مصاحبهٔ رئیس جمهور شیلی با مجلهٔ اشپیگل
مترجم: س. حاتملوی
توضیح مترجم: اعدام خانم ریحانه جباری و اسید پاشیهای گسترده علیه زنان در خیابانهای شهرهای اصفهان و مشهد بار دیگر افکار عمومی جهان را به وضعیت اسفناک زنان کشور جلب نمود.
ریحانه جباری که برای جلوگیری از تجاوز جنسی و طی یک دفاع مشروع باعث قتل یکی از ماموران وزارت اطلاعات و امنیت شده بود، بعد از سال‌ها زندان و شکنجهٔ جسمی و روحی -به گفتهٔ عمویش- با توطئهٔ مشترک وزارت اطلاعات و امنیت و قوهٔ قضائیه به شکل مظلومانه‌ای اعدام شد.
اسید پاشیهای پی در پی در دو شهر کشور- بخصوص در شهر اصفهان- که با حمایت کل سیستم جمهوری اسلامی به صورت ترور گستردهٔ حکومتی در آمده است، علیرغم اعتراض مردم هنوز هم ادامه دارد.
کشورهای امریکای لاتین که طی دهه‌ها توسط حکومت‌های نظامی تحت حمایت ایالات متحدهٔ آمریکا اداره می‌شدند، طی دو دههٔ اخیر برای ایجاد جامعهٔ مدنی و دولت‌های حقوقی مبتنی بر دموکراسی راه درازی را پیموده‌اند. در طی این دو دهه در اکثر این کشور‌ها مبارزه با فقر و تامین اجتماعی برای اقشار کم درآمد در درجهٔ اول اهمیت قرار داشت. در این سال‌ها هنگامی که زنان ایرانی کابوس حاکمیت دینی- مافیائی را تجربه می‌کردند، زنان امریکای جنوبی یک شبه ره صد ساله پیمودند.
هم اینک در سه کشور مهم امریکای جنوبی یعنی برزیل، آرژانتین و شیلی بالا‌ترین قدرت اجرائی در دستهای توانای زنان این قاره قرار دارد.
به خاطر اینکه قانون اساسی شیلی امکان انتخاب پی در پی را به رئیس جمهور نمی‌دهد، خانم می‌شله باچلِت (Michelle Bachelet) ساله با فاصله‌ای چهار ساله برای دومین بار به عنوان رئیس جمهور این کشور انتخاب شد. او که قبلاً پزشک کودکان بود، فرزند ژنرالی است که به علت وفاداری به سالوادور آلنده در سال ۱۹۷۳ توسط عوامل پینوشه در زندان کشته شد. او در تبلیغات انتخاباتی خود قول داده است که امکان برخورداری از آموزش و پرورش، بهداشت و بازنشستگی را برای همهٔ شیلییائی‌ها فراهم کند.
مصاحبه با خانم باچلِت توسط خانم هلنه تسوبر Helene Zuber انجام شده و در شمارهٔ ۴۴-۲۰۱۴ مجلهٔ اشپیگل آلمانی نشر گردیده است.
***
س- خانم رئیس جمهور، با شروع دومین دور ریاست جمهوریتان با چه وضعیتی در کشور روبرو شدید؟
ج- شیلی عوض شده است. شهروندان کشور خیلی بیشتر از قبل از حق و حقوقشان آگاه هستند. آن‌ها می‌خواهند در سرنوشت کشورشان دخالت بکنند. مثلا آیا کشور احتیاجی به یک نیروگاه دارد و اگر آری، آن نیروگاه باید کجا ساخته شود.
س- کشور شیلی مرحلهٔ گذار از دیکتاتوری نظامی به دموکراسی را از سر گذرانده است. منتها هنوز هم اینجا و آنجا بقایائی از دیکتاتوری باقیست. چگونه می‌خواهید آن‌ها را هم بر طرف کنید؟
ج- ما باید قانون اساسیمان را عوض بکنیم. قانون اساسی فعلی در سال ۱۹۸۰ و زمان دیکتاتوری وضع شده است. بعد از بازگشت دموکراسی تغییرات معینی در آن داده شده است. ولی اساس آن هنوز اعتبار خود را حفظ کرده است. عوض دستکاری در آن باید اساس آنرا تغییر بدهیم تا واقعیت جامعهٔ دموکراتیک ما را منعکس کند.
