تیمور ازهری و مایا گبیلی / خبرگزاری رویترز
بر اساس نسخه‌ای از نامه‌ای که رویترز مشاهده کرده است، سوریه به صورت کتبی به فهرستی از شروط ایالات متحده برای کاهش احتمالی بخشی از تحریم‌ها پاسخ داده و اعلام کرده که به اکثر این شرط‌ها عمل کرده، اما برخی دیگر نیازمند “تفاهم‌های دوجانبه” با واشنگتن هستند.
ایالات متحده ماه گذشته فهرستی شامل هشت شرط به سوریه ارائه کرد که دمشق باید آن‌ها را اجرا کند، از جمله نابودی کامل ذخایر تسلیحات شیمیایی باقی‌مانده و اطمینان از عدم واگذاری نقش‌های ارشد حکومتی به اتباع خارجی.
سوریه به شدت به کاهش تحریم‌ها نیاز دارد تا اقتصاد فروپاشیده خود را پس از ۱۴ سال جنگ احیا کند؛ جنگی که طی آن ایالات متحده، بریتانیا و اروپا تحریم‌های سختی را با هدف فشار بر بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق، اعمال کردند.
در ژانویه، ایالات متحده معافیتی شش‌ماهه برای برخی تحریم‌ها صادر کرد تا کمک‌های بشردوستانه را تشویق کند، اما این اقدام تأثیر محدودی داشته است.
منابع در ماه مارس به رویترز گفتند که در ازای تحقق تمام خواسته‌های آمریکا، واشنگتن این تعلیق را برای دو سال تمدید خواهد کرد و ممکن است معافیت دیگری نیز صادر کند.
رویترز اولین رسانه‌ای بود که گزارش داد ناتاشا فرانچسکی، مقام ارشد آمریکایی، این فهرست شرایط را در دیدار حضوری با اسعد الشیبانی، وزیر امور خارجه سوریه، در حاشیه کنفرانس کمک به سوریه در بروکسل در ۱۸ مارس تحویل داده است.
الشیبانی در اولین سخنرانی خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد در روز جمعه، تلاش کرد نشان دهد که سوریه در حال حاضر در حال رسیدگی به این خواسته‌ها، از جمله در مورد تسلیحات شیمیایی و جستجو برای یافتن آمریکایی‌های مفقودشده در سوریه است.
اظهارات علنی او با محتوای نامه محرمانه سوریه به آمریکا، که نسخه‌ای بدون تاریخ از آن توسط رویترز مشاهده شده، همخوانی دارد. محتوای این نامه پیش‌تر گزارش نشده بود.
دو مقام غربی و یک مقام سوری که از محتوای نامه مطلع بودند، تأیید کردند که این نسخه با آنچه رویترز مشاهده کرده، مطابقت دارد.
در این سند چهارصفحه‌ای، سوریه متعهد شده است که دفتری در وزارت امور خارجه برای یافتن آستین تیس، روزنامه‌نگار آمریکایی مفقودشده، ایجاد کند و جزئیاتی از تلاش‌های خود برای رسیدگی به ذخایر تسلیحات شیمیایی، از جمله همکاری نزدیک‌تر با یک نهاد جهانی نظارت بر تسلیحات، ارائه کرده است.
اما این نامه در مورد دیگر خواسته‌های کلیدی، از جمله اخراج جنگجویان خارجی و اعطای مجوز به آمریکا برای انجام حملات ضدتروریستی، توضیحات کمتری ارائه کرده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا تأیید کرد که واشنگتن پاسخی از مقامات سوری به درخواست ایالات متحده برای انجام “اقدامات مشخص و دقیق اعتمادساز” دریافت کرده است.
سخنگو گفت: «ما در حال ارزیابی این پاسخ هستیم و در حال حاضر چیزی برای به اشتراک گذاشتن نداریم.» او افزود که ایالات متحده «هیچ نهادی را به عنوان دولت سوریه به رسمیت نمی‌شناسد و هرگونه عادی‌سازی روابط در آینده به اقدامات مقامات موقت بستگی خواهد داشت.»
وزارت امور خارجه سوریه به درخواست برای اظهارنظر پاسخ فوری نداد.
جنگجویان خارجی
نامه اعلام کرد که مقامات سوری موضوع جنگجویان خارجی را با دانیل روبینشتاین، فرستاده سابق آمریکا، بحث کرده‌اند، اما این موضوع “نیازمند جلسه مشورتی گسترده‌تر” است.
