حضور ۴۰ هزار زن در ورزشگاه اصفهان
مهدیه بهارمست / جهان صنعت
اردیبهشت‌ماه سال جاری در جریان بازی پرسپولیس و سپاهان در هفته بیست‌وپنجم لیگ برتر بود که فیلمی از یک هوادار سپاهان در فضای مجازی منتشر شد که آن فرد در حال توهین به هواداران زن پرسپولیس بود. این تصاویر واکنش‌های زیادی درپی داشت، برخی بر این عقیده بودند که این رخداد با هدف منفی جلوه دادن حضور زنان در ورزشگاه بوده و از مدت‌ها قبل این رخداد را برنامه‌ریزی کردهاند اما همان زمان کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال رای تاریخی صادر کرد. بر این اساس که دیدار این دو تیم در فصل آینده صرفا با حضور بانوان برگزار می‌شود و دیروز این وعده به ثمر نشست.
این برای نخستین‌بار است که در لیگ برتر ایران یک بازی فقط با حضور تماشاگران زن برگزار می‌شود. البته که باشگاه سپاهان در چند هفته اخیر تلاش کرد تا حکم محرومیت تماشاگران مرد را بشکند ولی فدراسیون فوتبال در نهایت پای تصمیم قبلی خود ماند تا دیدار دیروز بدون حضور تماشاگران مرد انجام شود. البته این رای، موافقان و مخالفان زیادی هم دارد؛ بسیاری آن را شبیه به کاری که ترکیه در سال‌های نه‌چندان دور کرده، رویه‌ای برای فرهنگ‌سازی بیشتر در ورزشگاه‌ها می‌دانند و عده‌ای هم از این می‌گویند که مرد و زن شمردن چنین جرایمی، کمک زیادی نخواهد کرد و باید راهکار جدی‌تری برای برخورد با رفتار‌های مشابه داشت.
هر چه که هست، حضور ۴۰ هزار نفری زنان در یک ورزشگاه آن هم در شهری مانند اصفهان قند را در دل همه آب کرده است، زیرا تاکنون اصفهان یکی از شهر‌های ممنوعه فوتبال ایران برای حضور زنان در ورزشگاه بوده است. درواقع اگرچه بسیاری از شهر‌های ایران با پیگیری فیفا، ای‌اف‌سی و فدراسیون فوتبال ایران، تاکنون درهای ورزشگاه را به روی زنان باز کردهاند ولی اصفهان در کنار یکی، دو شهر دیگر، از پذیرش چنین موضوعی طفره رفته است. این مورد البته به معنای اجرای صحیح ورود زنان به ورزشگاه در شهر‌های ایران نیست؛ همچنان در ورزشگاه‌های دیگر بلیت‌فروشی به صورت محدود ارائه می‌شود و معمولا هم یکی از بدترین جایگاه‌ها در اختیار همین تعداد اندک تماشاگران زن قرار می‌گیرد. با این حال، حتی با چنین محدودیتی هم اصفهانی‌ها تا به الان استقبالی از این مورد نکرده‌اند.
مسوولان ورزشی این شهر و البته مسوولان فدراسیون فوتبال ایران به‌خوبی می‌دانند چنین ممانعتی بیرون از حوزه فوتبال و در اختیار مسوولان سیاسی شهر است و تاکنون به غیر از رایزنی اتفاق خاصی نیفتاده است. در این فصل تعدادی از مسوولان اصفهانی وعده داده‌اند ورود زنان به ورزشگاه در این شهر تسهیل پیدا می‌کند. فدراسیون فوتبال هم در یکی، دو نوبت نارضایتی‌اش را از چنین شرایطی ابراز و خبر داده که رایزنی‌ها خوب پیش رفته و قرار است اتفاقات جدیدی رخ دهد. البته تعدادی از تماشاگران زن اصفهانی به صورت گزینشی و از ترس جریمه AFC یکی، دو بازی آسیایی سپاهان را در ورزشگاه دیده‌اند ولی در رقابت‌های لیگ برتر، به این معنی که بتوانند در سامانه فروش، بلیت بازی را تهیه کنند، چنین فرصتی نصیب‌شان نشده است.
دیروز اتفاق خاصی برای دختران اصفهانی رقم خورد و آنها برای تماشای بازی‌های لیگ برتر هم به ورزشگاه رفتند. به عقیده برخی جامعه‌شناسان این اتفاق سرآغازی برای رفع محدودیت‌هایی است که برای دختران اصفهانی علاقه‌مند به فوتبال رفته است. چه بسا طی سال‌های نه‌چندان دور زنان برای تماشای فوتبال تیم محبوبشان پشت درهای ورزشگاه می‌ماندند، تا حدی که بعضا ناچار بودند با پوشش مردانه و هزار هراس روی سکوها بیایند، هنوز دختر آبی را فراموش نکردیم اما دیروز ورزشگاه مال زنان بود و مردان باید یکی از مهم‌ترین بازی‌های سال را از تلویزیون تماشا کنند.
البته باتوجه به پوشش صداوسیما از بازی مشخص است که جبلی، رییس رسانه ملی نتوانسته حضور ۴۰ هزار زن را در ورزشگاه بپذیرد چراکه در طول مسابقه سپاهان و پرسپولیس تلویزیون حتی یک بار هم زنان تماشاچی بازی را از نمای نزدیک نمایش نداد. انگار حضور زنان بدون تصویر برای صداوسیمایی‌ها افتخار دارد. البته که برخی کارشناسان نیز این اتفاق را نوعی تحقیر برای زنان دانستند چراکه به باور آنها مسوولان مربوطه خواسته یا ناخواسته گفته‌اند زن در مفهوم فوتبالی تماشاگر درجه دو است و وقتی می‌خواستند تماشاگر درجه یک، یعنی مردها را تنبیه کنند به زنان میدان دادند تا درس عبرت مردها شوند، در مفهوم اجتماعی برای تحقیر مردان از زنان بهره گرفتند، یعنی زن ابزار تحقیر مرد شده است. در این تفسیر تصمیم کمیته انضباطی نه‌تنها ضدزن است بلکه تحقیری آشکار بر ایجاد یک محدودیت جدید است. صداوسیما هم به‌خوبی سخن ما را تایید کرده است.
