شهروند
۱۳ زمین‌لرزه در مدت ۱۵ ساعت جوادآباد را لرزاند و موجی از ترس و وحشت را میان مردم جنوب پایتخت تهران به راه انداخت. با وقوع این زلزله وضعیت نارنجی برای استان تهران اعلام شده بود و كارشناسان احتمال می‌دادند که استان تهران بار دیگر بلرزد. این درحالی است كه دکتر بهرام عکاشه معتقد است، تهران در معرض خطر وقوع زمین‌لرزه‌ای بزرگ قرار دارد.
ساعت ۱۱: ۲۳ پنجشنبه شب گذشته، زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۱/ ۳ ریشتر بخش جوادآباد از توابع ورامین را لرزاند. در حالی كه مردم وحشت‌زده از این زمین‌لرزه به خیابان‌ها آمدند، یك دقیقه بعد یعنی درست راس ساعت ۱۲: ۲۳ زمین‌لرزه این‌بار به بزرگی ۱/ ۴ ریشتر بار دیگر جوادآباد تهران را لرزاند. وقتی دومین زمین‌لرزه بین ۲ تا ۵ ثانیه طول کشید، هیچ‌کس تصورش را هم نمی‌كرد كه این لرزش‌ها تا ساعت ۲ ظهر جمعه ادامه داشته باشد. ۲۰دقیقه بعد بود كه باز هم دو زمین لرزه به بزرگی ۵/ ۱ و ۷/ ۱ ریشتر جوادآباد تهران را لرزاند. در حالی كه مردم از این زمین لرزه‌ها شوكه شده بودند، سیزدهمین زلزله ساعت ۵۹: ۱۳ دیروز به بزرگی ۲/ ۲ ریشتر رخ داد و این پایان لرزه‌های پی در پی در یك منطقه از استان تهران بود. با وجود اینكه این زمین لرزه‌ها خسارت جانی و مالی نداشت اما موجی از وحشت و نگرانی را در میان مردم حاشیه تهران و مردم پایتخت به راه انداخت. این زمین لرزه‌های كوچك آن‌قدر ادامه داشت كه كارشناسان وضعیت نارنجی اعلام كردند.
«بر همین اساس وضع آماده‌باش یعنی وضعیت نارنجی برای استان تهران و آماده‌باش یعنی وضعیت زرد برای استان سمنان لحاظ شد.» این را رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر اعلام کرد. اما با این وجود وضعیت نارنجی برای استان تهران از سوی مدیر مرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر لغو شد. این در حالی است كه بهرام عكاشه استاد زمین شناسی و زلزله در این باره به «شهروند» می‌گوید: «اگر زلزله اصلی در تهران درحال وقوع باشد وضعیت نارنجی یا زرد تاثیری ندارد.»
شرایط به حالت عادی برگشته است
مدیر مرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر از لغو وضع نارنجی در استان تهران خبر داد و گفت: خوشبختانه با خوابیدن گسل‌های فعال شده، شرایط به حالت عادی برگشته است.
مرتضی مرادی‌پور با اشاره به زمین‌لرزه شامگاه پنجشنبه در جوادآباد حد فاصل تهران و سمنان اظهار کرد: «پیش‌لرزه‌ای در مقیاس ۱/ ۳ ریشتر جواد آباد حوالی گرمسار را لرزاند. همچنین زمین لرزهای در مقیاس ۱/ ۴ ریشتر در عمق ۱۳ کیلومتری زمین به وقوع پیوست و پس از آن نیز ۵ بار زمین در این منطقه لرزید. بر همین اساس موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران فعالیت گسل‌ها را اعلام کرد و این‌که احتمال فعالیت مجدد گسل‌ها و وقوع زلزله در عمق کم نیز وجود دارد. با توجه به ارتباطی که با موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران داشتیم، اعلام کردند که گسل‌های تهران و سمنان فعال شده‌اند. بر همین اساس سازمان امداد و نجات هلال‌احمر وضع را نارنجی اعلام کرد. وضعیت نارنجی برای نیروهای سازمان امداد و نجات به معنای حالت آماده‌باش کامل است.»
مدیر مرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر یادآور شد: «در وضع زرد، همه نیروهای سازمان هلال‌احمر باید در اختیار باشند و حتی مرخصی‌ها لغو می‌شود، در وضع نارنجی نیز بخشی از نیروهای عملیاتی در مناطق حساس و زلزله‌خیز مستقر می‌شوند. با توجه به این‌که شرایط به حالت عادی برگشته است، وضع نارنجی نیز لغو شد و در عملیات‌های امداد و نجات بیش از ۴۰ درصد نیروها در حوزه‌های عملیاتی مستقر و آماده به کار هستند.»
