نهادهای دروغ‌سازی چگونه کار می‌کنند؟
دیمیتری ولچک
اکنون مدتهاست که حقایق دستکاری شده و دروغ، به عنوان حقیقت، ورد زبان دولت‌های آزادی‌کش و پوپولیست‌های افراطی راست و چپ در غرب و شرق است. تولیدگران متنوع این “حقیقت” برای باوراندن ساخته‌های خود به افکار عمومی دارای شعارها و منافع مشترک‌اند. آنها به ما اطمینان می‌دهند: “رسانه‌های غالب در جهان غرب، با حقیقت بیگانه‌اند، آزادی رسانه‌ها و بی‌طرفی در کشف حقایق پشت وقایع در غرب دروغی بیش نیست، آنها فقط چیزی را اشاعه می‌دهند که خواست صاحبان معدود امپریالیسم رسانه‌ای و گردانندگان دولت‌ها برای ادامه سیادت آنهاست. ما حقایقی را به شما می‌گوییم که از رسانه‌های اصلی غایب‌اند،...”.
چنین خطابه‌ای وقتی از زبان بعضی محافل چپ ایرانی، خصوصا طرفداران روسیه بیان می‌شود، چنین فرموله می‌شود: “ناتو مسئول جنگ در اوکرایین است همانطوری که در یوگسلاوی سابق و بسیاری جاهای دیگر بود. پاکسازی قومی در یوگسلاوی سابق حقیقت نداشت، ... در حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱ خود دولت آمریکا دخالت داشت، کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط دولت بشار اسد، دروغ بود، نئونازی‌ها در اوکراین حاکم بوده و در کار پاکسازی نژادی‌اند، جنایات جنگی در بوچا و دیگر مناطق اوکراین به دست ارتش روسیه صحنه‌سازی کثیف غرب و ناتوست و ...”
دولت روسیه به رهبری پوتین یکی از اصلی‌ترین سازندگان تبلیغات دروغین برای هدایت و کنترل افکار عمومی به نفع اهداف خود است. آنچه که در زیر می‌آید یک مثال واقعی از این ادعاست، که خواننده را با پروسه و چگونگی پخت‌وپز و آماه‌سازی “حقایق جایگزین” (Alternative Facts) آشنا می‌کند.
در درون آشپزخانه پروپاگاندا؛
اعترافات یک کارمند سابق “کارخانه ترول-سایبری” روسی(Troll Factory)
”پولش بد نبود، اما کار سخت بود: ارسال حداکثر ۱۲۰ نظر در روز، در طول یک شیفت ۱۱ ساعته در اتاق‌های گفتگو، در وب سایت‌ها، و در نمایه‌های رسانه‌های اجتماعی که متعلق به خبرگزاری‌های روسی زبان خاص، مانند روزنامه مستقل نوایا گازتا و سرویس روسی رادیو آزادی بودند”.
سرگئی ک، کارمند سابق یک شرکت روسی که به نام معروف شد، در مصاحبه‌ای با رادیو آزادی گفت: افرادی بودند که واقعاً با اشتیاق به کار می‌پرداختند و سپس برخی از آنها تازه متوجه می‌شدند که تمام کارهایشان در کارخانه ترول روسی مزخرف است. چنین بود زندگی در آژانس تحقیقاتی شرکت سن پترزبورگ که شهرت خود را با انتشار تئوری‌های توطئه، حقایق تصفه‌نیمه، ترول کردن پست‌های رسانه‌های اجتماعی و سایر اطلاعات نادرست کسب کرده بود. طبق یک گزارش اطلاعاتی، این عملیات که متعلق به یک تاجری از سن‌پترزبورگ به نام یوگنی پریگوژین است، که مشخصاً در سال ۲۰۱۷ در ایالات متحده شناسایی شد و بدنامی بین‌المللی برای وی به همراه آورد.