نامه می‌گوید: «آنچه در حال حاضر می‌توان تأیید کرد این است که اعطای درجات نظامی پس از اعلام قبلی در مورد ترفیع شش نفر متوقف شده است.» این اشاره ظاهراً به انتصاب جنگجویان خارجی، از جمله اویغورها، یک اردنی و یک ترک، به مناصب نظامی در دسامبر گذشته است.
نامه مشخص نکرده که آیا درجات اعطا شده به این جنگجویان خارجی لغو شده یا خیر و همچنین اقدامات آتی را ذکر نکرده است.
منبعی که از رویکرد دولت سوریه به این موضوع مطلع است، گفت که دمشق با توجه به دیدگاه خود مبنی بر لزوم رفتار مناسب با شورشیان غیرسوری که به سرنگونی اسد کمک کردند، تا حد امکان رسیدگی به این موضوع را به تأخیر خواهد انداخت.
در مورد درخواست آمریکا برای هماهنگی در امور ضدتروریسم و امکان انجام حملات به اهداف تروریستی، نامه اعلام کرد که این موضوع “نیازمند تفاهم‌های دوجانبه” است.
نامه متعهد شد که دولت جدید سوریه هیچ تهدیدی علیه منافع آمریکا یا غرب در سوریه را تحمل نخواهد کرد و قول داد “اقدامات قانونی مناسب” را بدون توضیح بیشتر اجرا کند.
احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، پیش‌تر در مصاحبه‌ای گفته بود که نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه بدون مجوز دولت حضور دارند و افزود که هرگونه حضور باید با توافق دولت باشد.
یک مقام سوری که از محتوای نامه مطلع است، گفت که مقامات سوری در حال بررسی راه‌های دیگر برای تضعیف افراط‌گرایان بدون اعطای صریح مجوز به آمریکا برای انجام حملات هستند، زیرا این اقدام پس از سال‌ها بمباران سوریه توسط نیروهای هوایی خارجی در طول جنگ، اقدامی جنجالی تلقی می‌شود.
تعهد به عدم تهدید اسرائیل
یک دیپلمات ارشد و فرد دیگری که از محتوای نامه مطلع بود، به رویترز گفتند که این نامه به طور کامل به پنج خواسته پاسخ داده، اما سایر موارد همچنان “حل‌نشده” باقی مانده‌اند.
آن‌ها گفتند که این نامه در ۱۴ آوریل ــــ تنها ۱۰ روز پیش از سفر شیبانی به نیویورک برای سخنرانی در شورای امنیت ــــ ارسال شده است. مشخص نیست که آیا ایالات متحده به این نامه پاسخ داده است یا خیر.
یک مقام سوری و یک منبع آمریکایی که از محتوای نامه مطلع بودند، گفتند که شیبانی قرار بود در سفر به نیویورک محتوای نامه را با مقامات آمریکایی بحث کند.
نامه سوریه اعلام می‌کند که امیدوار است اقدامات انجام‌شده، که آن‌ها را “تضمین” توصیف کرده، به نشستی برای بحث مفصل درباره هر مورد، از جمله بازگشایی سفارت‌ها و لغو تحریم‌ها منجر شود.
در مورد شبه‌نظامیان فلسطینی در سوریه، نامه اعلام کرد که الشرع کمیته‌ای برای “نظارت بر فعالیت‌های گروه‌های فلسطینی” تشکیل داده و گروه‌های مسلح خارج از کنترل دولت مجاز نخواهند بود. این نامه تنها چند روز پیش از بازداشت دو مقام فلسطینی از گروه جهاد اسلامی توسط سوریه ارسال شده بود.
نامه اظهار داشت: «در حالی که بحث‌ها در این مورد می‌تواند ادامه یابد، موضع کلی این است که اجازه نخواهیم داد سوریه منشأ تهدید برای هیچ طرفی، از جمله اسرائیل، باشد.»
نامه همچنین به “ارتباطات جاری” بین مقامات ضدتروریسم سوریه و نمایندگان آمریکا در امان برای مبارزه با داعش اشاره کرد و گفت که سوریه تمایل به گسترش این همکاری دارد. مذاکرات مستقیم بین سوریه و آمریکا در امان پیش‌تر گزارش نشده بود.