iran-emrooz.net | Wed, 03.01.2007, 10:40
كمپين يك ميليون امضاء، سرمايه گذاری درعرصه عمومی
تغيير برای برابری / مهندس كيوان صميمی
گفتگو با مهندس كيوان صميمی، مدير مسئول مجله نامه
دو شنبه ١ ژانويه ٢٠٠٧
روش ”چهره به چهره“ كه در اين كمپين شما پی گرفتهايد چون باعث سرمايهگذاری در عرصهی عمومی میشود خود بهخود موفقيتآميز خواهد بود يعنی موفقيت اين حركت در ذات خودش نهفته است. وقتی هر كدام از شما به يك شهروندمراجعه میكنيد و شروع به صحبت با زنان مختلف میكنيد در پايان اين گفتگوی هرچند كوتاه، حتا اگر آن فرد مقداری از صحبتهای مراجعهكننده پيرامون تضيع حقوق زنان را بپذيرد، اين عمل بهنظرم يك موفقيت است. در واقع حتا اگر فقط يك سئوال در ذهن مخاطب ايجاد شود باز هم عملی موفق انجام شده است.
آقای صميمی ، اين مصاحبه در واقع با انگيزهی بهره گرفتن از تجربههای ارزنده اجتماعی و مطبوعاتیتان در پيشبرد هرچه بهتر “ كارزار يك ميليون امضا ” است. به خصوص كه جنابعالی در ماهنامه “ نامه ” كه مدير مسئول آن بوديد، همواره بخشی از صفحات مجله را به مسايل زنان و طرح نظريههای فمينيستی اختصاص میداديد. به هر حال پيشاپيش از وقت و فرصتی كه برای اين گفتگو صرف میكنيد جدا سپاسگزارم. حالا اگر موافق باشيد بدون مقدمه به اصل موضوع بپردازيم؟
ج ــ هرطور مايليد.
آقای صميمی، گروهها و اقشار مختلف اجتماعی هر يك خواستههای مشخصی دارند زنان نيز به عنوان نيمی از جمعيت كشور مطالبات خاص خودشان را دارند كه در يكصد سال گذشته دنبال كردهاند. گرچه در طول يك قرن اخير موانع بسياری در راه كسب اين مطالبات وجود داشته اما به شهادت تاريخ ؛ ما زنان دستاوردهای قابل قبولی هم داشتهايم ؛ در حال حاضر جنبش زنان دست به ابتكار تازهای زده و برای كسب حقوق از دست رفتهی خود وارد كارزار دسته جمعی ( كمپين ) برای جمع آوری يك ميليون امضا شده است . با توجه به تجربههای ارزشمندتان در فعاليتهای مدنی و اجتماعی, شما تصور می كنيد كه جنبش زنان با توجه به روش نوينی كه به كار گرفته ( منظور روش چهره به چهره است ) آيا موفق خواهد شد؟ و چگونه ؟ يعنی چه عواملی میتواند به گسترش اين حركت ، ياری رساند؟ همچنين به نظر جنابعالی چه عواملی میتواند يا ممكن است مانع پيشرفت كار ما بشود، يعنی اگر شما بخواهيد جنبش زنان را آسيبشناسی كنيد ، نقطهضعفهای اين جنبشمدنی را در چه حوزههايی میبينيد؟
ج ــ بهنظرمن موفق میشود. ولی فكر میكنم موفق شدن اين نيست كه در پايان بهبينيم قوانين تبعيضآميز الزاما همه و يا بخشیشان تغيير كردهاند. روش ”چهره به چهره“ كه در اين كمپين شما پی گرفتهايد چون باعث سرمايهگذاری در عرصهی عمومی میشود خود بهخود موفقيتآميز خواهد بود يعنی موفقيت اين حركت در ذات خودش نهفته است. يعنی وقتی هر كدام از شما به يك شهروند (به ويژه زنان) مراجعه میكنيد و شروع به صحبت با زنان مختلف میكنيد در پايان اين گفتگوی هرچند كوتاه، حتا اگر آن فرد مقداری از صحبتهای مراجعهكننده پيرامون تضيع حقوق زنان را بهپذيرد، اين بهنظرم يك موفقيت است. حتا اگر فقط يك سئوال در ذهن مخاطب ايجاد شود باز هم عملی موفق انجام شده است. در مورد تبيين عوامل گسترش دهندهی اين حركت میتواند يك بحث و يا نوشتهای بسيار طولانی باشد پيرامون حركتهای اجتماعی و گسترشيابندگی جنبش زنان در فضای بومی و زمانی ما. هم من تخصصام در جامعهشناسی و جنبشهای اجتماعی نيست و هم اين گفتگو مجال چنين بحثهايی را نمیدهد ولی شايد بتوان چند عامل محوری را فقط نام برد :
١ ) داشتن استراتژی، ٢ ) پذيرش استمرار حركت، ٣ ) پرداخت هزينه.
