iran-emrooz.net | Tue, 29.07.2008, 19:55
یک حادثه ناگهانی برای گسترش درگیری‌ها کافی است
برگردان: علی‌محمد طباطبایی
اشپیگل: آقای الفرج، انجام یک حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران توسط اسرائیل یا ایالات متحده آمریکا طی چند ماه باقی مانده تا پایان سال تا چه اندازه محتمل است؟
الفرج: با توجه به سناریوی طراحی شده برای بدترین حالت ممکن البته بسیار محتمل است.
اشپیگل: و پس از آن چه روی خواهد داد؟ به عقیده شما ایران واکنشی نشان می‌دهد؟
الفرج: در این خصوص دو نظریه وجود دارد. مطابق با اولی، ابتدا طرف مقابل حمله را آغاز می‌کند و سپس منتظر می‌ماند تا ببیند ایران چگونه واکنش نشان خواهد داد. چنانچه ایران با عکس‌العمل نظامی پاسخ دهد بلافاصله یک ضربه‌ی دوم و به مراتب شدیدتر به انجام خواهد رسید. در نظریه دوم فقط یک حمله بسیار گسترده مطرح است. مسئله تعین کننده این است که آیا طی حملات نشانه‌ای ارسال می‌شود که رژیم ایران باید کنار برود. در غیر این صورت به باور من ایران خود را به ضربات نمادین و انتقام جویانه محدود خواهد کرد. این‌ها می‌توانند حمله‌های جداگانه در خارج از خاک ایران باشند یا تجمع نیروهای نظامی در مرز عراق. در هر حال ایرانی‌ها با تمام امکاناتی که در اختیار دارند و بدون فوت وقت پاسخ نخواهند داد. تهران قاعدتاً نباید علاقه زیادی داشته باشد که وضعیتی ایجاد شود که در آن طرف مقابل به نوبه خود مجبور شود تمامی کنترل را در اختیار خود گیرد.
اشپیگل: از نقطه نظر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] آیا پیامدهای یک حمله به ایران بدتر است یا یک ایران دارای سلاح‌های هسته‌ای؟
الفرج: یک ایران مجهز به سلاح هسته‌ای بدتر است. در حال حاضر یک تعادل نیرو در خلیج [فارس] وجود دارد که علی‌رغم تمامی جنگ‌ها در منطقه صلح را در خلیج [فارس] حفظ کرده است و این البته معقول هم هست. این حالت تعادل مبتنی است بر این که ایران در دریا، عراق در زمین و کشورهای عضو همکاری خلیج [فارس] در نیروی هوایی برتری دارند. با توجه به وضعیت فعلی تنها راه چاره این است که نیروهای آمریکایی در عراق باقی بماند تا تعادل حفظ شود. تا زمانی که عراق بتواند دوباره روی پاهای خودش بایستد نمی‌توانیم اجازه دهیم که ایران حوزه نفوذ خود را توسعه دهد.
اشپیگل: آیا کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] از یک حمله نظامی به ایران حمایت می‌کنند یا فقط با سکوت نظاره گر باقی می‌مانند؟
الفرج: این بستگی به خود آن عملیات دارد و این که ایران عملیات انتقام جویانه‌ای بر ضد ما انجام می‌دهد یا خیر.
اشپیگل: در حال حاضر ایران و اتحادیه اروپا در حال مذاکره‌اند و نشانه‌ای از یک شکاف دیده نمی‌شود. آیا باید بازهم مذاکرات بیشتری به انجام رسد؟
الفرج: بله و البته تا آخرین لحظه، اما همراه با تحریم‌های سختگیرانه. و این هم البته فقط اتحادیه اروپا را در بر نمی‌گیرد. زیرا ایران بیش از ۲ هزار میلیارد دلار فقط در کشورهای خلیج [فارس] سرمایه گذاری کرده است. ما به عنوان شواری همکاری خلیج [فارس] می‌توانیم حقیقتا کار آنها را مشکل سازیم، مثلاً به این طریق که دیگر اجازه کار برای کارگران ایرانی را صادر نکنیم یا حمل و نقل کالاها میان دوطرف را محدود سازیم. چین و روسیه نیز علائق و منافع خود را در منطقه ما دارند و ما می‌توانیم بر روی این دو قدرت نیز فشار وارد آوریم تا به این ترتیب مسئله ایران همچنان در شورای امنیت مطرح باشد.
