نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، سال‌هاست که در دادگاهی به اتهام فساد محاکمه می‌شود، حتی در حالی که درگیری‌هایی را در غزه، لبنان و سوریه مدیریت می‌کند.
اکنون، او درگیر یک پرونده‌ی جداگانه با مقامات قضایی اسرائیل شده است؛ تحقیقاتی که موجب تجدید درخواست‌های مخالفان برای استعفای او شده است.
این پرونده که با نام «قطرگیت» شناخته می‌شود، حول این ادعا می‌چرخد که مشاوران رسانه‌ای آقای نتانیاهو از سوی نماینده‌ای از قطر پول دریافت کرده‌اند تا منافع این کشور را در رسانه‌های خبری اسرائیل ترویج کنند. این ادعا بسیاری از اسرائیلی‌ها را خشمگین کرده است، زیرا تصور تضاد منافع را ایجاد کرده است؛ قطری که سال‌هاست رهبران حماس را میزبانی می‌کند.
تلاش‌های اخیر نتانیاهو برای برکناری رئیس شین بت، سازمان امنیت داخلی اسرائیل، این جنجال را تشدید کرده است. این شین بت بود که ابتدا تحقیقات درباره‌ی دستیاران نتانیاهو را آغاز کرد.
نتانیاهو این پرونده را یک «شکار سیاسی» توصیف کرده که هدف آن سرنگونی او از قدرت است. یک مقام قطری نیز این اتهامات را «کارزار بدنام‌سازی» خوانده و گفته است که هدف از آن منحرف کردن توجهات از تلاش‌های قطر برای میانجی‌گری بین اسرائیل و حماس است.
اتهامات اصلی چیست؟
طبق اسناد دادگاه، مأموران پلیس در حال بررسی این موضوع هستند که آیا دو تن از دستیاران نتانیاهو، «جوناتان اوریش» و «الی فلدشتاین»، تلاش کرده‌اند تصویری مثبت از قطر در رسانه‌های اسرائیلی ارائه دهند. گفته می‌شود آن‌ها در کنار فرد سومی که نامی از او در اسناد برده نشده، فعالیت می‌کرده‌اند.
به‌ویژه، اسناد نشان می‌دهند که این سه نفر مظنون به آن هستند که سعی کرده‌اند این باور را تقویت کنند که قطر نقشی مهم‌تر از مصر در تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری آتش‌بس در نوار غزه ایفا کرده است. از اواخر سال ۲۰۲۳، هم مصر و هم قطر میانجی‌گری میان حماس و اسرائیل را بر عهده داشته‌اند، اما همیشه همسو عمل نکرده‌اند.
اوریش و فلدشتاین روز دوشنبه بازداشت شدند و قاضی روز سه‌شنبه بازداشت آن‌ها را سه روز دیگر تمدید کرد. وکلای هر دو فرد از اظهار نظر خودداری کرده‌اند.
این مشاوران چه کسانی هستند؟
آقای اوریش افسر سابق رسانه‌ای ارتش اسرائیل است که به یکی از استراتژیست‌های مورد اعتماد نتانیاهو تبدیل شده است. او در چندین انتخابات اخیر، راهبردهای ارتباطاتی نخست‌وزیر را طراحی کرده است. در زندگی‌نامه‌ی خود، نتانیاهو او را «در حکم یک عضو خانواده» توصیف کرده است.
علاوه بر شغل دولتی‌اش، اوریش برای یک شرکت روابط عمومی به نام Perception نیز کار می‌کند که متعلق به یکی دیگر از مشاوران گاه‌به‌گاه نتانیاهو، «سرولیک اینهورن» است. از اینهورن درباره‌ی این پرونده سؤال شد و او پاسخ داد که Perception هرگز برای قطر کار نکرده است.
