مقامات ایرانی روز سه‌شنبه به رویترز گفتند که ایران با احتیاط و با اعتماد اندک به پیشرفت و سوءظن عمیق نسبت به نیت‌های آمریکا، به مذاکرات آخر هفته با ایالات متحده درباره برنامه هسته‌ای خود نزدیک می‌شود.
این مذاکرات روز دوشنبه توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام شد. او از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه، بارها ایران، دشمن قدیمی واشنگتن، را تهدید به اقدام نظامی کرده است، در صورتی که این کشور با توافقی موافقت نکند.
ترامپ گفته است که مذاکرات روز شنبه در عمان به‌صورت مستقیم برگزار خواهد شد، اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز سه‌شنبه بار دیگر موضع تهران را تکرار کرد که این مذاکرات باید غیرمستقیم باشد و به آنچه او فشارها و تهدیدهای آمریکا خواند، اشاره کرد.
او به خبرگزاری دولتی ایران (ایرنا) گفت: «مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند گفت‌وگویی واقعی و مؤثر را تضمین کند.»
عراقچی اعلام کرد که این مذاکرات توسط او و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در خاورمیانه، با میانجی‌گری بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، هدایت خواهد شد.
منابع ایرانی و منطقه‌ای گفتند که تهران پیش از هرگونه مذاکره رو در رو بین مقامات ایرانی و آمریکایی، خواستار مشاهده ژست‌های مشخص و ملموس از سوی ایالات متحده است.
یک دیپلمات منطقه‌ای اظهار داشت: «ایرانی‌ها به ما گفتند که مذاکرات مستقیم ممکن است، اما باید یک حرکت حسن نیت وجود داشته باشد؛ مثلاً برخی تحریم‌ها لغو شود یا بخشی از پول‌های بلوکه‌شده آزاد گردد.»
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، روز سه‌شنبه گفت که روسیه از مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم بین ایران و آمریکا به‌عنوان فرصتی برای کاهش تنش‌ها حمایت می‌کند و افزود: «ما می‌دانیم که تماس‌های خاصی، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، در عمان برنامه‌ریزی شده است.»
همچنین روز سه‌شنبه، دوما، پارلمان روسیه، یک مشارکت استراتژیک ۲۰ ساله با ایران را تصویب کرد که نشانه‌ای از تعمیق روابط نظامی بین دو کشور است.
تلاش‌ها برای حل‌وفصل اختلاف بر سر برنامه هسته‌ای ایران - که ایران می‌گوید صرفاً برای مقاصد غیرنظامی است، اما کشورهای غربی آن را مقدمه‌ای برای ساخت بمب اتمی می‌دانند - بیش از ۲۰ سال است که با فراز و نشیب ادامه دارد، بدون اینکه به نتیجه‌ای برسد.
ترامپ در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود توافق سال ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی - ایالات متحده، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان - را لغو کرد و از آن زمان مذاکرات متوقف شده است.
تنش‌ها
با شعله‌ور شدن خاورمیانه از سال ۲۰۲۳ با جنگ‌هایی در غزه و لبنان، حملات در یمن، تبادل آتش بین ایران و اسرائیل و تغییر رژیم در سوریه، هشدارهای ترامپ درباره اقدام نظامی، اعصاب منطقه صادرکننده نفت را به هم ریخته است.
در تهران، سه مقام ایرانی گفتند که هشدارهای ترامپ به‌عنوان راهی برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی برای پذیرش مذاکرات که ترامپ خواستار آن است یا مواجهه با حملات هوایی تلقی می‌شود.
آن‌ها گفتند که آمریکا همچنین می‌خواهد موضوعات دیگری مانند نفوذ ایران در خاورمیانه و برنامه موشک‌های بالستیک این کشور را مطرح کند، که به گفته آن‌ها این مسائل از نظر تهران غیرقابل مذاکره است.
یک مقام ارشد ایرانی اظهار داشت: «ترامپ خواستار توافق جدیدی است: پایان دادن به نفوذ منطقه‌ای ایران، برچیدن برنامه هسته‌ای آن و توقف فعالیت موشکی‌اش. این‌ها برای تهران غیرقابل قبول است. برنامه هسته‌ای ما قابل برچیدن نیست.»
مقام دیگری گفت: «دفاع ما قابل مذاکره نیست. چگونه تهران می‌تواند خلع سلاح شود وقتی اسرائیل کلاهک‌های هسته‌ای دارد؟ اگر اسرائیل یا دیگران به ما حمله کنند، چه کسی از ما محافظت می‌کند؟»
اسرائیل که مدت‌هاست ایران را بزرگ‌ترین تهدید منطقه‌ای خود می‌داند، سال گذشته متحد لبنانی تهران، حزب‌الله، را شکست داد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز دوشنبه همراه با ترامپ بود، زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا مذاکرات روز شنبه را اعلام کرد.
نتانیاهو که بارها از دولت‌های آمریکا خواسته است به برنامه هسته‌ای ایران حمله کند، گفت که راه‌حل دیپلماتیک خوب خواهد بود اگر «به‌طور کامل» انجام شود. او به برچیدن کامل برنامه اتمی لیبی اشاره کرد.
ایران در برابر هشدارهای نظامی ترامپ عقب‌نشینی نکرده و گفته است که با تهدیدات مرعوب نخواهد شد.
جمهوری اسلامی در دهه‌های اخیر برنامه‌های تحریمی مکرر را تحمل کرده و رهبران نظامی ایران پیش‌تر تهدید کرده‌اند که صادرات نفت منطقه - بخش قابل توجهی از عرضه انرژی جهانی - را قطع خواهند کرد.