نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و برنده جایزه نوبل صلح در مصاحبه با شبکه اول تلویزیون آلمان (ARD) می‌گوید «تاکنون ۱۳ بار بازداشت شده‌ام که از این میان ۴ بار در سلول انفرادی بوده‌ام. باید بگویم که دوران سلول انفرادی سخت‌ترین بخش از دوران زندان بوده است. علاوه بر این، در زندگی‌ام اتفاقات غم‌انگیزی افتاده، مانند مرگ پدرم. نتوانستم از او خداحافظی کنم، حتی تلفن من را هم قطع کرده بودند.»
نرگس محمدی می‌افزاید: «اما با وجود همه این دردها، من کاملاً به این باور رسیده‌ام که مبارزه برای حقوق بشر، آزادی، برابری و حقوق زنان باید ادامه یابد. این مبارزه باید حتی در خاورمیانه‌ای که پر از بحران است، برای رسیدن به صلح انجام شود. بنابراین باید تلاش‌های لازم در این زمینه صورت گیرد.»
مصاحبه با نرگس محمدی روز چهارشنبه ۸ ژانویه ۲۰۲۵ (۱۹ دی ماه ۱۴۰۳) از برنامه «موضوعات روز» (tagesthemen) شبکه اول تلویزیون آلمان پخش و سپس در وبسایت این شبکه منتشر شد.
***
* شبکه اول تلویزیون آلمان: شما به دلایل پزشکی اکنون در زندان نیستید. حالتان چطور است؟
نرگس محمدی: بعد از یک عمل جراحی سنگین روی پای راستم، ۲۲ روز دیگر را در زندان سپری کردم و در همان‌جا تحت درمان بودم. سپس با کمک وکلایم توانستیم حداقل یک مرخصی ۲۱ روزه از زندان بگیریم. اکنون وکلا در تلاش هستند تا این مرخصی را پس از پایان مدت تعیین‌شده تمدید کنند.
* اینکه شما در حال حاضر به‌طور موقت در زندان نیستید، آیا این را نشانه‌ای از بهبود اوضاع و تغییری در رفتار رژیم با مخالفان می‌دانید؟
محمدی: وضعیت بیماران در بند زنان زندان اوین از دید من نگران‌کننده است. ما زندانیانی داریم که مثلاً دچار تومور مغزی هستند یا با بیماری‌های جدی دیگر دست و پنجه نرم می‌کنند، اما همچنان در زندان نگه داشته شده‌اند.
علاوه بر این، گزارش‌های وحشتناکی از سایر زندان‌های ایران می‌شنوم، از جمله خبرهایی که نشان می‌دهد تنها در سال ۲۰۲۴، ۳۱ زن اعدام شده‌اند. به‌طور کلی، تعداد اعدام‌ها به شدت افزایش یافته است. شنیده‌ام که فقط در دو ماه گذشته ۴۰۰ نفر اعدام شده‌اند.
تمام این‌ها به ما نشان می‌دهد که وضعیت حقوق بشر در کشور بسیار نگران‌کننده است. من هیچ نشانه‌ای از بهبود اوضاع یا باز شدن فضای کشور نمی‌بینم.
”نه، من پشیمان نیستم”
* خانواده شما کشور را ترک کرده‌اند. اما شما مانده‌اید و بارها و بارها خود را برای بازداشت شدن آماده کرده‌اید. آیا تاکنون تردید داشته‌اید که این تصمیم درستی بوده است؟
محمدی: تاکنون ۱۳ بار بازداشت شده‌ام که از این میان ۴ بار در سلول انفرادی بوده‌ام. باید بگویم که دوران سلول انفرادی سخت‌ترین بخش از دوران زندان بوده است.
علاوه بر این، در زندگی‌ام اتفاقات غم‌انگیزی افتاده، مانند مرگ پدرم. نتوانستم از او خداحافظی کنم، حتی تلفن من را هم قطع کرده بودند. همین‌طور، ده سال پیش، وقتی فرزندان کوچک من ایران را ترک کردند، من مجبور شدم در زندان بمانم.
طبیعتاً چنین تجربیات و اتفاقاتی به شدت آدم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث اندوه می‌شود. می‌توانم بگویم که شاید به همین دلیل گاهی شک ایجاد شود و از خود بپرسید آیا همه این‌ها ارزشش را دارد یا نه.