دستاورد یا محدودیتی جدید
دکتر عالیه شکربیگی، جامعه‌شناس با اشاره به اینکه حضور ۴۰هزار زن در ورزشگاه نقش‌جهان اصفهان راحت به دست نیامده است، به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم حضور دیروز ۴۰هزار زن در ورزشگاه نقش‌جهان اصفهان جدا از رای کمیته فدراسیون فوتبال حاصل تلاش، کوشش و هدفمند بودن جنبش زنان در ایران است. رسیدن به این نقطه که دیروز ۴۰هزار زن در ورزشگاه حاضر شدند، یک دستاورد ملی است که از قضا راحت هم به دست نیامد. البته در این میان همراهی مردانی که در این خصوص نگاه جنسیتی ندارند، در راهگشایی این حضور بسیار موثر بوده است.
وی افزود: متاسفانه بارها زن را در جامعه نادیده می‌گرفتند، برخی بر این عقیده‌اند که زنان نباید در مکان‌هایی مانند ورزشگاه که به خیال برخی تماما مردانه است، حضور پیدا کنند. آنها بر این باورند که زنان تنها باید در خانه باشند و به کارهای خانگی بپردازند. همین تفکر مانع حضور زنان در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی شده است. بنابراین حضور ۴۰هزار زن در ورزشگاه اصفهان یک قدم بزرگی است که به‌خوبی رقم خورده است، زیرا نگاه مردانه‌ای که در جامعه وجود دارد، همواره تلاشش بر این بوده که زنان را خانه‌نشین کند اما امروزه رویه به دلیل اراده و تلاش زنان در حال تغییر است و آن نگاه دیگر شکست خورده است چراکه این روزها زنان ایرانی نسبت به حق و حقوق خودشان آگاه شدند و حضور دیروز حاصل مبارزات و مطالبه‌گری‌های زنان و دخترانی است که بیش از نیم‌قرن برای آن تلاش کردند.
این کارشناس اجتماعی با اشاره به فقدان حضور مردان در بازی دیروز بیان کرد: البته در این مسیر نگاه قطبی را نمی‌پذیریم، زمانی تلاش‌های زنان در ایران موفق خواهد بود که برابری ایجاد شود. به‌گونه‌ای که مردان و زنان در یک محیط سالم عاری از هرگونه تنش، پرخاشگری و توهین در کنارهم به تماشای فوتبال بنشینند. در چنین شرایطی زنان به هدف واقعی خود یعنی حضورشان در عرصه‌های اجتماعی، ورزشی، فرهنگی و سیاسی خواهند رسید.
در هر صورت این مسابقه که به دلیل توهین یک هوادار به زنان بود و رای فدراسیون فوتبال اما زین پس باید حضور زنان در ورزشگاه پررنگ شود تا خانواده‌ها یک تفریح سالم را تجربه کنند. در نهایت فقدان مردان در ورزشگاه را هم نباید به یک دستاورد تبدیل کرد. این موضوع هم به نوعی یک محدودیت است چراکه زمانی که برای تنبیه یک مرد یا مردهایی قرار گذاشتند فقط زن به ورزشگاه راه دهند خواسته یا ناخواسته زن در مفهوم فوتبالی تماشاگر درجه دو حساب کردند. به این معنی که در چنین شرایطی تماشاگر درجه یک، یعنی مردها را تنبیه کردند و به زنان میدان دادند تا درس عبرت مردها شوند، در مفهوم اجتماعی برای تحقیر مردان از زن بهره گرفتند، یعنی به نوعی زن ابزار تحقیر مرد شد. با این حال تصمیم کمیته انضباطی همین‌قدر ضدزن است.
زنان در همه جا، خاصه در موضوع بحث ما یعنی فوتبال وجه تنبیه مردان نیستند، اگر تماشاگری جسارت کرد و اگر امکانش را دارید همان تماشاگر را مجازات کنید، اگر نمی‌توانید و همچنان اصرار دارید حتما تماشاگران را محروم کنید، کل بازی را بدون تماشاگر برگزار کنید، نه اینکه برخی آقایان ژست حمایت از زنان را بردارند که اگر فشار فیفا نبود، حتی یک زن را هم به ورزشگاه راه نمی‌دادند.
او ادامه داد: زنان و دختران ایران خواهان حقوق برابر در تمام عرصه‌های جامعه با مردان هستند. هنوز مرگ دختر آبی را فراموش نکردیم. او به‌عنوان یک هوادرا راهی ورزشگاه شد اما به دلیل محدودیت‌های موجود خود را آتش زد و جانش را از دست داد. بنابراین امروز اگر به این نقطه رسیدیم نباید دختر آبی را فراموش کرد.
دکتر شکربیگی با تاکید بر فرهنگ برابر در جامعه اظهار کرد: به نظرم در این برهه از تاریخ باید مردان فرهنگ سلامت بیانی که خشونت در بیان آنها نباشد را در خود قوت بخشند تا در کنار دختران و زنان در سلامت کامل به تماشای مسابقه فوتبال بنشینند. چنین رفتاری احترام به حقوق شهروندی است.