آقای فلدشتاین نیز یک افسر پیشین رسانه‌ای ارتش اسرائیل است و از آغاز جنگ به‌عنوان رابط بین خبرنگاران نظامی و دفتر نخست‌وزیری فعالیت می‌کرد. او پاییز گذشته در پرونده‌ای جداگانه بازداشت شد و مظنون به افشای اطلاعات محرمانه برای یک روزنامه‌ی خارجی است.
نقش قطر چیست؟
اسناد دادگاه نشان نمی‌دهند که قطر مستقیماً با مشاوران نتانیاهو همکاری داشته است.
در عوض، این اسناد بیان می‌کنند که این مشاوران توسط «ThirdCircle»، یک گروه لابی مستقر در ایالات متحده که از منافع قطر در کشورهای مختلف ازجمله آمریکا دفاع می‌کند، هدایت شده‌اند. اسناد دادگاه نشان می‌دهند که ThirdCircle از طریق یک واسطه‌ی اسرائیلی به فلدشتاین پرداختی داشته است. اما این اسناد مشخص نمی‌کنند که آیا اوریش نیز دستمزدی دریافت کرده است یا نه.
«جی فوتلیک»، بنیان‌گذار ThirdCircle و دستیار پیشین «بیل کلینتون»، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا، از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرد.
نتانیاهو چگونه در این پرونده دخیل است؟
نخست‌وزیر اسرائیل مظنون این پرونده نیست، اما دوشنبه‌شب، بیش از یک ساعت توسط مأموران پلیس مورد بازجویی قرار گرفت.
برای حضور در این جلسه، نتانیاهو مجبور شد زودتر از جلسه‌ی دادگاه فساد خود خارج شود. در آن پرونده‌ی جداگانه، او متهم است که در ازای دریافت رشوه و پوشش رسانه‌ای مثبت، به برخی از تجار و مدیران رسانه‌ای امتیازات نظارتی اعطا کرده است. او این اتهامات را رد می‌کند.
نقش شین بت چیست؟
سازمان اطلاعات داخلی اسرائیل، شین بت، نقش کلیدی در تحقیقات مربوط به مشاوران نتانیاهو داشته است.
وقتی نتانیاهو ماه گذشته تلاش کرد «رونن بار»، رئیس شین بت را برکنار کند، موجی از انتقادات به راه افتاد. منتقدان او را متهم کردند که قصد دارد رئیس شین بت را به دلیل پیگیری این پرونده‌ها مجازات کند.
نتانیاهو این ادعا را رد کرد و گفت که دلیل برکناری بار، از بین رفتن اعتماد متقابل بین آن‌ها و همچنین «قصور» شین بت در ساعات منتهی به حمله‌ی حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ بوده است.
چرا این پرونده حساسیت‌برانگیز شده است؟
قطر سال‌هاست که میزبان رهبران ارشد حماس بوده است. از سال ۲۰۱۸، این کشور بیش از یک میلیارد دلار کمک مالی به غیرنظامیان در غزه ارسال کرده است.
مقامات آمریکایی به‌طور ضمنی از مورد اول حمایت کردند و دولت اسرائیل نیز به‌طور مستقیم درخواست کمک مالی دوم را ارائه داد. با این حال، مخالفان نتانیاهو خشمگین هستند که مقامات آگاه به اسرار دولتی اسرائیل هم‌زمان ممکن است نماینده‌ی کشوری باشند که روابط نزدیکی با دشمن اسرائیل دارد.
علاوه بر این، درگیری نتانیاهو با شین بت، تصویری از تضاد منافع ایجاد کرده است. به‌طور کلی، این پرونده انتقادات را مبنی بر اینکه نتانیاهو درگیر بیش از حد بسیاری از نبردهای شخصی شده و نمی‌تواند به‌درستی حکومت کند، تشدید کرده است. همچنین، این نگرانی را افزایش داده که تلاش گسترده‌ی او برای اصلاحات قضایی، ریشه در انگیزه‌های شخصی دارد.
پاتریک کینگزلی، جاناتان ریس و رونن برگمن
نیویورک تایمز/ ۳ آوریل ۲۰۲۵