جنبش زن زندگی آزادی زمین‌لرزه سیاسی بی‌پیشینه‌ای بود که گرچه ساختار ولایی و امنیتی جمهوری جهل و جنایت را فرو نریخت اما به‌رغم سرکوب‌های وحشیانه، دگرگونی‌های فرهنگی و اجتماعی شایان توجهی در کشور ایجاد کرد که از جمله نافرمانی مدنی بسیاری از زنان به شکل مقاومت در برابر حجاب اجباری، گذر بیش از ۸۰ درصد جمعیت کشور از نظام حاکم و اعتراض‌های دنباله‌دار در بلوچستان و هر از گاه در کردستان نشانه‌های آن است.
این جنبش افکار بخش مهمی از مردم جهان و دولت‌های غربی را نیز نسبت به شرایط داخلی ایران که سال‌ها به یاری کارگزاران تکنوکرات همچون “ظریف” در زرورق به ادعای وی “پشتیبانی مردمی از نظام” پوشیده شده بود، دگرگون ساخت.
در تحولی دیگر، بسیج ایرانیان خارج کشور در سرتاسر جهان، علیه سرکوب در ایران، نیز بی‌پیشینه بود. ایرانیان بسیاری از شهرهای دنیا با و یا بدون فراخوان‌ها، هر هفته با تجمع پشتیبانی شان را از جنبش درون کشور اعلان و کوشیدند از مماشات دوباره دولت‌های محل اقامت خود با دیکتاتور پیش‌گیری نمایند.
با فشار و خواست معترضین داخل کشور، مخالفین صد پاره خارج کشور نیز از خواب خرگوشی بیدار و از جمله در منشور همبستگی، همگامی و پیمان همکاری در کنار همدیگر نشسته و کوشیدند در مواردی با توافق بر سر “حداقل‌ها” باهم گفتگو و هم‌صدا شوند. مهمترین این همکاری‌ها “منشور همبستگی مهسا” بود که به‌رغم تفرقه‌افکنی راست افراطی پادشاهی‌خواه، امید اندکی در میان ایرانیان معترض داخل و خارج کشور و حتی برخی از کشورهای اروپایی برای گذر از دیکتاتوری ولایت فقیه ایجاد کرد که تا حدودی دلهره سرکوبگران داخلی را نیز برانگیخت.
در پی دنباله‌دار شدگی جنبش اعتراضی، نقش برجسته زنان و جوانان در این رویداد، و سرکوب‌های وحشیانه که به مرگ بیش از ۵۰۰ نفر و بازداشت ده‌ها هزار نفر انجامید، مناسبات بسیاری از کشورهای غربی با دیکتاتوری خامنه‌ای با تحول روبرو شد. فعالیت‌های کاملا مشکوک و پرهزینه هسته‌ای رژیم که برای دهه‌ها دولت‌های امضاء کننده توافق برجام را از جمله ناچار به چشم‌پوشی از نقض حقوق بشر در کشور کرده بود، از دستور کار خارج و تحریم‌های تازه‌ی اقتصادی و نیز علیه عناصر سرکوبگر سپاه و بسیج از سوی دولت‌های گوناگون و اتحادیه اروپا اعمال گردید.
خامنه‌ای و سرداران سرکوبگرش، پس از افول جنبش، برای جلوگیری از فراز دوباره اعتراضات با ادامه سرکوب جامعه مدنی، رویکرد تازه‌ای در برابر امضاء کنندگان برجام برگزیدند. خامنه‌ای واژه “تقیه” را جایگزین نرمش قهرمانه کرد و تصمیم گرفت نگرانی‌های آژانس جهانی انرژی اتمی را کاهش دهد. زیر فشار چین با عربستان کنار آمد که البته باتوجه به رقابت‌های فرقه‌ای شیعه و سنی، و ایدئولوژی‌زدگی خامنه‌ای پایداری این نزدیکی مورد تردید است. افزون براین کوشید با مذاکرات در باره گروگان‌های اروپایی و امریکایی سطح تنش را با غرب کاهش دهد.
نرمش “بی‌شرمانه” برخی از کشورهای اروپایی
با فروکش کردن جنبش در داخل و ناکامی نزدیکی و همبستگی مخالفین خارج کشور، کشورهای اروپایی مخاطبی جز دیکتاتور نیافتند و کوشیدند در برابرش نرمش نشان داده اجازه دهند مناسبات گذشته کم و بیش ادامه یابد. بلژیک جرأت یافت اسدی دیپلمات تروریست را با گروگان بلژیکی مبادله کند. فرانسه از راه “مذاکرات” با دولت ایران دو گروگان فرانسوی را آزاد کرد. دولت ایران امیدوار است حمید نوری را نیز از سوئد به ایران باز گرداند.
ظاهرا میلیارد‌ها دلار از پول‌های ایران در عراق برای کمک‌های “بشر دوستانه” از سوی آمریکا آزاد شده است. سفر فوری رهبر جهاد اسلامی و حماس به تهران و ملاقات آنها با مقامات رژیم ولایی احتمالا برای دریافت بخشی از دلارهای “بشردوستانه” صورت گرفته است.
شرم‌آورتر پذیرش نماینده ایران به ریاست مجمع اجتماعی این شورا از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل، و دعوت و حضور زاکانی رییس پیشین بسیج دانشجویی در بلژیک بود که اعتراض‌های گسترده‌ای را برانگیخت.
مکالمه ۹۰ دقیقه‌ای مکرون با رئیسی قاتل که در جریان جنبش داخلی آن را انقلاب خوانده بود، و در پی آن ممنوعیت گردهمایی هواداران سازمان غیرمحبوب مجاهدین در پاریس به دلایل امنیتی، حمله گسترده پلیس آلبانی به یکی از قرارگاه‌های مجاهدین که به کشته شدن یکی از اعضای این سازمان انجامید و سپاه پاسداران نیز آن را تاییده است! همگی دلالت بر نرمش شرم‌آور برخی از کشورهای اروپایی در برابر دیکتاتور دارد.
چنین به نظر می‌رسد که برخی از کشورهای اروپایی با باج‌دهی به دیکتاتور می‌کوشند ناخشنودی جمهوری جهل و جنایت از پشتیبانی‌های‌شان از جنبش زن زندگی آزادی را جبران کنند.
با توجه به ابربحران‌های موجود در کشور از اقتصاد گرفته تا نابودی محیط زیست و ناکارایی و فساد گسترده دولتمردان و نزدیکان دیکتاتور در حل این بحران‌ها، فراز دوباره جنبش با شکل و محتوای تازه دور از انتظار نیست. همکاری و همبستگی مخالفین خارج کشور می‌تواند به فراز خیزش تازه یاری رساند.
خرداد ۱۴۰۲
mrowghani.com