ايران امروز

شکاف طبقاتی عمیق در روسیه پوتین

شهروند / جواد طالعی
براساس برآوردهای سازمان ملل متحد، حدود نیمی از جمعیت امروز جهان ناچارند با درآمد روزانه ای کمتر از یک دلار زندگی کنند. دست کم 200 میلیون نفر از آن ها در چین کمونیستی زندگی می کنند که در سایه گشایش مرزها و لیبرالیسم اقتصادی به سالانه حدود ده درصد رشد اقتصادی رسیده است، اما نمی تواند دره عمیق میان فقر و ثروت را پرکند.

در چنین شرایطی، نمایشگاه بین المللی میلیونرها، که چندی پیش در مکسو برپا شد، شاهد صحنه هائی بود که از یک سو تعمق بر می انگیخت و از یک سو خشم: در این نمایشگاه، به عنوان نمونه، همسر یک میلیاردر تازه به دوران رسیده، بابت خرید یک تلفن همراه جواهرنشان یک میلیون و 200 هزار دلار پرداخت. یعنی مجموعه درآمد یک روز کار یک میلیون و 200 هزار انسان ، در آسیا و آفریقا.

فاصله میان فقر و ثروت، هفده سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به حدی رسیده است که در هیچیک از نظام های سرمایه داری جهان، با این شدت سابقه نداشته است. نشریه اقتصادی Forbes اخیرا گزارش داد که تعداد مولتی میلیاردرهای روسیه به 60 نفر و تعداد مولتی میلیونرهای این کشور به 400 هزار نفر رسیده است. این در حالی است که میلیون ها بازنشسته روسیه حتی آنقدر درآمد ندارند که به اندازه کافی تغذیه شوند و تعداد کسانی که در نتیجه نومیدی از یک زندگی عادی به الکل پناه می برند و جان خود را در این راه از دست می دهند، روز به روز بیشتر می شود.

این تضاد شدید، به تازگی زنگ خطر را در گوش برخی از نمایندگان مجلس به صدا در آورده است. آن ها طرحی را برای بستن مالیات به کالاهای فوق لوکس، مثل ویلاها، هواپیماهای شخصی، کشتی ها، قایق ها و اتومبیل های گرانقیمت تهیه کرده اند. کلیسای ارتدوکس با پیشنهاد این نمایندگان موافق است، اما دولت روسیه، تحت ریاست آقای ولادیمیر پوتین، کارمند سابق کا.گ.ب، تمایل چندانی به طرح این پیشنهاد ندارد. جای تعجب نیست. بسیاری از میلیاردرها و میلیونرهای روسیه، مناسبات نزدیکی نیز با دولت یا شرکت های دولتی و نیمه دولتی دارند.

نکته جالب این است که در روسیه میلیونرها را "میلیونر دلاری" و میلیاردرها را "میلیاردر دلاری" می نامند. یعنی ثروت این گروه به دلار محاسبه می شود و نه به روبل که ارزش برابری خود را به شدت باخته است. پیشنهاد بستن مالیات به کالاهای لوکس، از سوی حزبی تهیه شده است که خود را "روسیه عادلانه" می نامد و می کوشد زیر این عنوان توده های ناراضی را به سوی خود جلب کند. این حزب، در عین حال در کرملین از نفوذ زیادی برخوردار است. این پیشنهاد، روز چهارشنبه هفته گذشته از سوی نمایندگان حزب تسلیم مجلس شد.

اما آیا به راستی حزب روسیه عادلانه، در اندیشه آن است که با دریافت مالیات از میلیاردرها و میلیونرهای نوظهور تضادهای شدید طبقاتی را کاهش بدهد؟ یا طرح این موضوع یک بازی تبلیغاتی است؟ می دانیم که انتخابات مجلس روسیه در سال جاری برگزار خواهد شد. " آلکساندر باباکوف" از رهبران اصلی حزب می گوید: " ما می دانیم که پیشنهادمان با چه مقاومت شدیدی روبرو خواهد شد. اما به خرد نمایندگان مجلس امیدواریم. مساله در این جا بر سر عدالت اجتماعی است".

به دارائی های لوکس، بر اساس این طرح می بایست متناسب با ارزش آن ها، سالانه بین یک تا 5 درصد مالیات بسته شود. البته مرزی که برای دریافت مالیات تعیین شده، چنان است که فقط دارائی های فوق العاده گران مشمول آن می شوند. ویلاها، زمین های مسکونی و آپارتمان ها مشمول کمترین درصد می شوند. آن هم در صورتی که ارزش آن ها دست کم 15 میلیون روبل، یا حدود 550 هزار دلار باشد. اما اگر کسی بخواهد ملکی را به ارزش بیش از 50 میلیون روبل ( بیش از 1 میلیون و 800 هزار دلار) به نام خود ثبت کند باید سالانه 5 درصد یا دست کم 94 هزار دلار مالیات بپردازد.

صاحبان اتومبیل های فراری، جت ها و قایق های شخصی نیز، اگر ارزش آن ها بیش از دو میلیون روبل باشد، براساس طرح حزب روسیه عادلانه، می بایست مالیات کالاهای لوکس را بپردازند. در اینجا نیز، اگر ارزش دارائی بیش از 50 میلیون روبل باشد، پنج درصد مالیات سالانه به آن تعلق خواهد گرفت. در مورد جواهرات و فلزات قیمتی، دریافت مالیات هنگامی آغاز می شود که ارزش آن بیش از 300 هزار روبل باشد. طرح پیشنهادی حزب "روسیه عادلانه" در مورد آثار هنری یی که دارای ارزش بین المللی هستند، استثنا قائل می شود. هریک از این آثار، اگر دست کم 120 روز از سال در یک موزه قرار داشته باشند، از پرداخت مالیات معاف خواهند بود. یعنی صاحبان آن ها، برای فرار از پرداخت مالیات باید از طریق تحویل آثار متعلق به خود، به افزایش درآمد موزه ها کمک کنند.

