پیش‌گفتار: جنبش مدرن، عظیم و سراسری ایران از بسیاری جهات در ایران و خاور میانه کم‌نظیر یا بی‌نظیر است۔ سرانجام این جنبش هرچه باشد، اثرات آن در منطقه و حتی جهان بسیار عمیق و پابرجا خواهد بود۔ به‌همین دلیل من در اینجا از این جنبش به نام انقلاب یاد می‌کنم و در اینجا سعی می‌کنم مشخصات اصلی آن را برشمارم۔
انقلاب نوین ایران خواستار آزادی و کرامت انسانی است
مهمترین و پایه‌ای‌ترین خواست جنبش کنونی، کسب آزادی‌های فردی و بازپس گیری کرامت انسانی است۔ به شعار اصلی و محوری معترضان در سراسر ایران “زن، زندگی، آزادی” نگاه کنید و آن را با انواع شعارهای متداول در انقلاب ۵۷ چه از سوی اسلام سیاسی و چه چپ ضدامپریالیست مقایسه کنید۔
در این شعار کوچکترین نشانی از مذهب، ایدئولوژی و ملی‌گرایی نخواهی یافت۔ این شعار نه خواهان نابودی سرمایه‌داری و امپریالیسم است و نه به دنبال نان و مسکن۔ به‌خصوص این بسیار جالب است که در اوج فشارهای اقتصادی، تورم و بیکاری این مرگ مهسای جوان و موضوع حجاب اجباری است که سراسر کشور را به آتش می‌کشد۔
شاید این به‌ویژه برای چپ عقب‌مانده‌ای که همواره عدالت اجتماعی و خواست‌های اقتصادی را بر امر آزادی مقدم دانسته است، درس عبرتی باشد۔ مردم ایران، به‌ویژه نسل جدید، به‌درستی دانسته‌اند که کسب آزادی‌های فردی مهمترین سکوی دستیابی به آزادی‌های اجتماعی و پس از آن پرش به سوی زدودن فساد و سرانجام دستیابی به عدالت اجتماعی است۔
انقلاب نوین ایران عمیقا سکولار است
این‌روزها، پس از ۴۳ سال حاکمیت فاسد و استبدادی اسلام سیاسی، در ایران کمتر کسی پیدا می‌شود که نقش مخرب و ضد انسانی دین در حکومت را در زندگی روزمره با پوست و گوشت خود احساس نکرده باشد۔ بخش مهمی از شعارهای مردم در سراسر ایران بر علیه حکومت دینی و آخوندی است۔
نفرت مردم از رهبران فاسد و ریاکار مذهبی، آخوند یا مکلا، در همه‌جا به روشنی دیده می‌شود۔ نشانه‌های ایران سکولار آینده را از هم اکنون می‌توان در ادبیات، هنر و رفتار روزمره مردم به‌خوبی مشاهده کرد۔ ایدئولوژی (از جمله مذهب) قطعا در رژیم سیاسی آینده ایران کوچکترین شانسی ندارد۔
انقلاب نوین ایران زنانه است
رژیم اسلامی از ابتدا بر آپارتاید جنسی استوار بوده است۔ در تمام دوران حاکمیت این رژیم نیمی از جمعیت ایران، یعنی زنان، از بسیاری حقوق پایه‌ای و اولیه خود محروم بوده‌اند۔ حجاب اجباری تنها نوک کوه یخی است که در زیر و همراه با آن انواع تبعیض‌ها، تحقیر‌ها و نابرابری‌ها بر زنان تحمیل شده است.
هرچند در تمام این سالها مقاومت و مبارزات زنان همواره جریان داشته است، اما نقش بسیار فعال و رهبری‌کننده آنان در انقلاب کنونی بارز و تعیین‌کننده است۔ بسیاری از مردان ایران دریافته‌اند که ملاک اصلی آزادی در این کشور آزادی زنان است و به‌همین دلیل است که شعار “زن، زندگی، آزادی” را به‌عنوان پرچم مبارزات خود پذیرفته و آن را پاس می‌دارند
نیروی محرکه انقلاب جوانان و نوجوانان هستند
بی‌تردید در بسیاری از اعتراضات و انقلاب‌ها در سراسر جهان نسل جوان نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند اما در انقلاب نوین ایران جوانان، به‌ویژه نسل دهه ۸۰، سکان این جنبش را کاملا به دست گرفته و نیروی محرکه آن هستند۔
درباره این به اصطلاح نسل “زد” بسیار گفته و نوشته شده است، نسلی که در حیات اینترنت و سوشیال‌مدیا به دنیا آمده و رشد کرده است۔ زبان این نسل در همه جای جهان کمابیش یکسان است، نسلی که بیش از همه نسل‌های قبل از خود به ارزش و اهمیت آزادی‌های فردی و هویتی آگاه است۔
واقعیت این است که نسل زد موجودیت و هویت خود را اساسا در تضاد با اصول متحجر و قرون وسطایی متعلق به رژیم اسلامی می‌بیند۔ طی دوماه گذشته این نسل نشان داده است که حتی با دستگیری و شکنجه و کشتار حاضر نیست از خواست‌های بدیهی و پایه‌ای خود دست بردارد۔
انقلاب نوین ایران سراسری و ملی است
بدون تردید یکی دیگر از شاخص‌های اصلی جنبش اخیر وجهه سراسری و ملی بودن آن است۔ مرگ مهسا امینی به دست عوامل گشت ارشاد، جرقه‌ای بود که خرمن‌های خشم مردم را در سراسر کشور، از کردستان تا زاهدان و از آذربایجان تا خراسان به آتش کشید۔ در حالیکه رژیم قرون وسطایی سالها سعی کرده بود وحشت تجزیه کشور و سوریه یا لیبی شدن ایران را دامن بزند، فریادهای پشتیبانی و حمایت اقوام و اقلیت‌های قومی از یکدیگر در جنبش اخیر نقشه شوم رژیم را در ایجاد تفرقه و جدایی نقش بر آب کرده است۔
طی دوماه گذشته در هیچ نقطه‌ای از ایران نه تنها هرگز حرف و سخنی از تجزیه و جدایی در میان نبوده بلکه همه اقوام و اقلیت‌های قومی و مذهبی همراه و یکصدا خواهان گذر از رژیم جهل و فساد اسلامی و دستیابی به آزادی در کنار یکدیگر بوده‌اند۔ به این اعتبار انقلاب نوین ایران به همه ایرانیان تعلق داشته و یک جنبش ملی است۔
سخن آخر: سیستم حکومتی آینده ایران هرچه باشد، امری که باید توسط مجلس موسسان نماینده ملت روشن شود، یک چیز روشن است۔ همه شواهد به روشنی نشان می‌دهند تنها شانس موفقیت رژیم سیاسی آینده این است که بر آزادی، دموکراسی و سکولاریسم متکی باشد۔
آرش جهاندار ۱۸ آبان ۱۴۰۱