حکومت جمهوری اسلامی آمار دقیقی از جمعیت شهروندان اهل سنت ایران منتشر نکرده است؛ با این حال، برآوردها نشان می‌دهند که اهل سنت حدود ۸ تا ۱۰ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و تعداد آرای آن‌ها بین ۴ تا ۶ میلیون رای تخمین زده شده است. این مقاله به بررسی حضور نمایندگان اهل سنت در تمام دوره‌های مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب می‌پردازد.
اطلاعات ارائه شده در این متن برگرفته از بانک داده‌های نویسنده در مورد صاحب‌منصبان سیاسی جمهوری اسلامی است. به دلیل چالش‌های مواجه شده در فرآیند جمع‌آوری داده‌ها، امکان دارد اسامی برخی از نمایندگان اهل سنت مجلس در فهرست درج نشده باشند. از خوانندگانی که اطلاعات تکمیلی یا تصحیحاتی دارند خواهشمندم تا از طریق ایمیل زیر با نویسنده در تماس باشند.
.(JavaScript must be enabled to view this email address)
نویسنده امیدوار است که اطلاعات ارائه شده در این مقاله و مقاله پیشین وی در باره پیشتازان نمایندگی در مجلس شورای اسلامی به دوستان محقق کمک کنند تا به کندوکاو عمیق تری در مورد رفتار انتخاباتی شهروندان ایرانی مبادرت ورزند.
یافته‌ها:
- از میان ۲۱۲۴ نماینده‌ای که در دوازده دوره اول مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب نماینده شده‌اند، ۱۳۶ نفر (۶٪) از اهل سنت بوده‌اند.
- تنها دو نماینده از این ۱۳۶ نفر، شیوا قاسمی‌پور و شهین جهانگیری، زن بوده‌اند. این در حالی است که طی ۴۰ سال (از ۱۳۵۹ تا ۱۳۹۹) در هیچ یک از حوزه‌های انتخابیه متمایل به اهل سنت، نماینده زنی انتخاب نشده بود.
- نمایندگان اهل سنت از ۷ استان (از مجموع ۳۱ استان) و ۲۵ حوزه انتخاباتی (از مجموع ۲۰۷ حوزه) انتخاب شده‌اند، شامل:
- استان کردستان: نمایندگان از هر ۵ حوزه انتخابیه (بیجار، سنندج، سقز، مریوان، قروه و دهگلان) انتخاب شده‌اند.
- استان سیستان و بلوچستان: نمایندگان از ۵ حوزه انتخابیه (ایرانشهر، زاهدان، چابهار، سراوان و خاش) از مجموع ۶ حوزه انتخاب شده‌اند، به جز زابل.
- استان گلستان: نمایندگان از ۴ حوزه انتخابیه (گنبد کاووس، گرگان، کردکوی، مینودشت) از مجموع ۶ حوزه انتخاب شده‌اند، به جز علی‌آباد کتول و رامیان.
- استان آذربایجان غربی: نمایندگان از ۶ حوزه انتخابیه (مهاباد، نقده، پیرانشهر، بوکان، ماکو و ارومیه) از مجموع ۱۰ حوزه انتخاب شده‌اند.
- استان خراسان رضوی: نمایندگان از ۲ حوزه انتخابیه (تربت جام و خواف) از مجموع ۱۲ حوزه انتخاب شده‌اند.
- استان هرمزگان: نمایندگان تنها از حوزه انتخابیه بندر لنگه انتخاب شده‌اند.
- استان کرمانشاه: نمایندگان تنها از حوزه انتخابیه پاوه انتخاب شده‌اند.
