دونالد ترامپ روز سهشنبه از پادشاه اردن، عبدالله دوم، خواست تا فلسطینیهایی را که طبق طرح او برای تصرف نوار غزه توسط آمریکا به طور دائمی آواره میشوند، بپذیرد. این در حالی است که پادشاه اردن تأکید کرد که کشورش قویاً با این اقدام مخالف است.
ترامپ که در کاخ سفید در کنار پادشاه اردن صحبت میکرد، نشان داد که قصد ندارد از ایده خود مبنی بر انتقال ساکنان آسیبدیده غزه و تبدیل این منطقه جنگزده به آنچه که او «ریویرا خاورمیانه» نامید، عقبنشینی کند.
ترامپ با پیشنهاد خود برای بازسازی این باریکه که بر اثر حملات اسرائیل ویران شده است، خشم دنیای عرب را برانگیخته است، چراکه بر اساس این طرح، فلسطینیها قادر نخواهند بود به خانههای خود بازگردند.
به گزارش رویترز، او در دفتر بیضی کاخ سفید گفت: «ما این منطقه را تصرف خواهیم کرد، آن را نگه خواهیم داشت، از آن مراقبت خواهیم کرد. در نهایت، آن را به جایی تبدیل خواهیم کرد که مشاغل زیادی برای مردم خاورمیانه ایجاد کند.» ترامپ همچنین گفت که این طرح او «صلح» را به منطقه خواهد آورد.
پادشاه عبدالله بعداً گفت که در دیدار با ترامپ، «موضع قاطع» اردن را علیه جابجایی فلسطینیها در غزه و همچنین در کرانه باختری اشغالی که هممرز با اردن است، مجدداً بیان کرده است.
او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «این موضع یکپارچه جهان عرب است. بازسازی غزه بدون جابجایی فلسطینیها و رسیدگی به وضعیت وخیم انسانی باید اولویت همه باشد.»
با وجود دیدگاه پادشاه اردن، ترامپ گفت که در نهایت اردن و همچنین مصر با پذیرش ساکنان آواره غزه موافقت خواهند کرد، زیرا هر دو کشور برای دریافت کمکهای اقتصادی و نظامی به واشنگتن وابستهاند.
ترامپ گفت: «من باور دارم که قطعه زمینی در اردن خواهیم داشت. من باور دارم که قطعه زمینی در مصر خواهیم داشت. شاید جای دیگری هم باشد، اما فکر میکنم وقتی مذاکراتمان تمام شود، جایی خواهیم داشت که آنها در آنجا بسیار خوشحال و ایمن زندگی خواهند کرد.»
کمکهای آمریکا در هالهای از ابهام
ترامپ، که پیشتر گفته بود ممکن است کمکهای آمریکا به اردن را متوقف کند، تأکید کرد که از کمکها بهعنوان اهرم فشار استفاده نمیکند.
او گفت: «ما پول زیادی به اردن کمک میکنیم، و البته به مصر هم – به هر دو کمک زیادی میکنیم. اما نیازی ندارم که این را بهعنوان تهدید مطرح کنم. فکر میکنم ما فراتر از این مسائل هستیم.»
در حالی که دو رهبر برخوردی دوستانه با یکدیگر داشتند، اظهارات ترامپ درباره غزه، پادشاه عبدالله را در موقعیتی دشوار قرار داد؛ بهویژه با توجه به حساسیت موضوع حق بازگشت فلسطینیها به سرزمینی که از آن گریختند. بسیاری فلسطینیها در جریان جنگی که منجر به تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸ شد، آواره شدند و شمار زیادی از آنها هماکنون در اردن زندگی میکنند.
در مقطعی، ترامپ ظاهراً تلاش کرد تا پادشاه عبدالله را وادار کند که بگوید فلسطینیهای غزه را خواهد پذیرفت. پادشاه اردن پاسخ داد که او اقداماتی را که به نفع کشورش باشد انجام خواهد داد، اما در عین حال اعلام کرد که اردن ۲,۰۰۰ کودک بیمار از غزه را برای درمان خواهد پذیرفت، پیشنهادی که ترامپ از آن تمجید کرد.
