش در ترکیه نیز آشکار شد. اما در این کشور، سنت باقی مانده از کمال آتاتورک در زمینه جدائی مذهب از سیاست، مانع از آن شد که بنیادگرایان قدرت بگیرند. در انتخابات سال 2002 میلادی، حزب محافظه کار مذهبی عدالت و توسعه ترکیه به رهبری طیب اردوغان به پیروزی رسید. اما برخلاف انتظار، نخست وزیر جدید، راه اعتدال پیش گرفت و ضمن اجرای رفرم های اقتصادی و اجتماعی، کوشید راه عضویت ترکیه را در اتحادیه اروپا هموار کند.

اکنون، اسلامی کردن گروهی از هتل ها به ویژه در شهر ساحلی و زیبای "آلانیا" * ، با توجه به استقبالی که متعصبین مذهبی از آن به عمل آورده اند، هشدار می دهد که ممکن است در آینده مساله جداسازی زنان و مردان از ساحل به اماکن عمومی دیگر نیز سرایت کند. خبرگزاری رویترز، هتل "برا آلانیا" را نمونه گرفته و می نویسد:

در جاهای دیگر، زنان ترک، با بیکینی به دریا می روند، اما در هتل لوکس برا آلانیا، زنان از دریا به سبک خودشان بهره می برند: پوشیده در لباس شنائی که منطبق بر موازین اسلامی از سر تا پای آنان را کاملا می پوشاند. در این هتل پنج ستاره ساحل اقیانوس آرام، مردان و زنان جداگانه به شنا می روند و طبعا نوشیدنی های الکلی نیز در اختیار مسافران قرار نمی گیرد".

در ادامه این گزارش می خوانیم: "مدیریت هتل، روی افزایش تعداد ثروتمندان معتقد ترکیه حساب می کند که پشتیبانی آن ها بر پیروزی قابل پیش بینی حزب عدالت و توسعه (AKP) به رهبری طیب اردوغان اثر خواهد نهاد".

انتخابات ترکیه روز بیست و دوم همین ماه برگزار می شود و نظر سنجی ها نشان می دهد که شانس پیروزی مجدد حزب عدالت و توسعه حتی از دوره پیش بیشتر شده است. البته دلیل افزایش این شانس، نه گرایشات مذهبی، بلکه توفیق نسبی دولت در مهار تورم و مبارزه با فساد مالی همیشه حاکم بر ترکیه است.

"توماس اماروس" گزارشگر رویترز از ترکیه به نقل از یک میهمان زن 38 ساله هتل برا آلانیا می نویسد: "ما، به خاطر این که لباس های شنای متداول را نمی پوشیدیم، نمی توانستیم به راحتی در کنار دیگران شنا کنیم. البته حق استفاده از لباس شنای اسلامی را داشتیم، اما نگاه های تمسخرآمیز را به سوی خود جلب می کردیم. اما اینجا همه مثل هم هستیم".

گزارشگر رویترز در ادامه می نویسد: بسیاری از میهمانان ثروتمند هتل، روز یکشنبه آینده به حزب عدالت و توسعه رای خواهند داد که جهان به خاطر گرایشات اسلامی اش با بی اعتمادی بر آن می نگرد. حزب، دائما انکار می کند که می خواهد کشور 70 میلیونی ترکیه را به یک جامعه اسلامی تبدیل کند. زیرا همه تلاشش معطوف آن است که ترکیه را به عضویت اتحادیه اروپا در بیاورد. نخست وزیر اردوغان می گوید: "هدف ما تنها آن است که امکان بدهیم زنان مومن مسلمان بدون مزاحمت بتوانند فرایض مذهبی خود را انجام دهند و در اماکن عمومی با روسری ظاهر شوند".

اردوغان که همسر و دخترش با حجاب سنتی در مجامع ظاهر می شوند، مثل سایر سیاستمداران ترک، بارها تضمین کرده است که سنت جدائی مذهب و سیاست را حفظ کند. البته ترس از قدرت فراوان نظامیان، در این تضمین بی تاثیر نیست، زیرا آنان خود را موظف به حفظ میراث آتاتورک و قانون اساسی معرفی می کنند و تاکنون هربار که این سنت به خطر افتاده دست به کودتا زده اند.

اما بررسی ها نشان می دهد که زنان غیرمذهبی ترکیه از آنچه در سواحل آلانیا آغاز شده و از پیروزی حزب عدالت و توسعه به شدت می ترسند. نیلوفر سلیک، مدیر یک موسسه بازاریابی در استانبول به خبرنگار رویترز می گوید: "آن ها می خواهند ترکیه را به ایران تبدیل کنند. در آن صورت، ما دیگر نمی توانیم لباسی را که دلمان می خواهد بپوشیم. در ماه آوریل امسال، نیلوفر سلیک همراه با یک میلیون نفر دیگر از مخالفان حزب عدالت و توسعه، در تظاهرات بزرگ استانبول شرکت کرد. همین تظاهرات مانع از آن شد که مجلس عبدالله گول وزیر خارجه وابسته به حزب اسلامی را به ریاست جمهوری ترکیه برگزیند.

مومنانی را که در عین حال ثروتمند نیز هستند، پیروزی حزب عدالت و توسعه نگران نمی کند، بلکه آن ها ثروت خود را مدیون شکوفائی اقتصادی یی هستند که پس از انتخاب طیب اردوغان در سال 2002 آغاز شد. این شکوفائی به موفقیت هتل هائی نظیر برا آلانیا نیز کمک کرد. براساس پژوهشی که اخیرا در مجله ارگان اتحادیه هتل داران ترکیه منتشر شد، تا کنون 27 هتل در سواحل ترکیه مقررات اسلامی را اجرا کرده و دریا را میان زنان و مردان جدا کرده اند! نقشه ده هتل دیگر از این دست نیز ریخته شده است.

"تورگوت آل" کارخانه دار استانبولی که همراه همسرش مشغول گذراندن تعطیلات در هتل اسلامی است، به گزارشگر رویترز می گوید: "تقاضا وجود دارد. انسان ها هر روز به نیازهای تازه ای می رسند و هدف های تازه ای برای خودشان تعیین می کنند".

این کارخانه دار نیز، مثل بسیاری دیگر از میهمانان هتل، پیش بینی می کند که بر تعداد هتل های اسلامی سریعا افزوده خواهد شد.

..........................

* تا سال 1933 شهر آلانیای فعلی (واقع در 130 کیلومتری آنتالیا) علائیه یا علایا نام داشت و در کتاب های اروپائی و لاتین Alaya نوشته می شد. این شهر زیبا، که از یک سو به دریا و از سوئی دیگر به کوهستان محدود است، در قرن سیزدهم اقامتگاه زمستانی علاَء الدین کیقباد سلطان سلجوقی بود و به همین دلیل علائیه خوانده می شد. کمال آتاتورک در سال 1993 نام آلانیا را که با متون غربی مطابقت داشت برای علائیه برگزید. در دو دهه اخیر، تعداد زیادی از بازنشستگان آلمانی به این شهر مهاجرت کردند. به همین دلیل، بسیاری از سکنه این شهر، آلمانی را بهتر از سایر زبان های خارجی حرف می زنند.