گفت‌وگوی رادیوی بین‌المللی فرانسه (ار.اِف.ای)(۱) با ژان-فرانسو بورْک(۲)، عضو دفتر روابط خارجی بهائیان فرانسه
متن: دریا کیانپور
برگردان به فارسی: فواد روستائی
* بر اساس گزارش «هرانا»(۳)، خبرگزاری وابسته به مجموعه‌ی فعالان حقوق بشر در ایران، سرکوب بهائیان در جمهوری اسلامی ایران در روزهای اخیر باگسترش و اوج‌گیری جدیدی همراه بوده‌است. پیش از هر چیز ممکن است در مورد این موج جدید سرکوب توضیحی بدهید؟
سرکوب و آزار بهائیان ایران، پرشمارترین اقلیت دینی غیر مسلمان در این کشور، از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی در سال ١٣۵٧ (١٩٧٩) از چند جنبه از یک ویژگی نظام‌مند (سیستماتیک) برخوردار بوده‌است. پیش از هر چیز باید به وجود یک مبنای حقوقی و قانونی برای سرکوب اشاره‌کرد و آن به رسمیّت شناخته نشدن حقوق بهائیان در قانون اساسی جمهوری اسلامی بر خلاف به‌رسمیّت شناخته‌شدن اقلیّت‌‌های مسیحی، یهودی و زرتشتی است. بدین ترتیب، بهائیان از یک حفاظتِ حقوقی و قضائی محروم‌اند.
از سوی دیگر، از سال ١٣٦٩ بر اساس دستورالعملی که به امضای آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، رسیده‌است یک سیاستِ دقیقاً مُدَوَن با هدف سرکوب و نابودکردن بهائیان به‌موقع اجرا گذاشته شده‌است. در چارچوب این سیاست است که بهائیان ایران، این اقلیّت دینی، از هر نظر در تنگنا قرار می‌گیرند تا به تدریج نابودشوند.
آن چه گفتم در واقع نگاهی کلّی به مسأله‌ی سرکوب بهائیان است. و امّا هم‌اکنون چه خبر است و بر بهائیان چه می‌گذرد؟ در سال‌های اخیر ما در این ارتباط شاهد امواج سرکوب و آزار کم و بیش نیرومندی بوده‌ایم. و بالاخره باید بگویم که در حال حاضر که ما با هم حرف می‌زنیم بهائیان آماج موجی بسیار نیرومند از دستگیری‌ها و بازداشت‌ها هستند.
* به باور شما انگیزه‌‌های این تشدید سرکوب بهائیان کدامند؟
این را باید از مقامات و مسئولان جمهوری اسلامی پرسید. امّا اگر شما از من و از استنباط و برداشت من می‌پرسید باید بگویم که پیش از هرچیز باید به ویژگی‌های یازداشت‌های اخیر توجّه‌کرد. از ویژگی‌های بارز این این بازداشت‌ها چشم‌گیر بودن شمار زنان است که دو سوم بازداشت‌شدگان را تشکیل می‌دهند. ویژگی بارز دیگر موج جدید دستگیری‌ها گروه سنّی بازداشت‌شدگان است. در وهله‌ی نخست زنان جوان قربانی این بازداشت‌ها هستند. در ده روزی که از ماه نوامبر جاری می‌گذرد، ١٨ زن جوان در اصفهان دستگیر شده‌اند بدون آن که یک مرد در میان آنان بوده باشد. از سوی دیگر، در دوشهر کرج و همدان میزان سنِ و کهولتِ بازداشت‌شدگان است که جلب توجّه می‌کند. از کهولت که می‌گویم به این نکته چشم‌دارم که بازداشت‌شدگان بین ٧۰ تا ٩۰ ساله‌اند و از سلامت کافی برخوردار نیستند.
ذکر این نکته اندوهبار است که برخی از بازداشت‌شدگان به بیماری آلزایمر مبتلا هستند. اگر بر این نکته انگشت می‌گذارم به این دلیل است که مقامات بر اساس یک سنّت دیرین در جمهوری اسلامی بهائیان را به اقدام علیه امنیّت ملی متهم می‌کنند. حق داریم از خود بپرسیم افرادی در این سنّ و سال و با این میزان از آسیب‌پذیری چگونه می‌توانند به اقداماتی علیه امنیّت ملی دست بزنند.
* دفتر اطلاعات جامعه‌ی بهائیان فرانسه از این موج جدید سرکوب‌ها ابراز نگرانی کرده‌است. بیمناک چه چیزهائی هستید؟
با توجّه به گزارش‌های دریافتی ما که حاکی از بازداشت‌ها و دستگیری‌ها در بخش‌های مرکزی، شمالی و شرقی کشور است از آن بیم داریم که سرکوب جامعه‌ی بهائی سرتا سر مملکت را در برگیرد. وقتی از سرکوب و اذیّت‌وآزار بهائیان سخن می‌گوییم باید توجّه داشته باشیم که این پدیده در جمهوری اسلامی ایران همیشه وجود داشته و خواهدداشت امّا نگرانی ما در حال حاضر به دستگیری‌ها و زندانی‌کردن‌های اخیر مربوط می‌شود. نکته‌ی در خور توجّه در ارتباط با بازداشت‌های اخیر این است که ما نمی‌دانیم به آنان چه اتهام‌هائی وارد شده و از آن نگران‌کننده‌تر در کجا نگه‌داری می‌شوند.