اشپیگل: آیا شما با همکاری بیشتر میان شورای همکاری خلیج [فارس] و اتحادیه اروپا موافق هستید؟
الفرج: نظر من یک شروع کاملاً تازه است: اقداماتی کاملاً متمرکز. آمریکا می‌تواند به رخ کشیدن قدرت نظامی خود و عرض اندامش را ادامه دهد، اسرائیل همچنان حزب الله، سوریه و ایران را تهدید کند، اتحادیه اروپا بازهم خاویر سولانا را برای مذاکره بفرستد، سازمان ملل قطعنامه صادر کند و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] تحریم‌های خودشان را اعمال کنند.
اشپیگل: بسیاری از تحلیل‌گران بر این نظرند که [رویدادهای درون حکومت] ایران از خارج بسیار به دشواری قابل مشاهده است. با این نظر موافق هستید؟
الفرج: خودشان می‌خواهند که چنین به نظر آید و البته از همان زمان آیت‌الله خمینی. بالاترین مقام‌های رژیم از شاگردان خود او هستند. روحانیت سیاسی و شیعه این فرض را مبنای کار خود قرار داده است که رژیم در هر حال باید بماند. از این رو ایران برخلاف عراق صدام حسین نمی‌خواهد بهانه‌ای برای ادامه تحریم‌ها به دست دهد. با این وجود این احتمال هم مطرح است که بعضی از رهبران از وضعیت بوجود آمده به هراس آمده و دچار هیجان شوند. من از این نظر بسیار نگرانم.
اشپیگل: منظور شما دقیقاً چیست؟
الفرج: ایران از جهت نظامی چنان خود را تجهیز کرده است که حتی یک حادثه کافی است تا وضعیت را بسیار وخیم‌تر کند. چنین موردی حقیقتاً باعث نگرانی است. من شخصاً طرفدار تحریم‌های شدیدتر هستم تا از جنگ جلوگیری به عمل آید. این‌ها باید بسیار محسوس باشند، اما می‌توانند با خود مخاطراتی هم همراه داشته باشند. مثلاً اگر یک منطقه قرنطینه در خلیج [فارس] ایجاد گردد که ایران اجازه ورود به آن را نداشته باشد برای نگهداری آن به نیروهای نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] نیاز است. و این قضیه می‌تواند ما را برای اولین بار در رویارویی مستقیم با ایران قرار دهد. یک سناریو می‌تواند این گونه باشد که مثلاً فرماندهان بسیار متعصب قایق‌های تندروی ایرانی به یک کشتی بیگانه شلیک کنند که اتفاقاً یک بار چنین چیزی روی داده بود. هرچند ما از امکانات نظامی بهتری برخورداریم اما یک چنین حادثه‌ای می‌تواند به وخامت اوضاع بینجامد.
اشپیگل: بنابراین یک مناقشه نظامی می‌تواند به دو طریق آغاز شود: با حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران و یا توسط یک حادثه ناگهانی.
الفرج: ما دقیقاً نمی‌دانیم که رهبری ایران چگونه به بحرانی از این نوع واکنش نشان خواهد داد. اما امیدواریم که افراد خام و بی‌تجربه از دو طرف کاملاً تحت کنترل باشند.
-----------------
دکتر سامی الفرج رئیس مرکز مطالعات استراتژیک کویت است و مشاور دولت کویت در آمادگی برای حوادث غیر مترقبه هسته‌ای ایران و همچنین مشاور مدیر کل شورای همکاری خلیج فارس.