س- مثلاً؟
ج- ما در حال عوض کردن قانون انتخابات هستیم. با سیستم انتخاباتی دوران پینوشه در هر حوزهٔ انتخاباتی فقط دو کاندیدای وابسته به دو بلوک بزرگ سیاسی که اکثریت آرا را بدست می‌آوردند، شانس انتخاب شدن داشتند. احزاب کوچک عملا شانسی برای پیروزی نداشتند. این مسئله مخصوصا برای رای دهندگان جوان که خواهان کاندیداهای متفاوتی هستند، اهمیت دارد. همچنین در نظر داریم قانونی را به پارلمان پیشنهاد کنیم که بر اساس آن بعد از تجاوزات جنسی موقعی که خطر جانی برای مادر و کودک وجود دارد، کورتاژ را قانونی بکنیم. و یا می‌خواهیم قواعد زندگی مشترک برای زوج‌ها را صرف نظر از جنسیت آن‌ها معین بکنیم. چونکه تا بحال فقط ازدواج زن و مرد به رسمیت شناخته می‌شد.
س- شما هشت ماه است که سر کار هستید. ولی برای تهیهٔ قانون اساسی تازه کاری انجام نداده‌اید. شما در پارلمان دو سوم آرای لازم را ندارید. این برنامه اصلا شدنی است؟
ج- تهیهٔ قانون اساسی تازه را من از سال آینده پیش خواهم برد. باید یک بحث عمومی وسیع شروع بشود تا قانون اساسی تازه انعکاس خواستهای مردم باشد. من معتقد هستم که این قانون نباید فقط توسط یک عده از خبرگان تهیه بشود. ابتدا باید شهروندان کشور در عرصه‌های مختلف در بارهٔ آن بحث بکنند. آن‌ها باید در بارهٔ جامعه‌ای که می‌خواهند در آن زندگی بکنند، تصورات خود را بیان کنند. اینکه حاکمیت با اقتصاد کشور چگونه رفتار بکند. همینطور با محیط زیست. من آرزوی چنین پروسه‌ای را دارم. موضوع اینست که در بارهٔ سمت و سوی اساسی پیشرفت جامعه توافق بوجود آید. بعد از همهٔ این‌ها متنی که تهیه شده است، به پارلمان ارایه داده خواهد شد.
س- در دور دوم انتخابات فقط کمتر از نصف تعداد واجدین شرائط شرکت کردند. آیا ۲۵ سال بعد از پایان دیکتاتوری در شیلی خستگی از دموکراسی وجود دارد؟
ج- زنده کردن رابطه ما بین حاکمیت و شهروندان و احیای مشروعیت ارگانهای آن وظیفه‌ای است که بر عهدهٔ ماست. گیرم که این یک پدیده‌ای بین المللی است. در اروپا نیز خستگی از سیاست به چشم می‌خورد.
س- شما یک سوسیالیست هستید ولی در دور اول ریاست جمهوریتان تغییرات کمی در سیاست نئو لیبرال دوران پینوشه دادید. می‌خواهید حالا به این سیاست پایان بدهید؟
ج- در همان موقع هم با قدمهای معینی سعی در تامین اجتماعی کردم. اما اقتصاد باید رشد بکند.. شیلی با جمعیت ۱۷ میلیونی‌اش نمی‌تواند فقط به بازار داخلی خود اکتفا بکند. لذا در شروع روند دموکراتیزاه کردن، تکیه به صادرات کار درستی بود. این کار را هنوز هم ادامه می‌دهیم. شیلی در دورانی طولانی با موفقیت فقر را تعدیل کرد. حالا بایستی با نابرابری‌ها شدید موجود مبارزه کنیم.
