مرکز آمار ایران در گزارشی تازه به جزییات شاخص قیمت کالا و خدمات در آبان ماه امسال پرداخته است. این گزارش که به نوعی تغییر و تحولات شاخص قیمت مصرف‌کننده در نیمه پاییز امسال را روایت می‌کند، تورم ماهانه آبان ماه را رو به افزایش نشان می‌دهد. در حالی در پایان تابستان تورم ماهانه به زیر ۲ درصد رسیده بود، حالا این شاخص به ۲.۸ درصد رسیده که نشان از حرکت آرام تورم به مقادیر بالاتر نیز دارد. خصوصا اینکه بخش بزرگی از تورم ماهانه به دلیل افزایش شاخص قیمت‌ها در گروه «خوارکی‌ها و آشامیدنی ها» بوده است. چنانکه در آبان ماه، این گروه با تورم ماهانه ۳.۶ درصد روبه‌رو شده و عدد بالایی را فقط در یک ماه به ثبت رسانده است.
هر چند تورم سالانه باز هم به روند کاهشی خود در ماه‌های اخیر ادامه داده و به ۳۳.۱ درصد رسیده است در واقع نیم درصد نسبت به عدد مهر ماه پایین‌تر است. اما باید توجه داشت که تورم سالانه چندان شاخص قابل اعتمادی در حوزه تورم نیست و شاخص تورم در مقیاس نقطه به نقطه برآورد بهتری ارایه می‌کند. حال آنکه، تورم نقطه به نقطه (آبان امسال نسبت به آبان پارسال) نیز افزایش یافته و به۳۲.۵ درصد رسیده است.
در تعریف تورم سالانه، میانگین قیمت یک سبد از کالاها و خدمات در طول دوازده ماه منتهی به آبان ۱۴۰۳ با میانگین قیمت یک سبد از کالاها و خدمات در طول دوازده ماه منتهی به آبان ۱۴۰۲ مقایسه شده است. اما در تورم نقطه به نقطه، شاخص قیمت این سبد در آبان ۱۴۰۳ با شاخص قیمت آن در آبان ۱۴۰۲ مقایسه می‌شود. به همین دلیل هم هست که تورم نقطه به نقطه چشم‌انداز بهتری را از روند تورم ارایه می‌کند. اعدادی که گفته شد خطر بالقوه‌ای برای هدف‌گذاری تورم زیر ۳۰ درصدی در پایان امسال محسوب می‌شود و این سوال را مطرح می‌کند که با توجه به روند صعودی تورم ماهانه و نقطه به نقطه آیا می‌توان مطابق وعده ارایه شده توسط رییس کل بانک مرکزی انتظار داشت که در پایان سال نرخ تورم به پایین‌تر از ۳۰ درصد برسد؟
مرکز پژوهش‌های مجلس به تازگی عنوان کرده است «در کوتاه‌مدت نمی‌توان انتظار کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه به ارقام زیر ۲۵ درصد یا ۳۰ درصد بر اساس نحوه محاسبه بانک مرکزی (و حرکت به سمت تورم تک رقمی) و ۹.۵ درصد (مورد نظر برنامه هفتم) داشت.» روز گذشته عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد نیز در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «گزارش اخیر دیوان محاسبات از تفریغ بودجه سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که کسری بودجه در آن سال‌ها به ترتیب ۵۹۷ و ۴۳۷ هزار میلیارد تومان و در مجموع دو سال، جمعا ۱۰۳۴ هزار میلیارد تومان بوده است. اگر کسری سنگین به جا مانده در بودجه سال جاری را هم به آن اضافه کنیم، دلیل اصلی چرایی تداوم تورم که در کنار تنش‌های منطقه از دلایل اصلی افزایش نرخ ارز هستند، روشن می‌شود.»