اما با وجود همه این دردها، من کاملاً به این باور رسیده‌ام که مبارزه برای حقوق بشر، آزادی، برابری و حقوق زنان باید ادامه یابد. این مبارزه باید حتی در خاورمیانه‌ای که پر از بحران است، برای رسیدن به صلح انجام شود. بنابراین باید تلاش‌های لازم در این زمینه صورت گیرد.
خلاصه اینکه، برای پاسخ به سؤال شما: نه، من پشیمان نیستم. بلکه برعکس، معتقدم که باید بیش از گذشته به مبارزه ادامه دهیم. من با امید و انرژی فراوان برای ادامه راه پیش می‌روم.
”مردم قوی‌تر و شجاع‌تر شده‌اند”
* قانون برنامه‌ریزی‌شده برای پوشش و عفت زنان، یعنی قانون حجاب با قوانین سخت‌گیرانه‌تر، فعلاً اجرایی نمی‌شود، زیرا رئیس‌جمهور ایران با پیش‌بینی اعتراضات گسترده در جامعه، وتوی خود را اعمال کرده است. آیا این موضوع واقعاً نشان‌دهنده باز شدن فضا است یا صرفاً نمایشی و توهمی از دموکراسی؟
محمدی: به نظر من، این قانون و تصویب آن در مجلس به‌وضوح نشان می‌دهد که حکومت همچنان مصمم به سرکوب مردم، به‌ویژه زنان، است. حتی پس از جنبش “زن، زندگی، آزادی”، حکومت تلاش کرده است فشارها را برای مقابله با این جنبش افزایش دهد.
ما این روند را در دیگر بخش‌های جامعه نیز می‌بینیم؛ مثلاً در برخورد با هنرمندان، مخالفان، و زندانیان سیاسی. ردپای این سرکوب در همه‌جا آشکار است. بنابراین، من معتقدم که حاکمان همچنان بر سرکوب تکیه می‌کنند. دلیل این امر این است که زمان به ضرر آن‌ها پیش می‌رود و از حمایت گسترده‌ای برخوردار نیستند.
اینکه این قانون در مجلس تصویب شده، اما توسط رئیس‌جمهور و دولت فعلاً اجرا نمی‌شود، به‌وضوح نشانه ضعف حاکمان در برابر زنان مبارز در جامعه است.
این موضوع همچنین یکی از دستاوردهای جنبش “زن، زندگی، آزادی” است. بدون این مبارزه، چنین چیزی قابل توضیح نبود. این نشان می‌دهد که مقاومت امکان‌پذیر است. این موضوع گویای آن است که مردم قوی‌تر و شجاع‌تر شده‌اند، و همین موضوع است که حکومت از آن می‌ترسد.
”این مصاحبه می‌تواند برای من عواقبی داشته باشد”
* اکنون شما این مصاحبه را به ما داده‌اید. چه پیامدهایی ممکن است برای شما داشته باشد؟
محمدی: ببینید، از نظر من نمی‌توان مبارزه و مقاومت را متوقف کرد. ما نمی‌توانیم دست از تلاش برداریم. نه بازداشت در پشت دیوارهای بلند زندان و نه روش‌ها و محرومیت‌هایی که تاکنون تحمل کرده‌ام، نمی‌توانند من را محدود کنند یا به سکوت وادارند.
من تاکنون ۹ بار محکوم شده‌ام و در پنج مورد از این محکومیت‌ها، دلیل حکم این بوده که در زندان فعال بوده‌ام و نظرات خود را بیان کرده‌ام. این موضوع نشان می‌دهد که دیوارهای زندان نمی‌توانند من را از ادامه راه بازدارند، هرچند که رنج زیادی کشیده‌ام. سال گذشته، تلفن من را قطع کردند تا اظهارنظرها و اعتراضاتم به بیرون نرسد.
حتی نمی‌توانستم وکلایم را ملاقات کنم، زیرا مقامات تصور می‌کردند که بدون آن‌ها نمی‌توانم به‌خوبی از خودم دفاع کنم، هرچند - همان‌طور که می‌دانید - من به‌هرحال در دادگاه حاضر نمی‌شوم، زیرا چنین دادگاه‌هایی را به رسمیت نمی‌شناسم. در این دادگاه‌ها حقوق پایمال می‌شود.
جمهوری اسلامی تاکنون تلاش کرده است من را به سکوت وادارد، اما موفق نشده است. من این مصاحبه‌ها را با اطمینان کامل انجام می‌دهم. بله، این مصاحبه ممکن است برای من پیامدهایی داشته باشد، اما من راهی جز ادامه مبارزه برای دموکراسی نمی‌بینم و دست از مبارزه نخواهم کشید.