ايران امروز

بالاتر از اهانت

احمد هاشمی
.(JavaScript must be enabled to view this email address)

انتشار فیلمی آماتور در شبکه‌های اجتماعی که ظاهرا با حمایت مالی قبطیان مصری مقیم ینگه دنیا و حمایت تدارکاتی و معنوی گروهی از مسیحیان بنیادگرا و با مضمون توهین و تمسخر پیامبر اسلام، صورت گرفت، بار دیگر بهانه و دستاویز لازم را به دست تندروهای مذهبی در کشورهای مختلف داد تا ضمن اقدام به حمله به نمایندگی های سیاسی و کشتار کارکنان آن، بدعت شوم و رویه نامیمونی را که روح‌الله خمینی در تعرض به اماکن دیپلماتیک بنیان گذاشت، تکرار نمایند.

اقدام توهین آمیز دست اندرکاران فیلم "معصومیت مسلمانان" که با حمایت کینه‌توزانه و توام با حس انتقام‌جویی افراد و گروههای مذهبی تندرو در امریکا از جمله کشیش تری جونز، همراه بود نمی‌تواند حرکتی قابل توجیه، مشروع و امری قابل دفاع محسوب گردد ولی همگان و بطور اخص، بنیادگرایان اسلامی و رهبران آنان نیاز دارند تا به درک این موضوع نائل آیند که در جوامع دموکراتیک نمی‌توان به بهانه‌های گوناگون آزادی‌های فردی، جمعی، مدنی و دموکراتیک را در جامعه محدود و منکوب و هر گونه اندیشه مخالف و بنیاد ناخواسته‌ای را تعطیل نمود.

در این بین اما، آنچه که به هیچ عنوان قابل دفاع نمی‌نماید تحرکات و تحریکاتی است که توسط برخی از رهبران مذهبی کشورهای اسلامی صورت گرفت، بطوریکه آنان بدون اشاره به اقدام زشت و ناپسند گروههای تندرو در مصر، لیبی، یمن و دیگر کشورها در تعرض به مراکز دیپلماتیک، به طور یکجانبه به محکومیت اهانت صورت گرفته پرداختند. آنان، به این هم بسنده نکرده و توده های متعصب و خشمگین را به تظاهرات بر علیه دولت کشوری که فیلم مورد نظر در آنجا ساخته شده، و شعله‌ور کردن آتش تنفر و خشونت و بطور غیر مستقیم تعرض به نمایندگی های سیاسی آن کشور رهنمون شدند بدون اینکه به این معما که "گنه كرد در بلخ آهنگری / به شوشتر زدند گردن مسگری" پاسخ گفته و رابطه بین سازندگان فیلم و دولت امریکا را روشن سازند.

در تعریف مقدسات و هتک حرمت و حوزه شمول آن و همچنین در تعریف آزادی و حدود و ثغور آن و مرزبندی دقیق آن با احترام به ارزشها و مقدسات، می‌توان شاهد گرایشها و اختلاف فکری زیادی بود ولی به بهانه یکی نمی‌توان دیگری را قربانی کرد و یا به برخورد گزینشی متوسل شد. چگونه است که تولید یک فیلم غیرحرفه‌ای و البته مغرضانه، به مظهر و مصداق توهین تبدیل می‌شود ولی سخنان، تفکر و گفتمان علی خامنه‌ای، محمود احمدی‌نژاد و یارانش و دیگر دستاربندان بلندمرتبه نظام جمهوری اسلامی در مورد آیین های دیگر بویژه دین یهود و بعضا کافر و نجس خواندن پیروان ادیان آسمانی و غیرآسمانی دیگر، مصداق توهین و خوارشماری نیست. چگونه است که سخنان ملایان تندرو و دستاربندان منبرنشین، در تعریفی از شیوه زندگی، حق و باطل، حیات و ممات و نبرد آخرالزمانی که دربردارنده توهین به ادیان و مکاتب دیگر و منحرف و پلید تلقی کردن پیروان آنهاست، مصداق وهن و اهانت نمی باشد ولی اقدام تنی چند در تولید فیلمی بی‌مایه و سخیف، به حساب یک دولت و یک کشور گذاشته می‌شود؟

آری محتوا و درون مایه این فیلم می‌تواند توهین آمیز و تحریک کننده باشد ولی به هیچ عنوان نمی‌تواند مجوزی برای نفرت‌افکنی و بهانه‌ای برای ارتکاب قتل و کشتار و نقض اصول اولیه و مقررات مربوط به کنوانسیون وین مبنی بر مصونیت کارکنان نمایندگی کشورها و برخورداری ازحقوق دیپلماتیک آنان باشد و در این مقال، آنچه سزاوار نکوهشی بسیار بالاتر است کشتار، قتل و غارت، اوباشگری و ترویج افراط گرایی، خشونت و عدم تحمل توسط تندروان و بنیادگرایان است که گناهی بس بالاتر و نابخشودنی تر از توهین به مقدسات محسوب می شود.

در ایران نیز دستاربندان جمهوری اسلامی که از هیچ فرصتی برای ترویج نفرت افکنی و احساسات ضدغربی فروگذار نمی‌کنند با شور و شعف فراوانی به بهره برداری از این موقعیت پرداخته و پیروان خود را به حضوری دیگرباره در خیابانها برای شرکت در تظاهراتی نمایشی و سرشار از شعار و تهی از شعور فراخوانده‌اند. مع هذا، با توجه به فقدان اطلاع‌رسانی آزاد و فیلترینگ منابع خبری مستقل و شبکه های مجازی اجتماعی در ایران، تظاهرکنندگانی که با سازماندهی دولتی در خیابانها حضور به هم می‌رسانند در اکثر موارد از محتوا و چگونگی توهین صورت گرفته هیچ گونه اطلاعی ندارند و صرفا با جهت‌دهی و اطلاع‌رسانی عمدتا غلط و غیر حقیقی در راهپیمایی و حرکت اعتراضی حاضر شده و به ابراز احساسات می‌پردازند.


* احمد هاشمی، کارمند سابق وزارت خارجه و تحلیلگر مسائل سیاسی و بین المللی