- شهرهای سنندج، پاوه، مریوان، سراوان و مهاباد به ترتیب بیشترین تعداد نمایندگان اهل سنت را به مجلس اعزام کرده‌اند. به جز محمدرضا رحیمی (معاون اول رئیس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد) که فقط برای یک سال نماینده سنندج بود، ۱۵ نماینده دیگر این حوزه از اهل سنت بوده‌اند. همچنین، تمام منتخبان حوزه‌های انتخابیه پاوه (۱۰ نماینده)، سراوان (۹ نماینده)، مریوان (۹ نماینده) و مهاباد (۸ نماینده) نیز از اهل سنت بوده‌اند.
| اسامی | شهر و استان حوزه انتخاباتی | دوره مجلس |
|---|---|---|
| جعفر آئین‌پرست | مهاباد، آذربایجان غربی | ۷ |
| مدد آذرکیش | زاهدان، سیستان و بلوچستان | ۴ |
| عبدالحکیم آق ارکاکلی | گنبد کاووس، گلستان | ۱۲ |
| عبدالکریم احمدنژاد | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۳ ، ۴ |
| عثمان احمدی | مهاباد، آذربایجان غربی | ۹ |
| بهاءالدين ادب | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۵ ، ۶ |
| عبدالکریم اربابی | چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، سیستان و بلوچستان | ۱ ، ۲ |
| محمدسعید اربابی | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۹ |
| محمد اسحاق مدنی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۱ ،۲ |
| مقصود اعظمی | نقده و اشنویه، آذربایجان غربی | ۶ |
| عبدالغفور امانزاده | گرگان و آق‌قلا، استان گلستان | ۱۲ |
| محمدنعیم امینی‌فرد | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۱۰ |
| احد انجیری مطلق | مهاباد، آذربایجان غربی | ۲ |
| عبدالغفور ایران‌نژاد | چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، سیستان و بلوچستان | ۴، ۶، ۷ ، ۱۰ |
| عبدالجلال ایری | کردکوی، ترکمن، بندرگز و گمیشان، گلستان | ۱۱ ، ۱۲ |
| محمدقلی ایری | کردکوی، ترکمن، بندرگز و گمیشان، گلستان | ۷ |
| علی‌محمد باباخاص | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۳ |
| بایرام‌گلدی برمک | مینودشت، کلاله، مراوه تپه وگالیکش، گلستان | ۷ |
| یوسف بسنجیده | کردکوی، گلستان | ۳ |
| احمد بهرامی | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۱ |
| رحمان بهمنش | مهاباد، آذربایجان غربی | ۶ |
| صلاح‌الدین بیانی | خواف و رشتخوار، خراسان رضوی | ۱ |
| محسن بیگلری | سقز و بانه، کردستان | ۹ ، ۱۰ ، ۱۲ |
| محمد‌علی پرتوی | سقز و بانه، کردستان؛ پیرانشهر و سردشت، آذربایجان غربی | ۳، ۴ ، ۸ |
| حمیدرضا پشنگ | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۷، ۸ ، ۹ |
| عبدالله تاتلی | مریوان، کردستان | ۲ ، ۳ |
| امیر توکلی رودی | خواف و رشتخوار، استان خراسان رضوی | ۱۲ |
| سید علی حسینی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۱ ، ۲ |
| سید محمدامین حسنی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۱ |
| احمد جباری | بندرلنگه، بستک و پارسیان، هرمزگان | ۸، ۹، ۱۱، ۱۲ |
| یعقوب جدگال | چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، سیستان و بلوچستان | ۸ ، ۹ |
| جلال جلالی‌زاده | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۶ |
| غلام‌محمد جهاندیده | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۶ |
| شهین جهانگیری | ارومیه، آذربایجان غربی | ۱۲ |
| عبدالعزیز جمشیدزهی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۱۲ |
| انور حبیب‌زاده بوکانی | بوکان، آذربایجان غربی | ۵، ۷، ۱۱ |
| عبدالکریم حسین‌زاده | نقده و اشنویه، آذربایجان غربی | ۹، ۱۰، ۱۲ |
| کمال حسین‌پور | پیرانشهر و سردشت، آذربایجان غربی | ۱۱، ۱۲ |
