ايران امروز

انتخابات جاری در ایالات متحده آمریکا

سید کمال‌الدین نبوی

آزاد، رقابتی و عادلانه؟
انتخابات جاری در ایالات متحده آمریکا

در انتخابات رایج در نظام جمهوری اسلامی، شورای نگهبان مانع شرکت نامزدهای انتخاباتی مخالف خود می‌شود. بسیاری از مسئولین حکومت ایران مدعی‌اند که در تمام کشورها، نامزدهای انتخابات تحت نظارت میباشند و هر کسی حق شرکت در انتخابات را ندارد.

برای آگاهی خوانندگان در پائین به انتخابات رئیس جمهور امریکا میپردازیم تا خوانندگان با مقایسه انتخابات در ایران و امریکا نسبت به آزاد و عادلانه بودن آندو خود قضاوت نمایند!

*

در آمریکا دو حزب عمده وجود دارد : حزب دموکرات و حزب جمهوری خواهان. و انتخابات نیز عمدتا از مجرای احزاب میگذرند.

افرادی که در این دو حزب قصد شرکت در انتخابات ریاست جمهوری را داشته باشند بوسیله کمیسیونی در خود آن احزاب برگزیده می‌شوند. تعداد نامزدهای اولیه هر یک از این دو حزب حدود ۶ یا ۷ نفر خواهند بود.

علاوه بر آن، کاندیداهای مستقل و یا وابسته به گروههای کوچکتر نیز حق شرکت در انتخابات را دارند و هیچ شورا یا نهادی نمیتواند مانع شرکت آنها در انتخابات بشود!

افرادی که نامزد انتخابات می شوند، معمولا از شخصیت های شاخص احزاب می باشند.

شرایط کلی انتخابات عبارتند از: حداقل سن ۳۵ سال تمام، داشتن ملیت آمریکائی در هنگام تولد و سکونت در ایالات متحده آمریکا بمدت حداقل ۱۴ سال.

در ایالات متحده احدی حق ممانعت از کاندیداتوری افراد را ندارد. نه شورای نگهبانی وجود دارد و نه هیات های نظارت و امثال آن و نه استعلام های مختلف از نهادهای پلیسی و امنیتی! از نامزد انتخابات نیز التزام عملی به این یا آن اصل قانون اساسی مطالبه نمیشود. مامورین اطلاعاتی و بسیجی یا کارمندان این یا آن وزارتخانه به تحقیقات محلی دست نمیزنند و برای کاندیداها پرونده سازی نمیکنند. شورای نگهبان و دادگاه تفتیش عقاید و امثال آن نیز وجود ندارند که صلاحیت نامزدها را بخاطر اظهار نظراتشان تائید یا رد کند. وزارت کشور نیز به حذف مخالفین رئیس جمهور و دولت حاکم اقدام نمیکند بطوری که در حال حاضر اکثریت کنگره آمریکا از حزب دموکرات میباشند.

نامزدها نیازی به تائید صلاحیت خویش ندارند. تائید صلاحیت بر عهده خود احزاب و رای دهندگان است. نامزد شدن در انتخابات به نفوذ در میان مردم و اعضای حزب بستگی دارد. احزاب نیز سعی میکنند بهترین نماینده خود را در معرض رای مردم قرار بدهند. نماینده ای که سوء سابقه ندارد، مدارج حزبی را پشت سر گذاشته و به فردی شاخص در حزب تبدیل شده است.

مراحل مختلف انتخاباتی در ایالات متحده بقرار زیر است.

مرحله مقدماتی: این مرحله از ابتدای سال انتخابات (از ژانویه) شروع میشود.

در این مرحله هر یک از دو حزب عمده از میان نامزدهای شاخص خود یکی را به عنوان تنها نامزد حزب برمیگزیند. این مرحله از انتخابات را مرحله «اولیه» یا مقدماتی مینامند.

در ژانویه سال انتخابات در دو ایالت «ایووا» و «نیوهامپشایر» رقابت انتخاباتی درون حزبی آغاز میشود. پس از آن در سایر ایالتها انتخابات ادامه پیدا میکند و به تدریج نمایندگانی که آراء کمتری کسب میکنند از گردونه خارج میشوند. در پایان این مرحله هر حزب بهترین نامزد خود را که بیشترین تعداد نماینده حزبی را بدست آورده باشد، به عنوان تنها نماینده خود برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی میکند.

در مورد انتخابات «اولیه» یا «مقدماتی» نکات زیر قابل اهمیتند: نظام انتخاباتی در ایالتهای مختلف یکسان نیست: در برخی از آنها فقط اعضای هرحزب حق رای دادن برای برگزیدن نامزد حزب خود را دارد، در برخی ایالات اعضای دو حزب میتوانند در برگزیدن نماینده حزب دیگر نیز شرکت کنند و بالاخره در برخی دیگر تمامی صاحبان حق رای (اعم از عضو احزاب یا غیر آن) میتوانند در رای گیری برای برگزیدن نامزد این یا آن حزب شرکت کنند. در برخی دیگر از ایالتها رای گیری جنبه عمومی و باز دارد (کُکوس) و در مراسم و جلسات مختلفی که در مکانهای عمومی مانند کتابخانه و مدارس برگزار میشوند، پس از بحث و گفتگو میان حضار و گروههای حامی، رای گیری با بالا بردن دست و فریادهای تائید به نفع این یا آن نماینده صورت میگیرد.