یوگنی پریگوژین
این گزارش اطلاعاتی درباره تلاش‌های روسیه برای مداخله در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا در ادامه می‌نویسد: این عوامل با استتار چهره خود به عنوان آمریکایی، از تبلیغات هدفمند، مقالات خبری جعلی عمدی، محتوای خودساخته و ابزارهای پلتفرم رسانه‌های اجتماعی برای فریب ده‌ها میلیون کاربر رسانه‌های اجتماعی در ایالات متحده استفاده می‌کردند. طبق گزارش کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا؛ فرماندهی سایبری ایالات متحده، که یکی از موسسات اصلی سایبری ایالات متحده آمریکا است اعلام کرد که «کارخانه ترول‌ها» را در طول سال ۲۰۱۸ در جریان انتخابات کنگره آمریکا از کار انداخته است.
هنوز هم شرکت نامبرده در حال فعالیت است. گزارش رسانه‌ها و سایر تحقیقات نشان داده‌اند که چگونه پریگوژین تلاش‌های خود را برای تامین مالی شرکت‌های مزدور نظامی خصوصی، راه‌اندازی عملیات در آفریقا و جاهای دیگر تنوع بحشیده است. با این حال، با کاهش حضور و نفوذ فعالیت ترولی در رسانه‌های اجتماعی چون فیسبوک و توییتر به دلیل مسدود شدن و حذف حساب‌های ناشناس، عملیات آنها پیچیده‌تر شده است. حتی قبل از یافته‌های جامعه اطلاعاتی ایالات متحده، زمانی که کارمندان سابق شرکت درباره شرکت و کارهایی که در آنجا انجام می‌دادند صحبت می‌کردند، نفوذ آن کم شده بود.
در سال ۲۰۱۵، فردی به نام مارات بورکهارد به سرویس روسی رادیو آزادی گفت که این کارخانه چگونه تاسیس شده بود. یکی از روزنامه‌نگاران روس برای یافتن شغل به یک عملیات مخفیانه در این کارخانه اعزام شد که بعداً اخراج شد. وی با طرح دعوای حقوقی مدعی شد که شرایط کار و قراردادش ناقض قانون کار بوده است. او در نهایت برنده پرونده خود شد و در یک پیروزی نمادین یک روبل به او اهداء شد”.
دنیای وحشت و اضطراب (Dystopi)
پریگوژین ظاهراً به دنبال پنهان کردن مالکیت قانونی شرکت بوده و هر چند سال یکبار نام و شماره ثبت آن را تغییر می‌داد. در زمانی که سرگئی ک، برای رسانه‌ای به نام خبرگزاری فدرال (FAN) کار می‌کرد، نام این شرکت Mixinfo بود. FAN که چندین رابطه با پریگوژین و “آژانس تحقیقات اینترنتی” دارد این نظر را که خود بخشی از یک “کارخانه ترول” است رد کرده است. سرگئی ک، در هفته گذشته در مصاحبه‌ای طولانی از طریق اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام، به سرویس روسی رادیو آزادی گفت که در سال ۲۰۱۸ پس از پیشنهاد یکی از دوستانش این کار را آغاز کرد. او گفت که پول آسانی بود و خواست که نام کاملش برای جلوگیری از عواقب اقدامات قانونی کارفرمای سابقش پوشیده بماند.
کارخانه ترول در سنت‌پترزبورگ روسیه
وی گفت من در آنجا با افرادی ملاقات کردم که متقاعد شده بودند که مشکل این نیست که همه چیز در [روسیه] وحشتناک است، بلکه چنین دنیای با نگاهی به هرم توطئه، در ایالات متحده قرار دارد. اشاره وی به نمادی در یک طرف اسکناس دلار است که اغلب نظریه پردازان توطئه آن را سمبل دسیسه‌گری آمریکایی معرفی می‌کنند. او گفت که برای استخدام، نیاز به صلاحیت خاصی جز داشتن یک دیپلم دبیرستان نبود. اما عده‌ای هم بودند که مدارک عالی از جمله دکترا داشتند. او گفت که همه باید تحت بررسی پیشینه و سابقه قرار می‌گرفتند.