| اسماعیل حسین‌زهی | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۱۱ |
| سید عبدالله حسینی | بندرلنگه، بستک و پارسیان، هرمزگان | ۳، ۴، ۵، ۶، ۷ |
| سید علی حسینی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۱ ، ۲ |
| سید عماد حسینی | قروه، کردستان | ۷ ، ۸ |
| سید فتح‌الله حسینی | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۴ ، ۸ |
| سید محمد حسینی | مهاباد، آذربایجان غربی | ۳ |
| سید مسعود حسینی | قروه، کردستان | ۴ ، ۶ |
| هوشنگ حمیدی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۷ |
| فخرالدین حیدری | سقز و بانه، کردستان | ۷ ، ۸ |
| احمد خاص‌احمدی | تربت‌جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد، خراسان رضوی | ۶ ، ۷ |
| علی خرمتایی | سقز و بانه، کردستان | ۲ |
| رسول خضری | پیرانشهر و سردشت، آذربایجان غربی | ۹ ، ۱۰ |
| عبدالعزیز دادگر | چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، سیستان و بلوچستان | ۳ |
| حاصل داسه | پیرانشهر و سردشت، آذربایجان غربی | ۶ |
| حامد دامنی | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۱ ، ۲ |
| محمد باسط درازهی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۱۰ |
| عبدالناصر درخشان | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۱۱ |
| عبدالعزیز دولتی بخشان | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۵ |
| محمدنور دهانی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۱۲ |
| محمدقیوم دهقانی | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۸ |
| نظرمحمد دیدگاه | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۱ |
| خدابخش رئیسی | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۵ |
| عبدالکریم رجبی | مینودشت، کلاله، مراوه تپه وگالیکش، گلستان | ۹ |
| جلیل رحیمی جهان‌آبادی | تربت‌جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد، خراسان رضوی | ۱۰، ۱۱ |
| بهزاد رحیمی | سقز و بانه، کردستان | ۱۱ |
| عبدالرحمان رحیمی | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۲ |
| عبدالله رستگار | گنبد کاووس، گلستان | ۸ |
| فخرالدین رضازهی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۳ ، ۴ |
| مرتضی زرین گل | سنندج، استان کردستان؛ بیجار، استان کردستان | ۳، ۵ |
| علی زنجانی حسنلویی | نقده و اشنویه، آذربایجان غربی | ۸، ۱۱ |
| آرش زره‌تن لهونی | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۱۱ |
| عثمان سالاری | تربت‌جام، تایباد، باخرز و صالح‌آباد، خراسان رضوی | ۱۲ |
| سلام ستوده | مهاباد، آذربایجان غربی | ۱۲ |
| محمدرضا سجادیان | خواف و رشتخوار، خراسان رضوی | ۷ ، ۸ |
| معین‌الدین سعیدی | چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، سیستان و بلوچستان | ۱۱ |
| عبدالله سوری | سقز و بانه، کردستان | ۱ |
| عبدالله سهرابی | مریوان، کردستان | ۶ |
| امانقلیچ شادمهر | گنبد کاووس، گلستان | ۱۱ |
| محمد شاورانی | بوکان، آذربایجان غربی | ۱ ، ۲ |
| قادر شریف‌زاده | سردشت و پیرانشهر، آذربایجان غربی | ۳ |
| امین شعبانی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۷، ۸ |
| سید معروف صمدی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۴ ، ۵ |
| احمد طه | بوکان، آذربایجان غربی | ۳، ۴ |
| اترک طیار | گنبد کاووس، گلستان | ۴ ، ۶ |
| قرجه طیار | گنبد کاووس، گلستان | ۱۰ |
| محمد قسیم عثمانی | بوکان، آذربایجان غربی | ۸، ۹، ۱۰، ۱۲ |
| عبدالله عطایی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۲ |
| صلاح‌الدین علایی | سقز و بانه، کردستان | ۶ |