محمد حیدری سرپرست بخشداری جوادآباد ورامین نیز در این‌باره گفت: «به محض وقوع این زمین‌لرزه كه اولین آن ساعت ۱۱ پنجشنبه شب گذشته رخ داد، تمام نیروهای خدماتی ازجمله هلال‌احمر، آتش‌نشانی، نیروی انتظامی، اورژانس و دهیاران روستاهای بخش جوادآباد به حال آماده‌باش درآمدند. در بین روستاهای این بخش، فقط مردم روستای قلعه‌بلند که نزدیک‌ترین روستا به کانون زلزله بود این زمین‌لرزه را حس کردند. بخش جوادآباد بیش از ۲۵ هزار نفر جمعیت دارد. این بخش بیش از ۵۶ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و بزرگترین بخش استان تهران است.»
زمین لرزه جوادآباد هیچ خسارتی نداشت
بخشدار جوادآباد ورامین در ادامه با اشاره به زمین لرزهای به بزرگی ۱/ ۴ ریشتری پنجشنبه شب گذشته جوادآباد، گفت: «این زمین لرزه هیچ خسارتی به همراه نداشت. نیروهای امدادی پس از اطلاع از زمین‌لرزه بلافاصله در مناطق مختلف روستایی این بخش حضور یافته و خسارت‌های احتمالی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادند و طی گزارشات رسیده به فضل خدا به رغم بزرگی این زمین‌لرزه هیچ خسارتی به تأسیسات و مناطق مختلف نرسیده است.»
وی در ادامه از آماده‌باش نیروهای امدادی شهرستان ورامین خبر داد و گفت: «در حال حاضر نیروهای امدادی بخش و شهرستان آماده هرگونه خدمت‌رسانی است.»
احتمال ضعیف بروز زمین‌لرزه بزرگتر در ورامین
اما با این حال نگرانی و اضطراب را نمی‌توان در میان مردم از بین برد و همه در نگرانی و وحشت زلزله‌های احتمالی بعدی هستند.کابوس زلزله ۷ ریشتری در پایتخت که از ۱۸۵ سال پیش درباره‌اش گفته شده آن‌قدر تلفات جانی این زلزله زیاد خواهد بود که تا چندین دهه از یاد نمی‌رود. این درحالی است که آماده‌باش تیم‌های هلال‌احمر استان تهران و انتشار این خبر در فضای مجازی و همچنین شایعاتی مبنی بر بروز زمین لرزهای بزرگتر از ۴.۱ ریشتر به‌عنوان زلزله اصلی تهران، نگرانی‌هایی را در بین مردم پایتخت و حومه استان ایجاد كرد.
با توجه به تحقیقات به عمل آمده از مجموع زمین لرزه‌های ثبت شده اولین زمین‌لرزه در این منطقه در ساعت ۱۱: ۲۳ با بزرگی ۳.۱ ریشتر به وقوع پیوست كه آن را می‌توان پیش‌لرزه نام برد و زلزله دوم كه در ساعت ۱۲: ۲۳ رخ داده است و بزرگی آن ۴.۱ ریشتر بوده است را زلزله اصلی و چهار زمین لرزه‌های بعدی را نیز به دلیل ضعیف بودن از زمین لرزه دوم می‌توان به‌عنوان پس‌لرزه یاد كرد. بنابراین احتمال بروز زمین‌لرزه‌ای بزرگتر از ۴.۱ ریشتر در ورامین بسیار ضعیف است.
گسل زلزله تهران از ورامین می‌گذرد
از سوی دیگر، حمیدرضا کرمانشاهی رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان ورامین به مردم و مسئولان هشدار داد: «یکی از گسل‌های زلزله‌خیز تهران از ورامین عبور می‌کند. کشور ما حادثه‌خیز است، همیشه با حادثه روبه‌رو هستیم، باید با مقاوم‌سازی از بروز خسارات جلوگیری کنیم. برای همین نمی‌خواهم ترس به وجود آورم، وظیفه ما اطلاع‌رسانی به شماست تا بدانید مقاوم‌سازی چه مقدار اهمیت دارد، حادثه خبر نمی‌کند، باید ساختمان‌ها را مقاوم کنیم تا میزان خسارات حداقل شود.»
