ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، عصر سه‌شنبه چهارم دی‌ماه پس از اعلام تصویب رفع فیلتر از «گوگل پلی» و «واتس آپ» در جلسه شورای عالی فضای مجازی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «امروز گام اول رفع محدودیت از اینترنت را با همدلی و وفاق برداشتیم؛ از پیگیری رئیس جمهور و همراهی رسانه‌ها و فعالان ممنونم و بیش از پیش به این همراهی و همدلی نیازمندیم. این مسیر ادامه دارد....»
به این ترتیب ۶ ماه پس از انتخاب مسعود پزشکیان به ریاست جمهوری، که رفع فیلترینگ یکی از وعده‌های مهم انتخاباتی او بود، فیلترینگ اینترنت سر جای خود باقی ماند و تنها دو اپلیکیشن «واتس‌آپ» و «گوگل پلی» رفع فیلتر شدند.
در زیر چند واکنش درباره تصمیم امروز شورای عالی فضای مجازی:
* مرتضی گل‌پور عضو گروه سیاسی روزنامه ایران:
مردم می‌گویند فيلترينگ نمی‌خواهیم اما ۲۰ نفر در یک شورا می‌گویند بیخود کرده‌اید، باید فیلتر شوید.
چه کسی بر زندگی شما نظارت می‌کند؟ کی گفته شما بهتر از مردم می‌فهمید؟ شما سال‌هاست که نه فقط از جهان، بلکه از مردم ایران عقب ماندید. شما عامل عقب‌ماندگی ایران هستید!
* مهسا جزینی، روزنامه‌نگار:
در عمل نه رفع فیلتری رخ داده، نه در وضعیت مافیای فیلترشکن فروش‌ها خللی وارد شده است. مثلا انتظار دارند مردم وقتی می‌خواهند وارد گوگل پلی بشوند فیلترشکن را قطع کنند، بعد برای اینستا باز وصل کنند. بعد برای واتساپ دوباره قطع کنند. دوباره برای ورود به تلگرام وصل کنند!!؟! درسته که بیکار هستیم اما نه این قدر.
* متین غفاریان، سردبیر رویداد 24:
سیاست رسانه‌ای مخالفان رفع فیلتر، تحقیر و عصبانی‌کردن شهروندان است. اولیای دولت جنگل را ببینند و در میان درخت‌ها (هزاران ماده و تبصره) گم نشوند.
* علیرضا خامسیان، روزنامه‌نگار:
بعد از عدم ابلاغ قانون عفاف و حجاب از سوی رئیس جمهور، حال با رفع فیلتر از برخی سکوهای پرکاربرد دومین گام از سوی دولت وفاق در کمتر از یکماه در راستای وعده داده شده به مردم محقق شد. تحقق مطالبات مردم با وفاق و همدلی بین حاکمیت و مردم امکان پذیر است.
* سحر آزاد، روزنامه‌نگار فرهنگی:
بعد چند ماه خودتان را کشتید که خبر بدهید واتس‌آپ و گوگل پلی رفع فیلتر می‌شود؟ حالا از چه زمانی بماند اما واقعا با این طرح اینترنت طبقاتی، خیلی رو دارید که حتی خبر رفع فیلتر فلان و بهمان را به عنوان دستاورد توئیت می‌کنید. خیلی رو دارید که ادای آدم‌های متمدن را هم درمی‌آورید.
* محمد مبین، مدیر سایت منیبان:
گام اول رفع فیلترینگ؛ گوگلی پلی و واتساپ آزاد شدند، در جلسات بعدی بقیه پلتفرم ها رفع فیلتر می شوند.
* مجید رفیعی، روزنامه‌نگار اصولگرا:
رفع فیلتر واتس‌آپ و گوگل پلی کافی نیست اما با توجه به زور پر زور ذی‌نفعان فیلترنت، گام مهمی برای شنیدن صدای مردم و حرکت در جهت عمل به وعده‌های دولت است.
* علی اصغر شفیعیان، مدیر سایت انصاف نیوز:
اولین دولتی که توانست چیزی را رفع فیلتر کند؛ این افتخار بماند برای پزشکیان که بی هیاهو، همراهی دیگر تصمیم‌گیران را به نفع مردم جلب کرد: جمع شدن گشت ارشاد؛ بازگشت حذفی‌ها به دانشگاه/مدرسه؛ انتخاب استاندار کرد، عرب، بلوچ و اهل سنت. رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی، مرحله‌ی اول بود...
* مهسا مژده‌ای روزنامه‌نگار:
چطور روتون شده بود گوگل‌پلی رو فیلتر کنید که حالا منت رفع فیلترش رو می‌خواید سر ما بگذارید؟
* علی قلهکی، فعال رسانه‌ای اصولگرا:
اگر چه رفع فیلتر واتس‌آپ و گوگل پلی قانع کننده نیست، ولی حرکت مهمی در ترمیم سرمایه‌یِ اجتماعی کشور در روزهایِ حساسِ ایران است!