پیروزی یک نماینده در یک ایالت باعث میشود که کرسی های آن ایالت به نمایندگان طرفدار او تعلق بگیرند تا در جلسه کنوانسیون حزب که در تابستان برگزار میشود، به نفع او رای بدهند و به نامزدی او رسمیت ببخشند.

علاوه بر آن، سیستم انتخاباتی دو حزب نیز با هم یکی نیست: در حزب جمهوریخواهان، نامزدی که بیشترین آراء(مثلا شصت درصد آراء) را در انتخابات ایالتی کسب بکند تمامی کرسی های آن ایالت را بخود اختصاص میدهد. به همین دلیل است که در انتخابات اولیه، نماینده حزب جمهوریخواه سریع تر معین میشود برای مثال در انتخابات سال جاری پیروزی آقای مک کین چند هفته پس از شروع انتخابات اولیه محرز شد. اما در حزب دموکرات، کرسی های ایالتی به نسبت آراء نمایندگان تقسیم میشود بطوری که اگر آقای اوباما شصت درصد آراء ایالتی را کسب بکند، به همان نسبت حدود شصت درصد کرسی ها نیز به طرفدارانش اختصاص مییابند و بقیه به رقیب او که چهل درصد آرا را کسب کرده است تعلق خواهند گرفت. به همین دلیل نماینده حزب دموکرات دیرتر معلوم میشود، مگر آنکه پیروزی چشمگیری در انتخابات سوپر سه شنبه که در فوریه انجام میشود بدست بیاورد.

پس از پایان انتخابات اولیه و برگزیده شدن نامزدها، هر یک از دو حزب یک جلسه «کنوانسیون ملی» در ماه اوت برگزار میکنند تا در آنجا نمایندگان ایالتی به «تیکت» (برگه) حزب خود که شامل اسم نامزد ریاست جمهوری و معاون اول او میباشد رای داده و به آن رسمیت ببخشند.

مرحله دوم انتخابات در روز سه شنبه ای که در پی اولین دوشنبه ماه نوامبر میآید برگزار میشود. در انتخابات سال جاری تاریخ آن روز سه شنبه چهارم نوامبر است. در این روز مردم ایالات متحده به پای صندوق های رای میروند. لازم به تذکر است که انتخابات رئیس جمهور آمریکا انتخابات مستقیمی نیست. بنابراین مردم به نفع این یا آن کاندیدا رای نمیدهند بلکه به نفع لیست نمایندگان حزب دموکرات یا به نفع لیست نمایندگان حزب جمهوریخواهان رای خواهند داد تا آنها در جلسه «منتخبان بزرگ» رئیس جمهور آینده را برگزینند. هر حزبی که اکثریت آراء یک ایالت را کسب بکند، تمامی کرسی های آن ایالت را بخود اختصاص خواهد داد (به استثناء دو ایالت «مین» و «نبراسکا»).

کرسی های «منتخبان بزرگ» جمعا ۵۳۸ تا میباشند که در میان ایالتها تقسیم شده‌اند. کوچکترین ایالتها سه منتخب و ایالت کالیفرنیا که پر جمعیت ترین است ۵۵ منتخب بزرگ دارند.

قابل توجه آنکه منتخبان بزرگ به نماینده مورد وثوق خود رای میدهند و تغییر عقیده آنان در جلسه ایالتی که برای رسمیت دادن به انتخاب رئیس جمهور است به ندرت اتفاق میافتد. به همین دلیل است که در همان ابتدای ماه نوامبر و بلافاصله پس از شرکت مردم در انتخابات، نام رئیس جمهور آمریکا مشخص میشود و برای اعلام آن در انتظار رای «منتخبان بزرگ» نمی مانند.

مرحله پایانی انتخابات برگزاری جلسه «منتخبان بزرگ» در هر ایالت است. در این جلسات «منتخبان بزرگ» به کاندیدای مورد نظرشان رای میدهند و در حقیقت به انتخاب رئیس جمهور رسمیت میبخشند.

رئیس جمهور فعالیت خویش را از تاریخ بیستم ژانویه آغاز میکند.

بنابراین همانگونه که ملاحظه شد هیچ نهاد یا مرجعی حق ندارد نامزدهای انتخاباتی را از حق مسلم خویش برای شرکت در انتخابات محروم نماید. راستی انتخابات در ایالات متحده آمریکا آزاد و رقابتی و عادلانه است یا در نظام جمهوری اسلامی؟

سید کمال الدین نبوی
اسفند هشتاد و شش