فشار تورمی روی خانوار روستایی
نگاهی کلی به ارقام ارایه شده توسط مرکز آمار حاکی از فشار تورمی بیشتر به مناطق روستایی است. اما چرا؟
دلیل این موضوع برمی‌گردد به فشار تورمی روی گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی که به‌طور عجیبی در طول یک ماه اخیر با افزایش قیمت روبه‌رو شده و شاخص قیمت‌ها برای مصرف‌کننده را افزایش داده‌اند. تورم ماهانه در بخش خوراکی‌ها برای کل کشور در آبان امسال نسبت به مهر ماه، ۳.۶ درصد رشد کرده، اما در حالی که خانوارهای شهری برای یک سبد مشخص از کالای خوراکی و آشامیدنی ۳.۵ درصد بیشتر از مهر ماه هزینه کرده‌اند؛ این عدد برای خانوارهای روستایی ۴ درصد بوده است. از آنجا که وزن خوراکی‌ها در سبد خانوارهای روستایی بالاتر از خانوارهای شهری است؛ خانوارهای روستایی تورم شدیدتری را در این حوزه تحمل کرده‌اند.
این وضعیت برای دهک‌ها پایین‌تر نیز صدق کرده و بالاتر بودن تورم خوراکی نسبت به غیرخوراکی و خدمات به سفره اقشار فقیر نیز فشار بیشتری وارد می‌کند. این در حالی است که تورم ماهانه اقلام خوراکی بعد از ماه‌ها بالاتر از گروه غیرخوراکی و خدمات رسیده است. به‌طوری که افزایش قیمت اقلام خوراکی در آبان نسبت به مهر معادل ۳.۶ درصد بوده درحالی که افزایش قیمت غیرخوراکی و خدمات برابر با ۲.۵ درصد برآورد شده است.
در صورت ادامه یافتن این روند، تورم نقطه به نقطه و سالانه اقلام خوراکی نیز بالاتر از غیرخوراکی و خدمات برآورد خواهد شد. در ماه گذشته تورم سالانه غیرخوراکی و خدمات ۳۵.۹ درصد ثبت شده در حالی که این شاخص برای خوراکی‌ها ۲۷.۹ درصد برآورد شده است. تورم نقطه به نقطه آبان ماه اقلام غیرخوراکی و خدمات نیز بالاتر از خوراکی‌ها محاسبه شده است. به‌طوری که تورم اقلام غیرخوراکی و خدمات معادل ۳۴.۲ و اقلام خوراکی ۲۹.۲ درصد اعلام شده است.
پرچمداران تورم آبان ماه
با فرا رسیدن فصل سرما، طبیعی است که برخی کالاهای خوراکی با افزایش قیمت در بازار روبه‌رو شوند. اما نکته جالب این است که حبوبات با ۱۳.۴ درصد در یک ماه رشد شاخص قیمت، عدد بالایی را در تورم ماهانه به ثبت رسانده است. گروه لبنیات و تخم‌مرغ نیز ۴.۷ درصد نسبت به مهر ماه تورم داشته است. تورم بخش آموزش به‌طور ماهانه ۴.۲ درصد و تورم بخش نان و غلات ۳.۲ درصد در یک ماه بوده است. پایین‌ترین نرخ تورم ماهانه مختص میوه و خشکبار بوده که حتی منفی شده و به منفی ۶ درصد رسیده است. هر چند این خبر خوبی برای فعالان حوزه میوه و خشکبار نیست و تورم منفی به زیان این کسب و کارها می‌انجامد.
تورم خوراکی‌ها در استان‌ها
تورم کالای خوراکی و آشامیدنی طیف گسترده‌ای از کالاها را شامل می‌شود که با توجه به جغرافیای پهناور ایران، این کالاها با قیمت‌های مختلف عرضه می‌شوند. در واقع کاری که مرکز آمار می‌کند، این است که در یک فرآیند فنی، مابه‌ازای هر کالا یک عدد وزنی قرار می‌دهد تا شاخص خاصی برای تحولات قیمتی کالا در یک استان به دست بیاید. بنابراین به دلیل جغرافیای گسترده، قیمت‌ها ممکن است افزایش یا کاهش داشته باشند و به ازای آن، تورم نیز در این استان‌ها نسبت به عدد کلی کشور بالا و پایین شود.
اطلاعات نشان می‌دهد که در برخی استان‌های مرزی، تورم ماهانه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها عددهای بسیار بالاتری از میانگین کل کشور را داشته است. به‌طور مثال در استان کردستان تورم خوراکی و آشامیدنی در آبان ماه ۶.۱ درصد رشد کرده است. این عدد در آذربایجان غربی ۵.۴ درصد بوده یا در بوشهر بیشتر از اینها و به ۶.۲ درصد رسیده است.
روزنامه اعتماد