* علی شریفی زارچی استادیار دانشگاه صنعتی شریف:
گام اول رفع فیلترینگ امیدوار کننده است، اما نباید به همین دو پلتفرم محدود شود، یا در تله‌هایی نظیر سکوی داخلی تلگرام و اینستاگرام بیافتد.
* فاطمه کریمخان روزنامه‌نگار سیاسی:
اصلا ما چرا باید به خرج دولت پیام‌رسان و سکوی داخلی داشته باشیم؟ هنر دارید بروید خودتان کار کنید، رقابت کنید، سکو بالا بیاورید، چرا پولش را از جیب ما برمی‌دارید؟!
* ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر سابق شورایعالی فضای مجازی:
امیدوارم این اقدامی که امروز انجام شد، طلیعه اقدامات مثبت دیگر باشد و ما شاهد این باشیم که یک پلتفرم عمومی به طور نامحدود بسته نشود، از این فضا خارج شویم و متناسب با مقتضیات تصمیم گیری شود.
گوگل پلی نقش مهمی در توسعه نرم افزارهای تحت سیستم عامل اندروید در کشور دارد و بشارتی است که بسیاری از کسب و کارهای دانش بنیان می توانند براساس آن عمل کنند و از این استور (store) مهم نرم افزاری استفاده کنند.
واتس آپ بیش از اینکه شبکه اجتماعی باشد یک شبکه ارتباطی است و انصافا بستن آن هیچ وجهی نداشت و این اقدام باید خیلی زودتر انجام می شد ولی ماهی را هر وقت از آب بگیرند.
استفاده از فیلترینگ در کشور به صورت محدود مخالفان جدی دارد و باید به اینکه شاهد باشیم که یوتیوب با ملاحظاتش در کشور باز شد یا سایر پلتفرم ها رفع فیلتر شوند، خوش بین باشیم.
اگر بخواهند این تصمیم رفع فیلتر را عملیاتی کنند همین امشب می توانند اینکار را انجام دهند و نیاز به دو خط command دارد.
* محمود واعظی - وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات:
تصمیم شورای عالی فضای مجازی برای رفع مسدودی پلتفرم‌های واتس آپ و گوگل پلی خبری بسیار خوب و امیدوار کننده برای مردم است. گام اول رفع فیلترینگ شروع خوبی بود و امیدواریم این روند با قدرت ادامه یابد.
* کامبیز نوروزی، حقوقدان و کارشناس رسانه:
بعد از ماه‌ها بحث در مجامع اداری و عرصه عمومی بالاخره شورایعالی فضای مجازی در مورد فیلترینگ تصمیم‌گیری کرد.
طبق تصمیم این شورا از واتساپ و گوگل پلی رفع فیلتر شد. به این ترتیب فیلترینگ برای اینستاگرام، تلگرام، یوتیوب، ایکس(توئیتر) که در ایران بسیار پرکاربردترین همچنان فیلتراند و دسترسی به آنها بدون فیلترشکن ممکن نیست.
این تصمیم اگرچه موقتا ابزار تبلیغاتی برای شورای عالی فضای مجازی است که ادعا کند رفع فیلترینگ آغاز شد ولی واقعیت این است که این شورا همچنان بر ادامه فیلترینگ اصرار کرده و مانع از رفع فیلترینگ مهمترین سایتها و اپلیکیشن‌ها شده است.
رفع فیلترینگ از گوگل پلی و واتساپ و ادامه فیلترینگ تلگرام و یوتیوب و اینستاگرام و ایکس(توئیتر) چند نکته دارد:
۱- کار غیرقانونی فیلترینگ به عنوان نقض حق ملت در دسترسی به اطلاعات ادامه دارد.
۲- شورلی عالی فضای مجازی نمی‌تواند ادعا و تبلیغ کند که بخاطر مردم فیلترینگ را کم کرده است. زیرا مهمترین و پرکاربردترین سایتها و اپلیکیشن‌ها همچنان فیلتراند.
۳- بازار گسترده فیلترشکن‌ها فیلترینگ را بی‌معنا کرده‌است. در فقه و حقوق اصل این است که شارع عمل لغو نمی‌کند. یعنی واضع مقررات دستور بی‌معنی و بیهوده نمی‌دهد. شورای عالی فضای مجازی همچنان علاقمند است که ثابت کند این اصل درست نیست از واضعان هم کار بیهوده سر می‌زند.