گسل سیاهکوه جوادآباد ورامین را لرزاند
در ادامه دکتر مهدی زارع معاون پژوهشی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله نیز در این باره گفت: «این زلزله با بزرگای ۳٫۵ در مقیاس ریشتر در عمق ۱۵ کیلومتری زمین رخ داده است و به احتمال زیاد گسل مسبب این زلزله گسل سیاهکوه در شمال شرق قم و جنوب ورامین بوده است.»
وی با اشاره به جزییات این گسل ادامه داد: «گسل سیاهکوه در شمال فروافتادگی دریاچه نمک قم قرار گرفته حدود ۱۵۰کیلومتر طول دارد. پهنه رومرکزی بسیار کم جمعیت است و در ۶۰ کیلومتری جنوب ورامین واقع است.»
تهران بالاخره خراب خواهد شد
زلزله بزرگی که پژوهشگران با توجه به دوره بازگشت ۱۸۵ ساله تهران، سال‌هاست با نگرانی و بدون آن‌که کاری از دست‌شان برآید منتظرش هستند. تهرانی‌ها حالا سال‌هاست که با این کابوس زندگی می‌کنند. کابوسی که هر از گاهی شایعه‌ای می‌شود و حتی برای آن روز و ساعت هم تعیین می‌شود. بهرام عكاشه استاد زمین‌شناسی در زلزله با توجه به زلزله‌های اخیر در استان تهران، به «شهروند» می‌گوید: «تاریخچه مناطق زلزله‌خیز تهران نشان می‌دهد كه ما در پایتخت و حاشیه‌های آن گسل‌های زیادی داریم كه ممكن است روزی تهران فعلی را از بین ببرند. در این زمینه اصلا نمی‌توان پیش‌بینی کرد كه چه زمانی و به چه اندازه‌ای در پایتخت زلزله خواهد آمد. اما با این‌حال من طبق ارزیابی‌ها و محاسبات خودم می‌گویم كه اكنون زمان وقوقع زلزله در تهران و حاشیه‌های آن است.»
او می‌گوید: «طبق آمار آخرین زلزله‌ای كه در تهران رخ داد، سال ۱۸۳۰ یعنی ۱۸۵سال پیش بود. در این زلزله كه پایتخت كشور را لرزاند، ۴۵ هزار نفر تنها در منطقه شمیرانات تهران جان باختند. بازار تهران به‌طور كل خراب شد و كاخ گلستان نیز صدمه دید. حالا با توجه به گذشت ۱۸۵سال از وقوع آخرین زلزله در تهران، پیش‌بینی می‌كنم كه در این دهه و یا دهه آینده زمان وقوع زلزله در تهران باشد. حالا با توجه به زلزله‌هایی كه در منطقه جوادآباد تهران رخ داده است، نمی‌توان گفت كه این زلزله‌ها تنها هشداری برای وقوع زمین‌لرزه اصلی است یا اینكه آنها خودشان به‌عنوان زلزله اصلی محسوب می‌شود. اما این زلزله‌ها دو هشدار را برای مردم ایران و كارشناسان و مسئولان به همراه دارد. یكی اینكه فراموش نكنید منطقه جنوب تهران زلزله‌خیز است و باید آن را جدی گرفت. دیگر اینكه این زمین لرزه‌ها هشداری هستند برای زلزله اصلی و ویران كننده؛ اما با این حال اینكه این زمین‌لرزه‌ها اصلی بودند و یا تنها پیش‌لرزه برای زلزله اصلی را هیچ سازمان یا نهادی نمی‌تواند تشخیص دهد و نمی‌توان به‌طور دقیق در رابطه با آن اظهارنظر كرد.»
عكاشه در پایان می‌گوید: «به اعتقاد من باید بگویم كه بالاخره تهران روزی خراب خواهد شد و زلزله‌ای بزرگ پایتخت را می‌لرزاند و باید این خبر نگران‌كننده را بدهم كه اگر تهران بلرزد، آن روز آخرالزمان ایران خواهد بود و همه چیز با خاك یكسان خواهد شد. بنابراین بهتر است كه به جای اینكه بگوییم خدا خواست و یا خدا نخواهد، اقدامات موثر‌تر و بهتری برای پیشگیری چنین فاجعه‌ای انجام دهیم و مسئولان این مسأله را بیشتر از قبل جدی بگیرند.»