سرگئی مجبور به امضای قرارداد عدم افشای اطلاعات شد. او گفت که اکثر مردم حدود ۴۰ هزار روبل در ماه (۵۲۴ دلار) حقوق می‌گرفتند. من ۴۵ هزار دلار در آوردم. دیگرانی که بیشتر و سخت‌تر کار می‌کردند، دستمزد بیشتری دریافت می‌کردند. او گفت انتظار این بود که در طول شیفت کاری خود حدود ۱۲۰ نظر ارسال کند. کارخانه، دارای بخش‌های مختلفی بود که هر یک شامل حدود ۱۵ نفر بودند و هر کدام با یک شرکت اینترنتی یا رسانه‌های اجتماعی خارجی متفاوت از دیگری سر و کار داشتند. یکی با یوتیوب، دیگری با فیسبوک و آن دیگری با شبکه اجتماعی روسی VK(شبیه به فیسبوک) که به طور گسترده در آنجا استفاده می‌شد.
تمرکز تیم وی بر روی پست‌های رسانه‌ها از جمله رادیو آزادی بود. یکی از بخش‌ها، مسئول جمع‌آوری اطلاعات از پایگاه‌های رسانه‌ای درباره زندگی‌نامه افرادی بود که به نظر می‌رسید دشمنان سیاسی باشند و سپس فهرستی از اهداف را تهیه می‌کرد که رادیو آزادی و نوایا گازتا در صدرلیست قرار داشتند.
دپارتمان دیگری، تم‌هایی خاص از جمله پست‌های مستهجن را تولید می‌کرد. این تولیدات از طریق پیام‌رسان‌ها ارسال می‌شد و سپس ترول‌ها آنها را در سایتهای مختلف منتشر می‌کرند. او گفت در ابتدا وقتی به آنجا وارد شد، اصلاً آنچه را که می‌دید باور نمی کرد که واقعی باشد و دچار نوعی شوک فرهنگی شد که “اورول” نحوه عملکرد آن را شرح داده است. فکر می‌کرد که این یک دیستوپیا است، اما در واقع این روش کار می‌کرد.
سرگئی به رادیو آزادی گفت که در بخش او، آنها کارهای خود را از طریق تلگرام هماهنگ می‌کردند و تصمیم می‌گرفتند که تلاش‌های خود را به کدام سمت هدایت کنند “شما آنجا نمی‌نشینید که فقط گرد و غبار بر سر و رویتان بنشیند، بلکه کلیدها را می‌کوبید، همان مزخرفات ۱۱ ساعته و با همکاران خود حساب‌های جعلی را راه‌اندازی می‌کنید - به عنوان مثال در VK - از مجموعه عظیمی از سیم‌کارت‌های تلفن همراه برای احراز هویت در اولین راه‌اندازی حساب شما استفاده می‌کنند، اسامی جعلی ایجاد می‌کنند و از دیگر حساب‌های رسانه‌های اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی مانند Odnoklassniki، یکی از سایتهای محبوب روسی، عکس می‌دزدند.
گاهی اوقات عکس‌ها از افرادی گرفته می‌شد که فوت کرده بودند. سپس آنها عکس‌ها را کمی ویرایش می‌کردند- آنها را سیاه و سفید می‌کردند یا آنها را 180 درجه برعکس می‌کردند- تا رد آنها را در موتورهای جستجو پاک کنند. او گفت که احتمالاً با بیش از ۱۰۰ حساب جعلی کار کرده است. و حساب‌های جعلی به صورت استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گرفتند”...
دیمیتری ولچک
۲۹ ژانویه ۲۰۲۱
برگردان از : ترک اوغلی
لینک منبع:
* Troll معنی ترول در این نوشته در ساده‌ترین بیان کسی است که از سوی ارگانهای و نهادهای خاص، برای تولید، پخش و اشاعه دروغ و ایجاد شکاف و اختلاف بر سر موضوعات مهم مورد علاقه در شبکه‌های اجتماعی استخدام می‌شود، می‌توان او را اصطلاحا “ساییری” هم تعریف کرد. در عین حال ترول ممکن است کسی باشد که بدون ارتباط با جایی، برای ایجاد مزاحمت و قلدری و گسترش خودسانسوری در فضای مجازی وارد میدان شود.