س- چگونه این کار را انجام خواهید داد؟
ج- اصلاحات متعددی را در نظر گرفته‌ام. اولین قدم اصلاح مالیاتی برای تهیهٔ منابع لازم برای مخارج تامین اجتماعی است. با کلاهبرداری مالیاتی مبارزه خواهد شد. کسی که در آمد بیشتری دارد، باید مالیات بیشتری بپردازد. بدین ترتیب همبستگی در جامعه محکمتر خواهد شد.
س- متخصصین پیش بینی می‌کنند که رشد اقتصادی در این سال به نصف برسد. قیمیت مس پائین آمده است. و این از همه بیشتر به کشور شیلی* ضرر می‌زند. آیا اینک زمان مناسبی برای افزایش مالیات‌ها است؟
ج- به نظر عده‌ای از کارفرمایان برای اصلاح مالیاتی هیچوقت زمان مناسبی وجود ندارد. بله رشد اقتصادی کند‌تر می‌شود. ولی نه به خاطر آنکه عده‌ای بعضی از مزایایشان را از دست می‌دهند. کند شدن رشد اقتصادی در دوران ریاست جمهوری من شروع نشده است. ما در سطح جهان شاهد کند شدن رشد اقتصادی هستیم. دولت من برای مقابله با آن و بالا بردن رشد تولید مجموعه‌ای از اقدامات را انجام داده است. برای ایجاد توازن، در زیر ساخت‌های کشور سرمایه گذاری زیادی کرده‌ایم. برای این کار تا سال ۲۰۲۱ بیست میلیارد و پانصد میلیون یورو در نظر گرفته‌ایم.
س- در شیلی از سال ۲۰۱۱ دانشجویان تظاهرات می‌کنند. آن‌ها خواهان تحصیلات مجانی و اصلاحات اجتماعی هستند. در مقابل آن‌ها چه عکس العملی نشان می‌دهید؟
ج- باید همهٔ پسر‌ها و دختر‌ها - صرف نظر از اینکه در کجای شیلی زندگی می‌کنند و اینکه والدین آن‌ها ثروتمند هستند یا نه- از تحصیلاتی با سطح خیلی خوب بهره‌مند شوند. وظیفهٔ حاکمیت است که مخارج مدارس عمومی با کیفیت بالا را تامین بکند. شرط لازم برای اینکه کشور شیلی همچنان به رشد اقتصدی خود ادامه بدهد، وجود نسل جوانی است با تحصیلات خوب.
س- خیلی از دانشجویان که اصلاحات مورد نظر شما را کافی نمی‌دانند، به تظاهرات خود ادامه می‌دهند. امسال تا بحال ۳۰ انفجار با مواد منفجره رخ داده است. در آخرین انفجار که گروههای آنارشیستی مسئولیت آنرا به عهده گرفته‌اند، حتی کسانی زخمی شده‌اند. به نظر شما این‌ها خطری جدی محسوب می‌شوند؟
ج- به کارگیری مواد منفجره مثلا در رابطه با دستگاههای عابر بانک سالهاست که وجود دارد. فقط تعداد معدودی از این انفجار‌ها دلایل سیاسی دارند. بیشتر آن‌ها دلایل جنائی دارند. عده‌ای از مخالفین می‌خواهند بدین وسیله جلب توجه بکنند. منتها تعداد این‌ها در شیلی اصلا قابل توجه نیست. اما انفجارهای اخیر را خیلی جدی گرفته‌ایم. کسی که بمبی را در نزدیکی ایستگاه مترو و یا یک رستوران کار می‌گذارد، جان انسان‌ها را به خطر می‌اندازد. این تروریسم است. برای رد یابی این عملیات تمامی امکانات را در اختیار دادستانی کشور گذاشته‌ایم و در نظر داریم که قانونی را برای مبارزه با تروریسم به پارلمان ارایه دهیم.
