نیروهای دولتی سوریه روز شنبه پس از یک روز درگیری با مخالفان مسلح، شهر کلیدی حمص را ترک کردند. با تسلط مخالفان بر حمص، حکومت ۲۴ ساله بشار اسد در شرایطی بسیار شکننده قرار گرفت زیرا شورشیان پس از تصرف حمص در حال پیشروی به سوی پایتخت، دمشق، هستند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، پس از تصرف حلب توسط شورشیان در هفته گذشته، خطوط دفاعی ارتش دولتی سوریه یکی پس از دیگر با سرعتی سرسام‌آور فرومی‌پاشد. به نظر می‌رسد سقوط حمص و پیشروی مخالفان به سوی پایتخت، که آخرین سنگر نیروهای وفادار به رژیم اسد است، می‌رود که به حیات ۵۰ ساله حاکمیت خاندان اسد پایان دهد. پایان حکومت اسد در عین‌حال به معنای پایان نفوذ ایران در سوریه نیز محسوب می‌شود.
ابومحمد الجولانی، قدرتمندترین رهبر شورشیان، در بیانیه‌ای اعلام کرد که شورشیان در آستانه تصرف کامل کشور هستند و «پایان رژیم جنایتکار نزدیک است».
مقامات خارجی به رویترز گفتند که ممکن است دولت اسد در آستانه فروپاشی باشد. یکی از مقام آمریکایی‌هایی بازه زمانی فروپاشی رژیم اسد را بین پنج تا ده روز برآورد کرد، در حالی که مقام دیگری گفت ممکن است اسد طی هفته آینده برکنار شود. یک مقام غربی نیز این ارزیابی را تأیید کرد.
تصرف حمص، که یک نقطه تقاطع مهم بین پایتخت و منطقه ساحلی سوریه محسوب می‌شود، عملاً ارتباط دمشق را با پایگاه فرقه علوی اسد و همچنین پایگاه هوایی و دریایی روسیه - حمیمیم و طرطوس - قطع می‌کند.
یک افسر ارشد ارتش گفت که فرماندهان ارتش و امنیت سوریه روز شنبه با هلیکوپتر به سوی سواحل منتقل شدند، در حالی که یک کاروان بزرگ نظامی از راه زمینی عقب‌نشینی کرد. شورشیان نیز اعلام کردند که در حال ورود به مرکز شهر حمص هستند.
به گفته ساکنان منطقه، با اعلام خروج ارتش دولتی سوریه از حمص، هزاران نفر به خیابان‌ها ریختند و و پیروزی مخالفان را جشن گرفتند. احمد الشرع (ابومحمد جولانی) شخصا آزادسازی حمص را اعلام کرد. او گفت: به حمدالله حمص هم آزاد شد و به صاحبانش بازگشت. تمام نظامیان ارتش رژیم و افرادی که اسلحه‌شان را زمین گذاشتند در امنیت خواهند بود و مورد تعقیب قرار نمی‌گیرند.
ساکنان و شورشیان حمص اعلام کردند که نیروهای مخالف رژیم اسد زندان مرکزی را تصرف کرده و هزاران زندانی را آزاد کرده‌اند. «ستاد فرماندهی عملیات نظامی» مخالفان از آزادسازی بیش از ۳۵۰۰ زندانی از زندان مرکزی حمص خبر داد. ساکنان شهر همچنین گفتند که کارکنان امنیتی و اطلاعاتی دولتی پس از سوزاندن مدارک خود، دفاترشان را تخلیه کرده‌اند.
شورشیان تقریباً کل جنوب‌غربی کشور را ظرف ۲۴ ساعت تصرف کرده‌اند و تا فاصله ۳۰ کیلومتری (۲۰ مایلی) دمشق پیشروی کرده‌اند.
با نزدیک‌شدن مخالفان به دمشق، احتمال وقوع یک قیام در پایتخت بیشتر شده است. معترضان در چندین حومه دمشق به خیابان‌ها آمدند، پوسترهای اسد را پاره کردند و مجسمه پدرش، حافظ اسد رئیس‌جمهور سابق سوریه را سرنگون کردند، بدون آن که با مقاومت ارتش یا پلیس مواجه شوند. به گفته ساکنان، برخی از سربازانی که از ارتش جدا شده بودند، لباس غیرنظامی به تن کرده و به معترضان پیوستند.
با این حال، خبرگزاری رسمی سوریه گزارش داد که اسد همچنان در دمشق باقی مانده است و ارتش دولتی نیز اعلام کرد که در حال تقویت مواضع خود در اطراف پایتخت و جنوب است.
نگرانی از بی‌ثباتی در میان دولت‌های منطقه
سرعت تحولات سوریه، پایتخت‌های عربی را غافلگیر کرده و نگرانی‌ها از موج جدیدی از بی‌ثباتی منطقه‌ای را برانگیخته است.
قطر، عربستان سعودی، اردن، مصر، عراق، ایران، ترکیه و روسیه بیانیه‌ای مشترک صادر کرده و این بحران را تحولی خطرناک خوانده و خواستار یافتن راه‌حلی سیاسی شدند. اما هیچ نشانه‌ای از توافق آنها بر سر اقداماتی مشخص وجود نداشت، چرا که وضعیت داخل سوریه به‌سرعت در حال تغییر بود.
جنگ داخلی سوریه، که در سال ۲۰۱۱ با اعتراض‌های مردمی علیه حکومت اسد آغاز شد، قدرت‌های بزرگ خارجی را وارد این درگیری کرد و زمینه‌ای برای فعالیت گروه‌های افراطی فراهم کرد تا حملاتی را در سراسر جهان برنامه‌ریزی کنند. جنگ داخلی سوریه موجب آواره شدن میلیون‌ها نفر و پناه آوردن شمار زیادی از آنها به کشورهای همسایه شد.
در جنوب سوریه، فروپاشی سریع خطوط دفاعی و کنترل دولتی، می‌تواند زمینه‌ساز حمله‌ای هماهنگ به پایتخت شود، که مرکز قدرت اسد محسوب می‌شود. ساکنان گزارش دادند که روز شنبه برق در پایتخت قطع شده بود.
یک افسر ارتش سوریه به رویترز گفته ارتش سوریه تا منطقه «سعسع»، در فاصله ۳۰ کیلومتری (۲۰ مایلی) از دمشق، عقب‌نشینی کرده تا تجدید قوا کند.
در حومه جنوبی شهر، «جرمانا»، معترضان مجسمه حافظ اسد، پدر رئیس‌جمهور، را سرنگون کردند. به گفته ساکنان، سربازان در مناطق سابقاً تحت کنترل شورشیان مانند «داریا» و «مزّه»، نزدیک یک پایگاه هوایی بزرگ، از ارتش جدا شده‌اند.
گروه «هیات تحریر الشام» اعلام کرد که وظیفه خود می‌داند از دفاتر دولتی، بین‌المللی و سازمان ملل در سوریه محافظت کند.