۴- تصمیم اخیر شورای عالی فضای برای فیلترشکن‌ها خیلی دلسوزانه است. آنها با اصرار بر ادامه فیلتر اپلیکیشن‌های پرکاربرد کاری کرده‌اند که مردم همچنان ناگزیر از خرید فیلترشکن باشند و فیلترشکن‌فروش‌ها از نان خوردن نیافتند و آن درآمدهای چندین‌هزار میلیارد از جیبشان پرواز نکند.
۵- شورای عالی نه به نظرات کارشناسی اعتنا دارد نه ارزشی برای خواست عمومی قائل است. چند نفراند که سلیقه و خواست خودشان به عموم تحمیل می‌کنند.
۶- اگر از آگاهی مردم نمی‌ترسید و به درستی کار خودتان اعتماد دارید:
الف) صورت کامل مذاکرات این جلسه شورا را بدون سانسور منتشر کنید.
ب) فهرست آرای اعضای هیات را منتشر کنید.
یک باور عرفی می‌گوید وقتی پنهان‌کاری می‌شود لابد خلافی در جریان است.
آن اکثریت پنهان که مانع از تحقق برنامه رئیس جمهور در رفع فیلترینگ شدند و رأی به ادامه فیلترینگ دادند گاهی به این فکر کنند که وقتی ۸۰ درصد صاحبان گوشی هوشمند از فیلترشکن استفاده می‌کنند پیشاپیش مهر ابطال بر تفکر و تصمیم آنها زده‌اند.
* حامد شفیعی، روزنامه‌نگار و سردبیر روزنامه آسمان آبی
رفع فیلتر واتس اپ و گوگل پلی، گام نخست از مجموعه اقدامات مدیریت فضای مجازیست؛ طرح رفع فیلتر موارد مهمی در درون خودش نهفته دارد از جمله مسدود کردن فیلترشکن‌ها؛ حال باید توجه داشت که رفع فیلتر شامل همه چیز نمی‌شود. بنابراین دسترسی به برخی موارد که همچنان فیلتر باقی خواهد ماند، میسر نمی شود چون فیلترشکن‌ها هم مسدود می‌شود.
موارد دیگری هم در طرح پیشنهادی وجود داشته که جای تامل دارد. در مرحله اول این طرح بازگشایی گوگل‌پلی و واتساپ برنامه‌ریزی شده اما این تمام ماجرا نیست. این طرح امتیازهای ویژه‌ای برای پیام‌رسان‌های داخلی در نظر گرفته، ازجمله بسته حمایتی ۵۰ میلیارد تومانی، ارائه انحصاری برخی خدمات مانند نسخه‌نویسی الکترونیکی و پیام بانکی، خدمات کارت سوخت و...
طرح برنامه ویژه‌ای برای برخورد با فیلرشکن‌ها و جرم‌انگاری عرضه و فروش آنها دارد. علاوه‌براین اینترنت طبقاتی قرار است با شدت بیشتری پیگیری شود. این طرح در همین رابطه «ساماندهی اینترنت اقشار و ارائه پالایش‌شکن قانونی، شدت عمل قضایی در برخورد با تخلفات کاربران در سکوهای خارجی غیرمجاز» را برنامه‌ریزی کرده است.
از اقدامات دیگر این طرح می‌توان به مواردی اشاره کرد که احتمالاً باعث گران شدن ترافیک خارجی خواهند شد. در این طرح «اصلاح تعرفه در جهت کاهش مصرف سکوهای خارجی و پالایش‌شکن‌ها در کنار کاهش درآمد اپراتور از ترافیک خارجی نسبت به ترافیک داخلی» پیش‌بینی شده است.
دیگر آنکه طرح پیشنهادی وزارت ارتباطات با تایید، همراهی و همکاری وزارت اطلاعات انجام خواهد شد.
روزآروز: کوه موش زایید؟ واقعا همین هم زایید؟
می‌گویند شورای عالی فضای مجازی، پس‌از کلی حرف‌وحدیث‌ها درباره وعده رفع فیلترینگ مسعود پزشکیان، با رفع فیلتر از واتساپ و گوگل‌پلی موافقت کرده است اما توضیح داده نشده آیا همین دو مورد هم کامل رفع فیلتر می‌شود؟ مثلا آیا می‌توان در واتساپ محتواهای تصویری و صوتی هم فرستاد؟
اما جز اینکه فعلا از رفع فیلتر از بقیه‌ی شبکه‌های اجتماعی‌های پرهوادار خبری نیست، گویا در طرح رفع فیلتر گام‌به‌گام که امروز از اخبار شورای عالی فضای مجازی درز کرد، رانت‌های کم‌نظیری به جیب شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی خواهد رفت و بعید نیست محدودیت‌های بیشتری علیه فضای مجازی از سوی دیگر اعمال شود. الله اعلم.