با توجه به اینکه ایران در حال تبدیل شدن به فوریترین چالش سیاست خارجی آمریکاست، تندروها در واشنگتن و چند پایتخت منطقهای، راهبردی طراحی کردهاند که به زعم آنها امکان یک پیروزی سریع نظامی برای ترامپ فراهم میٓورد و او را از درگیر شدن در یک جنگ تمام عیار در خاورمیانه خلاص میکند. رئیسجمهور آمریکا، اخیرا به این امر اشاره کرده و دو بار گفته درگیری با ایران طولانی نخواهد بود.
اما راهکارهای تندروها برای تنشهای ایران و آمریکا چیست؟
محمد السلمی، کارشناس مسائل ایران در ریاض و رئیس انستیتوی مطالعات ایران، در گفتگویی با روزنامه ایندیپندنت عربی، دو گزینه برای مدیریت و فیصله دادن به تنشهای مرتبط با ایران پیشنهاد کرده است.
افزایش گشتزنی دریایی همزمان با افزایش تحریمها
السلمی به این روزنامه گفته است گزینه اول باید بر افزایش محافظت از کشتیها در برابر حملات جدید، افزایش گشتزنی دریایی، هضم کردن موقت تحرکات ایران، افزایش تحریمها و هدف قرار دادن بخشهای جدیدی در اقتصاد ایران و بالا بردن نارضایتی داخلی مبتنی شود.
به نوشته ایندیپندنت عربی، از اظهارات مقامات دولت آمریکا درباره تاسیس یک ائتلاف بینالمللی برای محافظت از کشتیرانی بینالمللی و نیز اصطکاک بهوجود آمده میان ایران و بریتانیا در تنگه هرمز، اینگونه برمیآید که گزینه نخست در حال اجرایی شدن است.
حمله همهجانبه به زیرساختهای ایران
پرسش اصلی این است که اگر پس از تشکیل ائتلاف بینالمللی و افزایش گشتزنی دریایی در خلیج فارس، میان ایران و آمریکا یا متحدانش درگیری اتفاق بیافتد، آمریکا چه پاسخی خواهد داد؟
در ماجرای سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک توسط سپاه، برخی از محافل جمهوریخواه در کنگره و رسانههای آمریکایی، به شدت از عقبنشینی ترامپ از حمله انتقامجویانه به ایران انتقاد کردند. اینان ادعا کردند با خودداری ترامپ از حمله محدود به ایران، هیبت آمریکا به طور جدی آسیب دید. بنابراین، در صورت تکرار ماجرای گلوبال هاوک یا وقوع درگیری دیگری، آمریکا باید به ایران پاسخ نظامی دهد.
اما چه تضمینی وجود دارد که ایران به پاسخ آمریکا، پاسخ ندهد. چنین چیزی، آمریکا و ایران را درگیر زنجیرهای از کنش و واکنش نظامی خواهد کرد که نه به نفع ترامپ است نه به نفع متحدان منطقهای آمریکا.
اینجاست که گزینه دوم تندروها مطرح میشود. آنها میدانند که ترامپ مایل نیست سناریوی حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ را تکرار کند؛ لذا باید سناریویی طراحی کرد که ترامپ به ایران حملهای محدود، اما ویرانگر انجام دهد. حملهای که حداقل تا پایان انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۲۰ آمریکا، خیال ترامپ را از ایران راحت کند.
السلمی معتقد است که حمله محدود به ایران، فایدهای ندارد و فقط نظام ایران را تقویت میکند. بنابراین، هرگونه حمله محتمل آمریکایی باید چنان سهمگین و برقآسا انجام شود که تمام زیرساختهای حیاتی ایران را نابود کند، تا ایران نتواند به این حمله پاسخ دهد.
بر اساس این سناریو، اگر حمله به طور محدود انجام شود، ایران احتمالا به آن پاسخ خواهد داد؛ لذا به گفته السلمی، در حمله همهجانبه آمریکایی باید «تمام مواضع حیاتی، پایگاهها، فرودگاههای نظامی، سامانههای راداری، آشیانههای جنگندهها و اتاقهای عملیات نظامی» نابود شوند تا ایران نتواند پاسخ واقعی دهد.
چنین حمله خطرناکی، به زعم السلمی، توانمندی پاسخدهی جمهوری اسلامی ایران را از بین میبرد، آن را فلج میکند و باعث تسلیم آن خواهد شد. امری که نهایتا، طبق ادعای این کارشناس، باعث وقوع ناآرامی در ایران و براندازی خواهد شد.
شاید پیشنهادات السلمی، هیچگاه محقق نشود. اما نباید فراموش کرد که این کارشناس به محافل قدرت در ریاض نزدیک است و احتمالا دیدگاههای حکومت کشورش را منعکس میکند. بعید نیست که عربستان برای اجرای همین ایدهها در واشنگتن لابیگری کند. خصوصا که این اواخر، ریاض فعالیتهای لابیگری خود در واشنگتن را شدت بخشیده و در این راه میلیونها دلار هزینه کرده است. از این گذشته، با حضور افرادی مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، در کاخ سفید، به نظر نمیرسد که اسرائیلیها و سعودیها نیاز چندانی به لابیگری دارند.
تنشها میان ایران و آمریکا، همچنان ادامه دارد. درست است که در چند ماه اخیر رفتوآمدهای دیپلماتیک به ایران بیشتر شده، اما اغلب راهکارهای دیپلماتیک به جایی نرسیده است. به همین دلیل، امکان استفاده از دو گزینه یادشده وجود دارد.
بخشی از یک مقاله مندرج در وبسایت «فرارو»