* همان‌گونه که یادآور شدید اذیّت و آزار و نقض حقوق بهائیان مسأله‌ی امروز و دیروز نبوده و از بدو تأسیس جمهوری اسلامی وجود داشته‌است. گزینه‌های دادخواهی شما در داخل و خارج از ایران کدام‌ها هستند؟
در داخل کشور، بهائیان همواره به شیوه‌ها و روندهای قضائی متوّسل شده‌اند. بهائیان اهل تقیّه نیستند و از همین رو بی‌آن‌که قصد تبلیغ داشته باشند بر ایمان و اعتقادات خود پای‌فشرده‌اند. برای احقاق حقِّ خود تمامی مراحل دادرسی از مرحله‌ی بَدْوی تا تجدید نظر را طی‌می‌کنند. امّا بدان سان که در ابتدای گفت‌وگو تأکیدکردم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بهائیان از هیچ‌گونه حمایت و حفاظت قانونی برخوردار نیستند. بدین ترتیب در داخل بی یار و یاور مانده‌اند.
و امّا در عرصه‌ی بین‌المللی، از پیروزی انقلاب و تأسیس جمهوری اسلامی به این سو، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تقریب هر سال قطعنامه‌ای در محکومیت نقض حقوق بهائیان به تصویب رسیده است. از سوی دیگر، شورای حقوق بشر این سازمان و نهادهای بین‌المللی و دولت‌های مختلف نیز از راه‌های دیپلوماتیک به نحو احسن از بهائیان ایران دفاع و پشتیبانی‌کرده‌اند.
شخصاً بر این باورم که اگر امروز رژیم ایران زنان بهائی را هدف سرکوب و اذیّت و آزار قرارمی‌دهد صرفاً به این دلیل است که در ایرانِ امروز تنها جامعه یا جمعیّتیِ که در آن برابری حقوق زن و مرد در همه‌ی شئون زندگی اجتماعی تبلور یافته‌است جامعه‌ی بهائی است. این از آن روست که برابری حقوق زن و مرد از اصول بنیادین دیانت بهائی‌است و به باور من این ویژگی می‌تواند عمیقاً موجب خشمِ جناح‌های مختلف در قدرت حاکم باشد.
در پایان در ارتباط با بیهودگی و بی‌ثمری این سرکوب‌گری‌ها باید به جمله‌ای از ویکتور هوگو در پیش‌گفتار مجموعه‌ی شعرهای او - «کیفرها» - اشاره‌کنم: «چنان‌چه دهان کسی را که سخن‌می‌گوید با دهان‌بندی ببندند، سخن او به نور بدل می شود و سیمای نور را نمی‌توان پوشاند.»
این گفت‌وگو در تاریخ ۱۰ نوامبر ٢٠٢٣ در تارنمای رادیوی بین‌المللی فرانسه منتشر شده‌است.
———————-
1 – Radio France Internationale (R.F.I.)
2- Jean-François Bourque
3- Human Rights Activists News Agency
■ با تشکر از عزیزانی که این مقاله را در سایت ایران امروز قرار داده‌اند
متاسفانه جمهوری اسلامی هر وقت در خارج با شکست سیاست‌های خود مواجه می‌شود فشار را بر مردم ایران زیادتر می‌کند. چه کسی از بهاییان ایران مظلوم‌تر که کسی در ایران جرات دفاع از آنها را ندارد. مقامات می‌خواهند به دختران غزه بورسیه بدهند اما بهاییان را نه تنها به دانشگاه راه نمی‌دهند، بلکه دانشگاه بهاییان را که کلاس‌هایش در منازل افراد بهایی تشکیل می‌شد می‌بندند و استادان و دانشجویانش را زندانی می‌کنند. من یکی از دلایل دستگیری‌های اخیر را بی‌ارتباط با جنگ اسراییل و غزه نمی‌دانم چون به گمان باطل مقامات ایران بهاییان از بمباران غزه ممکن است خوشحال باشند. من به عنوان یک بهایی همدردی عمیق خود را با مردم بی‌پناه غزه که سپر انسانی جنگجویان غزه قرار گرفته‌اند اعلام می‌دارم و آرزومندم آتش این جنگ همین امروز خاموش شود. متاسفانه جمهوری اسلامی سعی می‌کند گروهای نیابتی خود را هم به آزار بهاییان ترغیب می‌کند نمونه‌اش حوثی‌های یمن هستند که چه مایه بهاییان یمن را مورد آزار اذیت قرار دادند. اما من تا به حال چیزی از دشمنی فلسطینیان با بهاییان نشنیده‌ام. با چندتن از آنها هم که صحبت کرده‌ام نظر بدی به بهاییان ندارند چون به هر حال مراقد و ساختمان‌های اداری بهایی در حیفا و عکا باعث شده آنها کم و بیش با آیین بهایی آشنا باشند.
با تشکر دهقان