باراک راوید / آکسیوس – ۱۶ آوریل ۲۰۲۵
رئیس‌جمهور ترامپ وعده داده است که مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود — اما در درون تیم امنیت ملی او، درباره بهترین راه برای تحقق این هدف اختلاف نظر وجود دارد.
چرا این موضوع مهم است: این یک بحث نظری نیست. ترامپ همزمان با اعزام مذاکره‌کنندگان برای رسیدن به توافق، بمب‌افکن‌های B-2 و ناوهای هواپیمابر را نیز به عنوان برنامه جایگزین به‌کار گرفته است.
مقام‌های آمریکایی درباره اینکه کدام مسیر احتمال موفقیت بیشتری دارد اختلاف نظر دارند. اما همه بر این باورند که در صورت عدم دستیابی به توافق، احتمال وقوع جنگ بسیار زیاد است.
یکی از مقام‌های آمریکایی مطلع از بحث‌های داخلی به آکسیوس گفت: «سیاست دولت ترامپ در قبال ایران خیلی روشن نیست، عمدتاً به این دلیل که هنوز در حال شکل‌گیری است. این موضوع حساس و به شدت سیاسی است.»
خبر اصلی: نشستی در “اتاق وضعیت” (Situation Room) پیرامون موضوع ایران برگزار کرد که طی آن، مقامات ارشد دولت از هر دو جناح حاضر بودند.
این مقام آمریکایی گفت: «در میان مسئولان، رویکردهای متفاوتی وجود دارد، اما مباحثات با احترام دنبال می‌شود و تنش‌آمیز نیست.»
سخنگوی کاخ سفید، “کارولین لویت”، به آکسیوس گفت: «رئیس‌جمهور به داشتن تیمی با دیدگاه‌های مختلف افتخار می‌کند. او به همه گوش می‌دهد و در نهایت تصمیمی را می‌گیرد که به نظرش به نفع مردم آمریکاست.»
پشت صحنه: یک جناح — که به طور غیررسمی به رهبری معاون رئیس‌جمهور “ونس” هدایت می‌شود — معتقد است که راه‌حل دیپلماتیک هم ترجیح دارد و هم دست‌یافتنی است و آمریکا باید برای رسیدن به توافق، آمادگی مصالحه داشته باشد.
یک مقام آمریکایی دیگر گفت، ونس نقش برجسته‌ای در مباحث مربوط به سیاست ایران ایفا می‌کند.
این جناح همچنین شامل فرستاده ترامپ، “استیو ویتکاف” — که نماینده آمریکا در دور اول گفت‌وگوهای ایران در روز شنبه بود — و وزیر دفاع، “پیت هگزث”، می‌شود. همچنین از بیرون، چهره تأثیرگذار جریان MAGA و مشاور غیررسمی ترامپ، “تاکر کارلسن”، از این گروه حمایت می‌کند.
نگرانی اصلی این گروه این است که حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، جان سربازان آمریکایی حاضر در منطقه را به خطر می‌اندازد، زیرا ایران احتمالاً تلافی خواهد کرد. همچنین استدلال می‌کنند که یک درگیری جدید در منطقه، در زمانی حساس برای اقتصاد آمریکا، قیمت نفت را به شدت بالا خواهد برد.
جناح مقابل: جناح دیگر — که شامل مشاور امنیت ملی “مایک والتز” و وزیر امور خارجه “مارکو روبیو” است — نسبت به ایران بسیار بی‌اعتماد و نسبت به امکان دستیابی به توافقی که برنامه هسته‌ای ایران را به شکل جدی محدود کند، بدبین است.
مقام‌های آمریکایی می‌گویند سناتورهایی که به ترامپ نزدیک هستند، مانند “لیندسی گراهام” (سناتور جمهوری‌خواه از کارولینای جنوبی) و “تام کاتن” (جمهوری‌خواه از آرکانزاس) نیز این دیدگاه را دارند.
این گروه معتقد است که ایران اکنون در ضعیف‌ترین وضعیت خود قرار دارد، و بنابراین آمریکا نباید هیچ مصالحه‌ای بکند و باید تهران را وادار به برچیدن کامل برنامه هسته‌ای‌اش کند — و اگر ایران قبول نکرد، آمریکا باید به طور مستقیم به این کشور حمله کند یا از حمله اسرائیل حمایت کند.
چهره‌های تندرو ضدایرانی، مانند “مارک دوبوویتز”، مدیر اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، به‌شدت برای این رویکرد لابی می‌کنند.
او به آکسیوس گفت: «رئیس‌جمهور یک‌بار توافق اوباما در سال ۲۰۱۵ را فاجعه‌بار خوانده بود. سؤال اکنون این است که آیا هنوز هم به همان شکل فکر می‌کند؟»
دوبوویتز هشدار داد که نباید «نسخه گرم‌شده توافق اوباما» را پذیرفت.
خبر اصلی: گفت‌وگوی ۴۵ دقیقه‌ای میان “ویتکاف” و وزیر امور خارجه ایران، “عباس عراقچی”، در عمان در روز شنبه، بالاترین سطح از تعامل بین ایران و آمریکا از زمان دولت اوباما تاکنون بوده است.
این دیدار از نظر سیاسی بسیار حساس بود، چرا که این ترامپ بود که از توافق اوباما خارج شد و فرمان ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده بلندپایه نظامی ایران را صادر کرد.
اکنون ترامپ خواهان دستیابی به توافق هسته‌ای است — آن هم سریع. او به ایران یک ضرب‌الاجل دوماهه برای امضای توافق داده، هرچند مشخص نکرده این ضرب‌الاجل از چه زمانی شروع به کار می‌کند.
نقطه اصطکاک: یکی از مخالفان سرسخت دیپلماسی با ایران، نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، است.
به گفته مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی، سفر هفته گذشته نتانیاهو به کاخ سفید و به‌ویژه گفت‌وگوهایش با ترامپ درباره ایران، پرتنش بود.
یکی از مقامات گفت: «رئیس‌جمهور از اینکه در موضوع ایران، فشار متقابل به نتانیاهو وارد کند، نوعی لذت می‌برد. همان چیزی که در کنفرانس مطبوعاتی دیدید، در پشت درهای بسته هم اتفاق افتاد.»
در آن کنفرانس، ترامپ وجود مذاکرات با ایران را فاش کرد و نتانیاهو آشکارا ناراحت شد.
این مقام افزود: «ترامپ و بی‌بی دیدگاه‌های کاملاً متفاوتی درباره حمله نظامی به ایران دارند.» برخی از افراد در جناح حامی توافق هم باور دارند که پافشاری نتانیاهو بر اینکه ایران باید کل برنامه هسته‌ای خود را در هر توافقی کنار بگذارد، واقع‌گرایانه نیست.
آنچه می‌گویند: “برایان هیوز”، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، به آکسیوس گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ صریح بوده است: ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و همه گزینه‌ها روی میز باقی مانده‌اند. رئیس‌جمهور دستور داده است که مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم با ایران انجام شود تا این پیام به‌روشنی منتقل شود — اما در عین حال روشن کرده که این روند نمی‌تواند تا ابد ادامه یابد.»
او افزود: «تمام تیم رهبری امنیت ملی دولت ترامپ متعهد به موضع رئیس‌جمهور درباره ایران هستند، تا صلح و ثبات در خاورمیانه و امنیت در داخل کشور حفظ شود.»