| سید احسن علوی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۹ ، ۱۰ |
| احمد علیپور | پیرانشهر و سردشت، آذربایجان غربی | ۱ |
| عمر علیپور اقدم | ماکو، شوط، پلدشت، چالدران، استان آذربایجان غربی | ۱۲ |
| ملک فاضلی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۱۱ |
| کریم فتاح‌پور | ارومیه، آذربایجان غربی | ۶ |
| عابد فتاحی | ارومیه، آذربایجان غربی | ۷ ، ۹ |
| محسن فتحی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۱۱، ۱۲ |
| محمد شریف فتوحی | چابهار، نیک‌شهر، کنارک، قصرقند، سیستان و بلوچستان | ۵ |
| سید مهدی فرشادان | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۱۰، ۱۱ |
| پیمان فروزش | زاهدان، سیستان و بلوچستان | ۷، ۸ |
| حامد قادر مرزی | دهگلان و قروه، کردستان | ۹ |
| محمد رئوف قادری | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۵ |
| شیوا قاسمی‌پور | مریوان و سروآباد، کردستان | ۱۱ |
| عبدالله قاسمی‌پور | مریوان و سروآباد، کردستان | ۵ |
| یغمور قلی‌زاده | مینودشت، کلاله، مراوه تپه وگالیکش، گلستان | ۳ |
| ناصر کاشانی | زاهدان، سیستان و بلوچستان | ۹ |
| باقر کرد | زاهدان، سیستان و بلوچستان | ۶ |
| علی کرد | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۱۰، ۱۲ |
| خدابخش کرد تمندانی | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۵ |
| عبدالجبار کرمی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۸ |
| محمد‌علی کریمی | مریوان، کردستان | ۴ ، ۷ |
| امید کریمیان | مریوان و سروآباد، کردستان | ۹، ۱۲ |
| محمد کریمیان | پیرانشهر و سردشت، آذربایجان غربی | ۴، ۵ ، ۷ |
| آنه م. کوسه غراوی | گنبد کاووس، گلستان | ۲ |
| شهرام کوسه غراوی | مینودشت، کلاله، مراوه تپه وگالیکش، گلستان | ۱۰ |
| اختر محمد کهرازهی | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۴ |
| عظیم گل | کردکوی، ترکمن، بندرگز و گمیشان، گلستان | ۶ |
| نقدی گل‌چشمه | گنبد کاووس، گلستان | ۶ |
| محمدقلی مارامایی | گنبد کاووس، گلستان | ۷ |
| اقبال محمدی | مریوان و سروآباد، کردستان | ۸ |
| مصطفی محمدی | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۶ ، ۷ |
| جلال محمودزاده | مهاباد، آذربایجان غربی | ۸، ۱۰ ، ۱۱ |
| سالار مرادی | سنندج، دیواندره و کامیاران، کردستان | ۹، ۱۲ |
| علی‌محمد مرادی | قروه، کردستان | ۱۰ |
| منصور مرادی | مریوان، کردستان | ۱۰ |
| حمیدالدین ملازهی | ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک، فنوج، سیستان و بلوچستان | ۲ ، ۳ |
| حاکم ممکان | ارومیه، آذربایجان غربی | ۱۲ |
| نعمت‌الله منوچهری | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۹ |
| هدآیت‌الله میرمرادزهی | سراوان، سیب و سوران و مهرستان، سیستان و بلوچستان | ۷، ۹ |
| شهاب نادری | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۱۰ |
| علی ناری‌زاده | مریوان، کردستان | ۱ |
| رحمان نامجو | بوکان، آذربایجان غربی | ۶ |
| محمود نگهبان سلامی | خواف و رشتخوار، خراسان رضوی | ۹ ، ۱۰ |
| علی نعمت‌زاده | سقز و بانه، کردستان | ۵ |
| عبدالرحیم نوربخش | مهاباد، آذربایجان غربی | ۴ ، ۵ |
| رامین نورقلی‌پور | کردکوی، ترکمن، بندرگز و گمیشان، گلستان | ۱۰ |
| نازمحمد ولی‌پور | کردکوی، ترکمن، بندرگز و گمیشان، گلستان | ۶ |
| مسعود هاشم‌زهی | خاش، میرجاوه، تفتان، نصرت‌آباد و کورین، سیستان و بلوچستان | ۳ ، ۶ |
| علیم یارمحمدی | زاهدان، سیستان و بلوچستان | ۱۰ |
| رستگار یوسفی | پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر (اورامانات)، کرمانشاه | ۱۲ |