روزنامه حریت (ترکیه) - ۴ ژوییه ٢٠١۵
یک نگاه کلی به اوضاع و احوال پیرامون ترکیه تصویر ردیفی طولانی از هرج و مرج را از اروپا تا بالکان و از خاورمیانه تاشمال افریقا جلوی چشم ما قرار می‌دهد.
یونان ورشکسته شده و سقوط آن ضربه سنگینی بر نظم اقتصادی در قاره اروپا وارد خواهد کرد. در اوراسیا (Eurasia)، تنش میان روسیه و ناتو هم چنان در حال افزایش است و این نگرانی را به وجود آورده که در صورت عدم کنترل ممکن است به رویارویی طرفین بیانجامد. اختلاف میان جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ نیز یکی از مناقشات حاد در پیرامون ترکیه به شمار می‌رود. تشدید احساسات ناسیونالیستی و بیگانه هراسی دراروپا ممکن است آرامش و ثبات این قاره را در آینده به مخاطره اندازد.
لکن، بدترین وضعیت در خاورمیانه، در طول مرز ١۳٠٠ کیلومتری ترکیه با سوریه و عراق به وجود امده است، زیرا دوکشور در خطر ازهم پاشی قرار دارند. عراق هم اکنون عملا به سه قسمت تقسیم شده است: منطقه کردنشین در شمال، سنی‌ها در میانه و شیعیان در جنوب. حکومت مرکزی تحت رهبری حیدرعبادی، نخست وزیر، تسلطی بر تقریبا دوسوم خاک کشور ندارد.
معهذا، بیش از هرجای دیگری در سوریه اوضاع از کنترل خارج شده است. در جلسه دوماهانه شورای امنیت ملی ترکیه در ٢٩ ژوئن جاری، مقامات حکومتی و نظامی همسایه جنوبی‌شان را یک «کنفدراسیون متشکل از سازمانهای تروریستی» خواندند.
توصیف مزبور از نومان کورتولموش، معاون نخست وزیر بود. وی موکدا هشدار داد: عراق به سه بخش تقسیم شده، اما تجزیه سوریه عواقب بسیار بدتری خواهد داشت. اگر اوضاع به این صورت ادامه یابد، سوریه می‌تواند به ۳۳ واحد مجزا تجزیه شود. سوریه اکنون به مجمعی از سازمانهای تروریستی تبدیل شده است. تعداد این سازمانها آنقدر زیاد است که ما حتی اسم آنها را هم نمی‌دانیم. لکن، البته، بدترین آنها داعش (دولت اسلامی شام و عراق) است.
این اظهارات در پی دوهفته تشنج شدید در طول مرز ترکیه و سوریه صورت می‌گیرد، که طی آن ارتش ترکیه مواضع خود در طول مرز را، به ویژه در خط جرابلوس- ماره، یعنی یک قطعه ٩٠ کیلومتری مرزی که زیر کنترل نیروهای داعش است، به نحو قابل توجهی تقویت کرد.
با اعلام یک چنین ارزیابی، مبنی بر اینکه سوریه به خاستگاه سازمانهای تروریستی بی‌رحم تبدیل شده و پیشروی داعش به سمت شمال غرب سوریه یک تهدید مستقیم برای امنیت ترکیه به شمار می‌رود، دولتمردان ترکیه ظاهرا به ارزیابی مجدد مواضع خود نسبت به سوریه روی آورده‌اند.
شاید بتوان گفت که ترکیه به تدریج موضع معمول خود دربرابر سوریه را ترک می‌کند. این موضع را می‌شد به شرح زیر خلاصه کرد: «پیش از ریشه‌کن کردن داعش از سوریه، اسد باید ریشه کن شود». به جای آن، اکنون به نظر می‌رسد نگرانی عمده ترکیه این باشد که در صورت بازگذاشتن دست داعش در پیشروی به سمت مناطق غربی سوریه برای بیرون رانده ارتش آزاد سوریه، به ویژه در اطراف ماره، به یک موج عظیم جدید فراریان دامن زده شود که ثبات و امنیت ترکیه را به خطر اندازد.
بعلاوه، اطلاعات رسیده از مجامع دیپلماتیک در پایتخت‌های روسیه و ایالات متحده مبنی براینکه جامعه بین‌المللی بهتر است آماده سقوط آنی رژیم اسد باشد، نیز ظاهرا به عنوان انگیزه‌ای در تغییر جهت ترکیه در رابطه با سوریه و قرار دادن ثبات و امنیت مرزی در صدر فوریت‌های سیاست خارجی‌اش عمل کرده است.
تغییر جهت دیگر ترکیه در رابطه است با موضع گیری‌اش نسبت به حزب اتحادیه دموکراتیک سوریه، که از نظر آنکارا یک سازمان تروریستی و شاخه‌ای از پ کا کا (حزب کارگران کردستان) می‌باشد. بنا به اظهار یکی از مقامات عالیرتبه کشور: «اتحادیه دموکراتیک سوریه می‌تواند یک کنشگر معقول برای آینده سوریه باشد، لکن، باید هرچه زودتر فکر تاسیس واحد مستقل خود در شمال سوریه را کنار بگذارد.»
به طور خلاصه، در تصویری که امروز از اوضاع داریم دو چیز مشخص است: اول اینکه، برخلاف رویکرد معمول مقامات دولتی ترکیه در هم سنخ دانستن اتحادیه دموکراتیک کردی سوریه و داعش، شورای امنیت ملی دو این گروه را از هم متمایز ساخته و کردهای سوریه را یک متحد بالقوه به شمار آورده است. دوم: داعش به صورت فوریت اصلی ترکیه درآمده است، امری که قطعا تفاهم بیشتری میان آنکارا و واشنگتن در مواجهه با کابوس سوریه به وجود خواهد آورد.
شاید تعجب انگیز نباشد که در آینده نزدیک ترکیه و ایالات متحده را در کنار هم در مناطقی از شمال سوریه در مصاف علیه نیروهای داعش نظاره کنیم.
١۴ تیر ١۳٩۴ برابر با ۵ ژوییه ٢٠١۵