احیای حزب چپ و دوقطبی شدن سیاست در آلمان
عمر القدمانی، شهروند آلمانیِ سوری‌تبار، پیشتر از سوسیال دموکرات‌های میانه‌رو حمایت می‌کرد. اما با توجه به موضع‌گیری سخت‌گیرانه‌تر این حزب در قبال مهاجرت، او روز یکشنبه رأی خود را به حزب چپِ افراطی، یعنی «حزب چپ» (Die Linke)، اختصاص داد.
حزب چپ، که جانشین حزب کمونیست آلمان شرقی سابق است، روز یکشنبه در انتخابات فدرال آلمان ۸.۸٪ از آرا را کسب کرد که بهترین نتیجهٔ آن در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. این نتیجه، علیرغم جدایی یک گروه از این حزب در سال گذشته به رهبری سارا واگن‌کنشت به دست آمد. واگن‌کنشت که پیشتر رهبر حزب چب بود، گروه جدیدی به نام «اتحاد سارا واگن‌کنشت» تأسیس کرد اما علیرغم اقبال اولیه‌‌ی جامعه آلمان به این گروه، در انتخابات روز یکشنبه شکست سختی خورد و از پارلمان حذف شد.
احیای حزب چپ، همراه با نتیجهٔ تاریخی حزب راست‌گرای افراطی “آلترناتیو برای آلمان” (AfD) با کسب ۲۰.۸٪ آرا، نشان‌دهندهٔ افزایش حمایت از احزاب افراطی در آلمان است؛ آن‌هم درحالی‌که چشم‌انداز اقتصادی بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا تیره‌تر شده و ورود میلیون‌ها مهاجر به این کشور، جامعه را دچار دوقطبی‌شدگی کرده است.
این شرایط، تشکیل دولت و حتی حکمرانی را در کشوری که زمانی دژ ثبات محسوب می‌شد، پیچیده کرده است. حزب AfD و حزب چپ اکنون این توانایی را دارند که تغییرات در قانون اساسی آلمان را، از جمله اصلاحات قوانین بدهی که بسیاری از اقتصاددانان آن را ضروری می‌دانند، بلوکه کنند.
بنیامین هونه، استاد علوم سیاسی در دانشگاه فنی کمنیتز، می‌گوید: “ما شاهد تقویت جناح‌های افراطی در سیاست آلمان هستیم. هم‌زمان، روند افول احزاب بزرگ ادامه دارد.”
تا پیش از اتحاد مجدد آلمان در سال ۱۹۹۰، دو حزب اصلی میانه‌رو آلمان، یعنی محافظه‌کاران و سوسیال‌دموکرات‌ها، هر کدام حدود ۴۰٪ از آرا را کسب می‌کردند و به‌راحتی قادر به تشکیل ائتلاف‌های اکثریت‌محور با یکدیگر یا با حزب دموکرات آزاد (FDP) بودند.
ظهور حزب چپ و رشد حزب سبزها، به تدریج از پایگاه رأی سوسیال دموکرات‌ها کاست. ظهور حزب AfD در دوازده سال گذشته نیز محافظه‌کاران را تضعیف کرده است، درحالی‌که حزب پوپولیستی سارا واگن‌کنشت (BSW) نیز رأی‌ها را بیشتر پراکنده کرده است.
رهبران حزب چپ آلمان
در مجموع، احزاب CDU و SPD در انتخابات روز یکشنبه تنها ۴۴.۹٪ از آرا را کسب کردند، در مقایسه با ۴۹.۸٪ در انتخابات قبلی و ۸۱.۳٪ در سال ۱۹۸۷. اگر حزب سبزها و FDP را نیز در نظر بگیریم، سهم این چهار حزب اصلی از ۹۸.۷٪ در سال ۱۹۸۷ به ۶۰.۸٪ در حال حاضر کاهش یافته است.
تمامی احزاب رادیکال‌تر، از جمله حزب چپ که ضد ناتو و متمایل به روسیه است، حزب BSW، و حزب AfD، در آلمان شرقیِ سابق عملکرد بهتری دارند، جایی که وابستگی‌های سیاسی متغیرتر، سطح درآمد پایین‌تر، و اعتماد به نهادهای دموکراتیک کمتر است.
این احزاب، که در استفاده از رسانه‌های اجتماعی مهارت دارند و بر نگرانی‌های مردم نسبت به آینده تأکید می‌کنند، در میان رأی‌دهندگان جوان نیز محبوب‌تر هستند.
عمر القدمانی، ۲۰ ساله، که در شهر لایپزیگ در آلمان شرقی زندگی می‌کند، می‌گوید: “بسیاری از مردم خود را درگیر نبردی سیاسی می‌بینند و احساس می‌کنند که باید همین حالا اقدام کنند.”