با این که حزب روسیه عادلانه کوشیده است طرح خود را به گونه ای تنظیم کند که تنها صاحبان ثروت های بسیار کلان مجبور به پرداخت مالیات شوند، دولت، تمایل چندانی به اجرای این طرح نشان نداده است. "آلکساندر شوکوف" معاون نخست وزیر در واکنش به طرح مذکور می گوید: "دارائی های مورد نظر، مالیات خود را پرداخته اند و بستن مالیات کالاهای لوکس به آن ها مخالف با قانون اساسی ما است"!

حزب "روسیه متحد" نیز که طرفدار ولادیمیر پوتین است و اکثریت را در مجلس به عهده دارد، با تردید به طرح پیشنهادی حزب رقیب خود می نگرد. رهبران این حزب نگران آن هستند که حزب "روسیه عادلانه" در صورت به کرسی نشاندن این پیشنهاد، آرای شهروندان کم درآمد و فقیر را جذب کند.

حزب روسیه عادلانه، در عین حال از سطوح بالا نیز پشتیبانی می شود. به عنوان مثال، کلیسای ارتدوکس که در پی از هم پاشی اتحاد شوروی دامنه نفوذ خود را به شدت گسترش داده است، موافق دریافت مالیات تازه است. "میتروپلیت کیریل" یکی از رهبران قدرتمند کلیسا، اعلام کرد: "با دریافت این مالیات می توان فاصله میان فقر و ثروت را اندکی تعدیل کرد".

بهشت متقلبین

مقایسه دارائی های نجومی میلیاردرها و میلیونرهای نوخاسته روسیه، با میانگین درآمد مردم این کشور، نشان می دهد که فاصله مورد اشاره این مقام روحانی، حتی با دریافت مالیات کالاهای لوکس، بسیار کمتر از آن که مانع انفجار جامعه باشد، تعدیل می شود. بر اساس آمار رسمی، میانگین درآمد مردم روسیه در حال حاضر سالانه 4800 دلار است. برای مقایسه کافی است بدانیم که دارائی ثروتمندترین شهروند روسیه به 19 میلیارد و 200 میلیون دلار سرزده است. یعنی برابر با درآمد متوسط 4 میلیون روس در یک سال ! این مرد، "رومان آبراموویچ" معروف است.

رومان آبراموویچ، زاده ایالت سیبریه غربی، در دوران کودکی پدر خود را از دست داد، تحت سرپرستی عمویش رشد کرد و نتوانست حتی مدرسه را تمام کند. او، در دهه نود میلادی، هنگامی که یلتسین بر روسیه حکومت می کرد، کسب و کار خود را با خرید و فروش اسباب بازی های پلاستیکی و قطعات یدکی اتومبیل آغاز کرد. بعد با جعل یک سند، موفق شد 5 هزار تن گازوئیل را به نام خود کند و وارد معاملات نفتی شود. آبراموویچ، در سال 2003 با فروش قسمتی از سهام نفتی خود، بخش قابل توجهی از دارائی های خود را به خارج منتقل کرد و از جمله باشگاه فوتبال معروف چلسی انگلستان را خرید. در حال حاضر، Sibneft یکی از بزرگترین کنسرن های نفتی روسیه را اداره می کند و از او که تنها 40 سال دارد به عنوان عالیجناب خاکستری کرملین نام برده می شود. آبراموویچ در سال های دهه نود مناسبات نزدیکی با "تاتیانا" دختر پرنفوذ یلتیسن داشت و از این طریق در کرملین به نفوذ رسید.

از دید میتروپولیت کیریل، مالیات نوعی کمک برای زندگی است. او می گوید: " وقتی آدمی یک اتومبیل مایباخ را به قیمت 580 هزار دلار می خرد و برای آن که این اتومبیل بیشترین شانس را نصیبش کند می گذارد اول اسمش را با طلا یا الماس روی صندلی های آن بنویسند، ما وظیفه داریم به این آدم کمک کنیم که قسمتی از پولش را به تهی دستان بدهد"!

رهبر کلیسای ارتدوکس، ترجیح می دهد به این نکته اشاره نکند که این پول های بادآورده، عمدتا از سفره همان تهی دستان غارت شده است، زیرا پدیده نوظهور "مولتی میلیاردر و مولتی میلیونر" در روسیه، از تبعات رونق بازار نفت و گاز است و فسادی که تا اعماق روسیه پوتین را آلوده کرده است.

ناظران غربی، برای موفقیت طرح حزب روسیه عادلانه، به رغم پشتیبانی کلیسای قدرتمند ارتدوکس، شانس چندانی نمی بینند، زیرا بسیاری از نمایندگان مجلس فعلی، یا خود از نوثروتمندان هستند و یا شب ها بر سر بساط عیش آن ها در کلوب های شبانه، کاباره ها و عشرتکده ها می نشینند. روسیه امروز، مثل همه کشورهای نفت خیز و گاز خیز، معتاد رانت خواری است و هزاران راه را برای فرار از پرداخت مالیات پیش پای مولتی میلیاردرها و مولتی میلیونرهای خود قرار می دهد. این کشور، پس از منابع سرشار نفت، صاحب بزرگترین ذخیره گاز جهان است.

.......

با استفاده از خبرگزاری ها و منابع آلمانی و روسی