شايد يكی از عوامل اصلی عدم پيشرفت كار، مسئلهی هژمونی باشد. در آسيبشناسی نهتنها جنبش زنان بلكه حركت دموكراسیخواهانهی كنونی در فضای توليد شدهی كشورمان، ”دموكراسی از درون“ ، عاملی بنيادی است. نيروهای موجود در جنبش، هرقدر دموكراتيكتر عمل كنند، حركت قویتری را به سوی دموكراسی رقم خواهند زد.
ـ در دوران معاصر ، جنبشهای دانشجويی با ايدهی “ حركت از پايين ” يعنیحركت از بطن جامعه، سالهاست كه بهفعاليت مشغولاند و در اين راه متحمل هزينههای گزافی هم شدهاند ولی به نظرمیرسد كه همچنان به دايرهی تظاهرات و برپايی ميتينگهای اعتراضی اكتفا كردهاند و نتوانستهاند وارد فضایعمومی گستردهتری بشوند. جنبش دوم خرداد هم متاسفانه به شعاع محدود و تنگنای لابی از “ بالا ” ( گرفتار شدن در هزار توی مجاری قدرت دولتی ) محصور شد ــ گرچه دستاوردهای ماندگاری هم از خود به جا گذاشته است كه قابل انكار نيست ــ اما جنبش زنان انگار برای نخستين بار راه ديگری ( راه سوم ) را برگزيده است. هر چند كمپين يك ميليون امضا، از دل تجمع اعتراض آميز ميدان “هفت تير ” در ٢٢ خرداد ، متولد شد اما در دايرهی تكراری ميتينگها و تظاهرات خيابانی ، درجا نزد و به فاز نوينی ارتقا يافت. يعنی با كاربست روش ” چهره به چهره “، گسترهی فعاليتاش را به كوچهها، خيابانها و حتا به منازل مردم تعميم داد. در عين حال صرفا در دايره و مجاری قدرت و لابیهای دولتی هم گرفتار نشد. به باور شما آيا اين “ راه سوم ” در شرايط خاص ايران ــ با حضور ديرپای خشونت ساختاری، و پهناور بودن سايه دولت ــ میتواند به عنوان يك مدل و مفهوم اجتماعی ( سنت مبارزاتی ) نهادی شود و جای خود را در كنار دو گزينه قبلی باز كند؟
ج ـ به نظر من اين پتانسيل را دارد. ولی آفت بزرگی خواهد بود اگر ما اميدواران به “ راه سوم” از اين نوزاد مبارك، قديس بسازيم . چون آن وقت بتی خواهد شد در كنار بتهای ديگر كه رهروان ايدئولوژيك خود را خواهد داشت. باهمهی مضار ايدئولوژیزدگی. در حال حاضر شروع اين مدل مبارزاتی، استمرار روشنی را نويد میدهد.
ـ آقای صميمی ، بايد اين نكته را خدمت شما و خوانندگان عرض كنم كه در واقع ما اين ايدهی يك ميليون امضا را از فمنيستهای مراكش الهام گرفتهايم البته روش “چهره به چهره” و رفتن به در خانههای مردم ( در بافت پيچيدهی كلانشهرها) ابتكار خودمان است . ببينيد فعالان كمپين ميان خودشان تقسيمكار كردهاند و محلههای شهر را با توجه به توان تجربی و روحيهی داوطلبان مشخص كردهاند كه هر داوطلب دوست دارد به كدام محله برود و در چه فضاهايی به فعاليت بپردازد. البته برای اين كار ، كارگاههای آموزشی برای داوطلبان گذاشته میشود. با همه اينها اما همگیمان احساس میكنيم اين روش ( چهره به چهره ) و رفتن به در منازل مردم ، نه فقط برايمان تازگی دارد بلكه تا حدودی مبهم است چون كه هيچ سنت يا تجربهای در جنبش جامعهی مدنی وجود ندارد كه ما از آن بياموزيم. به نظر شما چرا و به چه دلايلی جنبشهای دمكراسیخواه و عدالت طلب ( از جمله جنبش اصلاحات يا دانشجويی و … ) به چنين رويكردهايی ، عنايتی نداشتهاند؟
ج ــ شايد اينكه قرار نيست همهی رويكردها از روز ازل متولد شده باشند. تولد يك رويكرد فرآيندی است برآمده از ساير راهها. داستان فراز و فرود جنبش دانشجويی دراز است و داستان استبداد هميشه زنده . جنبش اصلاحات نيز هنوز ادامه دارد ولی پتانسيل سكانداران حركت پس از دوم خرداد اين نبوده كه به چنين رويكردهايی عنايت اصولی داشته باشند. رويكردهايی كه اصالت را به عرصه عمومی میدهند.
ـ جناب آقای صميمی از فرصتی كه به من داديد سپاسگزارم. ــ من هم از شما ممنونم و برایتان آرزوی توفيق دارم.