عبدالله دوم همچنین گفت که کشورهای عربی با یک پیشنهاد جایگزین به واشنگتن خواهند آمد.
وی در حالی که ظاهراً ناراحت به نظر میرسید، گفت: «مسئله این است که این کار را به گونهای انجام دهیم که برای همه مفید باشد»؛ اما بدون آنکه مستقیماً از طرح ترامپ حمایت یا با آن مخالفت کند.
ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، بعداً به شبکه دولتی «المملکه» گفت که یک طرح عربی به رهبری مصر برای بازسازی غزه بدون جابجایی ساکنان آن در حال شکلگیری است.
مقامات اردنی پیش از مذاکرات اعلام کرده بودند که قصد دارند از هرگونه تعامل علنی که ترامپ را در موقعیتی قرار دهد که پادشاه را تحت فشار قرار دهد، اجتناب کنند. از این رو، اظهاراتی که در دفتر بیضی کاخ سفید مطرح شد، از پیش برنامهریزی نشده بود.
این گفتوگوها در حضور خبرنگاران انجام شد و در کنار پادشاه، پسرش ولیعهد حسین، ایمن الصفدی، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، و سایر مقامات حضور داشتند. پادشاه اردن سپس با گروهی از سناتورهای آمریکایی از هر دو حزب، از جمله جان تون، رهبر اکثریت جمهوریخواهان، دیدار کرد.
اردن که بین عربستان سعودی، سوریه، اسرائیل و کرانه باختری اشغالی قرار گرفته است، در حال حاضر میزبان بیش از ۲ میلیون پناهجوی فلسطینی در میان جمعیت ۱۱ میلیونی خود است، مسئلهای که از دیرباز یکی از نگرانیهای اساسی رهبران این کشور بوده است.
اردن همچنین تحت فشار تعلیق ۹۰ روزه کمکهای آمریکا قرار دارد. در حالی که اسرائیل و مصر از این تعلیق مستثنی شدهاند، کمک سالانه ۱.۴۵ میلیارد دلاری اردن همچنان در حالت تعلیق قرار دارد تا دولت ترامپ بازنگری کلی خود را در مورد کمکهای خارجی تکمیل کند.
آتشبس شکننده
طرح پیشنهادی ترامپ، پیچیدگیهای جدیدی را به وضعیت حساس منطقه اضافه کرده است، از جمله به آتشبس شکنندهای که بین اسرائیل و گروه شبهنظامی فلسطینی حماس برقرار است.
روز دوشنبه، حماس اعلام کرد که آزادی گروگانهای اسرائیلی را از غزه تا اطلاع ثانوی متوقف میکند و اسرائیل را به نقض توافقی متهم کرد که بر اساس آن، قرار بود حملات علیه غزه متوقف شود. ترامپ بعداً پیشنهاد داد که در صورت عدم آزادی تمامی گروگانهایی که حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اسیر کرده است، تا روز شنبه، آتشبس لغو شود.
ترامپ روز سهشنبه گفت که اگر حماس مهلت تعیینشده را رعایت نکند «همه چیز به خطر خواهد افتاد» و افزود که معتقد نیست این گروه فلسطینی چنین اقدامی انجام دهد.
یک نظرسنجی مشترک رویترز/ایپسوس که بین ۷ تا ۹ فوریه انجام شد، نشان داد که سه چهارم آمریکاییها ـــ ۷۴ درصد ـــ با ایده کنترل نوار غزه توسط آمریکا و جابجایی فلسطینیها از این منطقه مخالف هستند. این نظرسنجی همچنین نشان داد که جمهوریخواهان در این موضوع دچار اختلاف نظر هستند، به طوری که ۵۵ درصد مخالف و ۴۳ درصد موافق این طرح هستند.