باراک راوید / آکسیوس
دو منبع مطلع به آکسیوس گفتند که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ روز سه‌شنبه صبح نشستی را در اتاق بحران کاخ سفید درباره مذاکرات جاری بر سر توافق هسته‌ای با ایران برگزار کرد.
چرا این موضوع اهمیت دارد: به گفته منابع، این نشست سطح بالا با حضور تمامی مقامات ارشد امنیت ملی و سیاست خارجی دولت ترامپ برگزار شد و تمرکز اصلی آن بر بررسی موضع ایالات متحده در دور بعدی مذاکرات که قرار است روز شنبه برگزار شود، بود.
پیش از این نشست، ترامپ با سلطان عمان، هیثم بن طارق، تلفنی گفت‌وگو کرد و درباره نقش میانجی‌گری عمان میان آمریکا و ایران صحبت کردند.
به گفته خبرگزاری رسمی عمان: «دو رهبر درباره راه‌هایی برای حمایت از این مذاکرات به‌منظور دستیابی به نتایج مطلوب گفت‌وگو کردند.»
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، اعلام کرد که ترامپ «بر ضرورت پایان دادن به برنامه هسته‌ای ایران از طریق مذاکرات» به سلطان عمان تأکید کرد.
پشت پرده: معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس، وزیر خارجه مارکو روبیو، وزیر دفاع پیت هگزث، مشاور امنیت ملی کاخ سفید مایک والتز، فرستاده ویژه ترامپ استیو ویتکاف، مدیر سازمان سیا جان رتکلیف و سایر مقامات ارشد در این نشست اتاق بحران حضور داشتند.
این نشست در بحبوحه بحث‌های جدی درون دولت درباره مسیر پیش‌رو در مذاکرات و اینکه آمریکا چه مصالحه‌هایی را باید یا نباید بپذیرد، برگزار شد.
ونس و ویتکاف معتقدند دیپلماسی می‌تواند به توافق هسته‌ای منجر شود و بر این باورند که آمریکا باید آمادگی پذیرش برخی مصالحه‌ها را برای دستیابی به توافق داشته باشد.
در مقابل، دیگر اعضای ارشد دولت مانند روبیو و والتز نسبت به این روند بسیار بدبین هستند و از رویکرد حداکثری در مذاکرات حمایت می‌کنند.
خود ترامپ نیز پیام‌های متناقضی ارسال کرده است. او گفته خواهان دستیابی به توافق است و معتقد است بحران هسته‌ای از طریق دیپلماسی قابل حل است، اما هم‌زمان ایران را به اقدام نظامی نیز تهدید کرده است.
کاخ سفید از اظهارنظر درباره این نشست خودداری کرد.
لویت به خبرنگاران گفت: «کمپین فشار حداکثری بر ایران ادامه دارد، اما رئیس‌جمهور به‌صراحت اعلام کرده که خواهان گفت‌وگو و تعامل با ایران است، در حالی که روشن ساخته ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد.»
زمینه خبر: ترامپ روز دوشنبه در دفتر بیضی به خبرنگاران گفت که ایران باید در مذاکرات با سرعت بیشتری عمل کند و تأکید کرد که ایران «ممکن است فقط ما را سر کار گذاشته باشد» در این گفت‌وگوها.
ترامپ بار دیگر ایران را به استفاده از قدرت نظامی تهدید کرد و گفت: «اگر لازم باشد اقدامی بسیار سخت انجام دهیم، این کار را خواهیم کرد.»
عصر دوشنبه، استیو ویتکاف در مصاحبه‌ای با شان هَنیتی در شبکه فاکس‌نیوز گفت که دور اول مذاکرات با ایران که روز شنبه گذشته در عمان برگزار شد، مثبت بوده است.
جزئیات بیشتر: ویتکاف گفت موضع ایالات متحده این است که ایران باید غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۲۰ درصد و سطح نزدیک به درجه تسلیحاتی ۶۰ درصد را متوقف کند، اما این احتمال را رد نکرد که ایران بتواند غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۳.۶۷ درصد مورد نیاز برای برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی را ادامه دهد.
ویتکاف افزود هرگونه توافق هسته‌ای باید شامل سازوکاری برای راستی‌آزمایی سطح غنی‌سازی ایران باشد و اطمینان حاصل کند که ایران موشک‌های بالستیکی که توانایی حمل سلاح هسته‌ای دارند یا مکانیزم‌های انفجاری برای بمب‌های اتمی تولید نمی‌کند.
اظهارات ویتکاف بسیار متفاوت از سخنان اخیر مایک والتز بود که بر ضرورت برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران تأکید داشت.
سخنان ویتکاف همچنین با گفته‌های بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در دیدار هفته گذشته‌اش با ترامپ نیز تناقض داشت. نتانیاهو خواهان انهدام کامل برنامه هسته‌ای ایران شده بود، مشابه آنچه مدعی است در لیبی در سال ۲۰۰۳ اتفاق افتاد.
صبح سه‌شنبه، ویتکاف در پیامی در شبکه X (توییتر سابق) اظهارات خود را شفاف‌سازی کرد و نوشت: «هرگونه توافق نهایی باید چارچوبی برای صلح، ثبات و شکوفایی در خاورمیانه تعیین کند — به این معنا که ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف و حذف کند.»
از سوی دیگر: رهبر ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، روز سه‌شنبه در دیدار با مقامات ارشد دولتی در تهران گفت دور اول مذاکرات با آمریکا «رضایت‌بخش» بوده است.
خامنه‌ای گفت: نسبت به مذاکرات «نه خوش‌بینی زیاد دارم و نه بدبینی زیاد» و تأکید کرد: «به طرف مقابل بسیار بدبین هستم، اما به توانایی‌های خودمان کاملاً اعتماد دارم.»
نکته‌ای برای پیگیری: قرار بود دور بعدی مذاکرات میان آمریکا و ایران روز شنبه در شهر رم برگزار شود.
ایالات متحده، ایران و دولت ایتالیا این موضوع را تأیید کرده‌اند و برای هیأت ایرانی روادید صادر شده است.
اما دوشنبه‌شب، وزارت خارجه ایران اعلام کرد که محل مذاکرات به مسقط بازگردانده شده است. مقامات آمریکایی هنوز این تغییر محل را تأیید نکرده‌اند.
منابع مطلع از موضوع گفتند یکی از دلایل تغییر مکان مذاکرات این است که جی‌دی ونس قرار است آخر هفته در رم حضور داشته باشد و کاخ سفید نمی‌خواست این دو برنامه هم‌زمان شوند.