در یورش همه‌جانبه نظامی روسیه به اوکراین که از مدت‌ها پیش تدارک نظامی، سیاسی، تبلیغاتی شده بود، پوتین و سایر رهبران روسیه با چند عامل پیش‌بینی نشده و خلاف انتظار مواجه شدند:
۱- آنها گویا این حمله نظامی را یک گردش و مانور نظامی تصور می‌کردند و به هیچ وجه انتظار چنین مقاومت جانانه‌ای را ازسوی اوکرانی‌ها و ارتش اوکراین نداشتند.
۲- آنها انتظار نداشتند رئیس جمهوری که با کمترین سابقه سیاسی بر جایگاه ریاست جمهوری اوکراین قرار گرفته است، با رفتار و ایستادگی قهرمانانه و هشیارانه خود در این مهلکه به یک رهبر و قهرمان ملی فرابروید و اینک افتحار مردم کشور خود و بسیاری از جهانیان باشد. شاید بر بسیاری اذهان تصویر امثال اشرف غنی سنگینی می‌کرد.
۳- پوتین براساس تجربیات قبلی و اطمینان از اینکه غرب مداخله نظامی نخواهد کرد، بر بی‌عملی و نظاره‌گری دولتمردان کشورهای غربی حساب می‌کرد انتظار چنین واکنش سنگینی که سرانجام و بعد از چهار روز از آغاز جنگ از سوی آتحادیه اروپا، ناتو و آمریکا اتخاذ شد را نداشت. تحریم‌های همه‌جانبه تجاری، تکنولوژیک، انتقال انرژی و مالی از حمله سوئیفت و منجمد کردن دارائی‌های روسیه و اولیگارش روس، و همچنین کمک‌های نظامی به اوکراین و تقویت حضور نظامی در کشورهای همسایه روسیه عضو ناتو. همه در کوتاه و میان مدت برای روسیه بسیار گران تمام خواهد شد. پوتین تصور نمی‌کرد که رهبران کشورهای اروپائی از خواب طولانی خود بیدار شوند و بپذیرند از ۲۴ فوریه سال ۲۰۲۲ جهان وارد عصر نوینی شده است. عصری که آغاز آن، پایان دوران جنگ سرد و فروپاشی اردوگاه شرق بود، اینک به سر رسیده است. هنوز زود است در مورد ویزگی‌های این عصر جدید سخن گفت ولی همان‌گونه که اولاف شولتس صدراعظم آلمان نیز گفت، ما اینک با دنیا و واقعیت جدیدی مواجه هستیم.
۴- توهم پوتین که با تصرف اوکراین و استقرار یک دولت دست نشانده و “ماریونت” در این کشور، روسیه به هدف خود در احیای دامنه نفوذ اتحاد شوروی سابق نزدیک‌تر خواهد شد، به‌شدت در هم ریخت. برعکس تمایل به نزدیکی به ناتو و داشتن یک چترحمایتی نظامی تقویت شده و در حقیقت ناتو را که پس از فروپاشی پیمان ورشو با بحران هویت مواجه شده بود، معنا دار کرد. این واقعیت و هراس که کشوری مثل روسیه می‌تواند با اتکا به نیروی نظامی خود مرزهای ملی و استقلال کشورها را تهدید کند، تمایل به تجهیز نظامی را بشدت تقویت کرده است. به طور مثال همین امروز در جمهوری آلمان اختصاص ۱۰۰ میلیارد یورو برای تقویت و تجهیز ارتش آلمان و ضرورت تغییر قانون اساسی برای رفع موانع کمک نطامی به کشورهای درگیر بحران اعلام شد.
همه این ناکامی‌ها و رفع توهم‌ها، پوتین و دیگر رهبران روسیه را به شدت آشفته و خشمگین کرده است تا جائی که شتابزده برای ایجاد هراس به تهدید غیر مستقیم اتمی رو آورده و به ارتش روسیه آماده‌باش هسته‌ای داده‌اند. در تمام دوران جنگ سرد علیرغم وجود سنگین‌ترین مسابقه تسلیحاتی و سوء ظن دوجانبه، عقلانیتی بر هر دو طرف حاکم بود که به سادگی وارد این‌گونه ماجراجوئی‌ها نمی‌شدند اما پوتین این گربه در گوشه‌ای گیر کرده بسیار خطرناک است.
■ تحلیل بسیار جالبی کردید. این را هم من اضافه کنم که خرابتر شدن وجهه‌ی پوتین و روسیه در جهان یکی دیگر از پیامد‌های این تهاجم نظامی است. نسل کنونی دنیا بیشتر از هر نسلی در گذشته خواهان صلح در جهان و ساخت دنیایی امن برای همه کشورهاست و پوتین در درک این واقعیت نیز اشتباهی فاحش کرده است.
زاهدی
■ بد نیست اشاره‌ای هم به مدعیان اسبق اردوگاه سوسیالیستی شود که این روز ها دوم خروسشان بیرون زده و علیرغم ادعاهای صلح‌طلبانه و انسان دوستانه حالا خودشان یا علنا مثل «راه توده» و «پیک‌نت» از جنایت حمایت می‌کنند یا مثل «نامه مردم« بیانیه آبکی منتشر می‌کنند.
مهرداد