س- چه توضیحی برای خشم این جوان‌ها دارید؟ دلیل آن شاید اینست که آن‌ها شخصا دیکتاتوری را تجربه نکرده‌اند؟
ج- اصلاحات ما به شکل رادیکالی زندگی خیلی از این جوان‌ها را تغییر خواهد داد. در دولت ائتلافی من، در احزاب دیگر، در بین نمایندگان مجلس، نمایندگان شوراهای شهر و شهردار‌ها، جوانان حضور دارند. امیدوارم که آن‌ها اعتماد به سیاست را به هم سن و سالانشان باز گردانند.
س- شما دوشنبهٔ این هفته برای بازدید رسمی به آلمان خواهید آمد. آیا وقتی صدراعظم آلمان خانم مرکل را ملاقات کنید، در بارهٔ تجاربتان در کشور آلمان دموکراتیک که هر دوی شما در آنحا به عنوان دانشمندان علوم طبیعی کار می‌کردید**، صحبت خواهید کرد؟
ج- من خانم مرکل را از دوران اول ریاست جمهوری‌ام - که برای اولین بار با او ملاقات کردم- می‌شناسم. قدرت رهبری او را خیلی تحسین می‌کنم. زندگی ما در آلمان دموکراتیک هیچوقت موضوع مذاکرات ما نبوده است. ما در بارهٔ سیاست خارجی و راههای توسعهٔ مشترک اقتصادی صحبت کردیم.
س- اقدامات مشترک تازه‌ای وجود دارد؟
ج- انرژی‌های دوباره احیا شونده، معدن کاوی و بهبود زیر ساخت‌ها، پروزه‌های بزرگ مشترکمان هستند. کشور آلمان مهم‌ترین طرف اقتصادی ما در اروپا است. همچنین ما خواهان یادگیری سیستم کارآموزی کشور آلمان*** هستیم. ما در شیلی به این سیستم شدیدا احتیاج داریم.
س- در سالهای اخیر آمریکای لاتین در اکثریت خود چپ بود. ولی در خیلی از این کشور‌ها محافظه کاران در حال پیشروی هستند. آیا به زودی شما تنها سوسیالیست حاکم در این قاره خواهید بود؟
ج- در قاره‌ای به این بزرگی با تنوع اقشارش تغییرات سیاسی کاملا طبیعی هستند. منتها همهٔ ما را مبارزه با فقر و نابرابری پیوند می‌دهد. اینکه امروزه در آمریکای لاتین تعداد زنان در پست‌های بالای دولتی بیشتر از اروپاست، نشانهٔ پیشرفت و موفقیت ما در برابری زن و مرد است.
——————-
* ۴۰ درصد منابع شناخته شدهٔ مس جهان در کشور شیلی قرار دارند. شیلی بزرگ‌ترین صادر کنندهٔ مس جهان است. با انتخاب سالوادور آلنده به ریاست جمهوری شیلی معادن بزرگ مس کشور ملی اعلام شدند. ملی کردن معادن مس خشم ایالات متحدهٔ آمریکا و کنسرنهای آناکوندا و آی. تی. تی را که منابع مس، تلفن و تلگراف این کشور را در دست داشتند، برانگیخت. سازمان سیا با کمک ژنرالهای وابسته کودتائی را علیه آلنده ترتیب داد. طی این کودتا سالوادور آلنده و هزاران آزادیخواه و مبارز شیلییائی کشته شدند.
** خیلی از سوسیالیست‌ها و کمونیست‌های شیلییائی بعد از کودتای نظامیان به کشور آلمان دموکراتیک پناهنده شده و تا بازگشتشان به کشور در آنجا زندگی و کار می‌کردند.
*** طبق قوانین در کشور آلمان هر جوانی حق کارآموزی در یک رشته را دارد. موسسات دولتی و یا خصوصی به نسبت بزرگی و کوچکی‌شان یا باید شرایط کارآموزی با حقوق ماهانه را برای این جوانان فراهم آورند و یا مخارج آن را به دولت بپردازند. با بحران اقتصادی اخیر، این سیستم کار آموزی در اروپا و دیگر قاره‌ها مورد توجه زیاد قرار گرفته است.