حزب چپ، که وعده‌هایی مانند تعیین سقف اجاره‌بها، معافیت مالیاتی برای مواد غذایی، و حمایت بیشتر از خانوارهای کم‌درآمد از محل مالیات بر ثروتمندان را مطرح کرده است، محبوب‌ترین حزب در میان آلمانی‌های زیر ۳۰ سال بود، به‌ویژه در میان زنان، و ۲۴٪ از آرا را کسب کرد، درحالی‌که AfD با ۲۱٪ در رتبه دوم قرار گرفت.
هرمان بینکرت، رئیس مؤسسهٔ آلمانی پاسخ‌های جدید اجتماعی (INSA)، گفت: “در گذشته، حزب چپ بیشتر یک حزب محدود به یک قشر خاص بود. اکنون، این حزب به حزبی برای نسل جوان نیز تبدیل شده است.”
تشدید دوقطبی در صحنهٔ سیاسی
تا ماه دسامبر، حزب چپ تنها ۳٪ در نظرسنجی‌ها داشت و تردیدهایی دربارهٔ عبور آن از حد نصاب ۵٪ برای ورود به پارلمان وجود داشت.
با این حال، یک سخنرانی پرشور از رهبر این حزب که در آن، محافظه‌کاران را به‌خاطر استفاده از حمایت راست افراطی برای تصویب یک طرح ضد مهاجرتی محکوم می‌کرد، در تیک‌تاک پخش شد و موجب افزایش بی‌سابقهٔ تعداد اعضای این حزب شد.
هایدی رایشینیک (Heidi Reichinnek)،رهبر حزب چپ آلمان
تحلیلگران می‌گویند که افزایش اهمیت رسانه‌های اجتماعی، که الگوریتم‌های آن‌ها اظهارات تحریک‌آمیز را پاداش می‌دهند، به رشد احزاب حاشیه‌ای کمک کرده است.
اندیشکدهٔ Eurointelligence در یادداشتی پژوهشی نوشته است: “حزب چپ تقریباً از مناظره‌های تلویزیونی بزرگ کنار گذاشته شده بود – که این خود نشانه‌ای از کاهش تأثیر رسانه‌های سنتی است – و انتخابات اکنون در رسانه‌های اجتماعی بُرده یا باخته می‌شود.”
حزب سبزها و سوسیال‌دموکرات‌ها نیز از احتمال همکاری محافظه‌کاران با راست افراطی انتقاد کردند، اما با شدت کمتری.
طبق نظرسنجی Infratest که توسط شبکهٔ Tageschau منتشر شد، حزب چپ توانسته است ۵۵۰ هزار رأی از حزب سوسیال دموکرات و ۵۴۰ هزار رأی از حزب سبزها جذب کند.
سارا-لی هاینریش، ۲۳ ساله، سخنگوی سابق جوانان حزب سبزها، می‌گوید که از چرخش این حزب (سبزها) به راست ناامید شده است. او در این انتخابات، به‌عنوان نامزد حزب چپ شرکت کرد.
دوقطبی‌شدن، حکمرانی را دشوار می‌کند
ضعف احزاب اصلی در انتخابات روز یکشنبه، به همراه امتناع آن‌ها از همکاری با AfD، تنها یک سناریوی ائتلافی قابل اجرا باقی گذاشته است: ائتلاف بزرگِ متشکل از دو حزب بزرگ سابق، یعنی سوسیال دموکرات‌ها و محافظه‌کاران.
اگر این مذاکرات شکست بخورد، آلمان ممکن است با دولت اقلیت یا حتی انتخابات مجدد مواجه شود.
رهبران حزب چپ روز دوشنبه از اینکه در چنین موقعیت قدرتی قرار گرفته‌اند ابراز شگفتی کردند و اعلام کردند که هرگونه حمایت آن‌ها از کاهش محدودیت‌های استقراض، احتمالاً مشروط به افزایش هزینه‌های اجتماعی خواهد بود.
عمر القدمانی روز یکشنبه به برلین سفر کرد تا در جشن‌های محلهٔ کارگری و مهاجرنشین نوی‌کولن (Neukölln) شرکت کند، جایی که حزب چپ توانست سهم آرای خود را نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از دو برابر کرده و با کسب ۲۹.۹٪ در جایگاه نخست قرار گیرد.
او گفت: “من هنوز عضو حزب SPD هستم، اما این رأی، یک رأی اعتراضی بود.”
Riham Alkousaa / خبرگزاری رویترز
۲۵ فوریه ۲۰۲۵