تخریب توانایی تولید موشک ایران در حمله اسرائیل
مایکل بچنر، خبرگزاری رویترز
و تایمز اسرائیل
حملات گسترده هوایی اسرائیل در ایران که روز شنبه انجام شد، توانایی ایران برای تولید موشکهای بالستیک دوربرد را مختل کرد؛ آسیبهای این حمله بهگونهای است که جبران آن دشوار و زمانبر خواهد بود و همچنین برخی از تأسیسات مهم انرژی را به دلیل نابودی باتریهای دفاع هوایی، که وظیفه حفاظت از آنها را برعهده داشتند، در برابر حملات آینده آسیبپذیر کرده است. این حملات به گزارش مقامات اسرائیلی، آمریکایی و ایرانی و همچنین بر اساس تصاویر ماهوارهای تحلیلشده توسط کارشناسان انجام شده است.
این حملات که به گفته کان، شبکه تلویزیونی دولتی اسرائیل، منعکسکننده توانمندیهایی بود که در طول دو دهه توسعه یافته، نشانگر آزادی بیشتر عملیات جنگندههای اسرائیلی برای حمله به ایران در صورت ادامه تشدید درگیریهای کنونی است. همچنین این حملات، توانایی ایران را در شلیک مداوم موشکها به سمت اسرائیل کاهش میدهد و اورشلیم امیدوار است که این امر بهعنوان عاملی بازدارنده از حملات بیشتر علیه اسرائیل عمل کند.
اهداف این حملات، سایتهایی از جمله پایگاه سری پارچین در نزدیکی تهران بود که در گذشته برای تحقیق و توسعه سلاحهای هستهای مورد استفاده قرار میگرفت، و همچنین کارخانهای که در آن پهپاد ساخته میشود.
نگرانی ایران از آسیب به دفاع هوایی
روزنامه نیویورک تایمز به نقل از سه مقام ناشناس ایرانی، از جمله یک مقام وزارت نفت، گزارش داد که این حملات «نگرانی عمیق» را در ایران برانگیخت، چرا که پالایشگاه آبادان در استان خوزستان، مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی و یک بندر مهم مجاور، و همچنین میدان گاز تنگ بیجار در استان ایلام را بیدفاع کرده است.
علاوه بر این، گزارش اشاره کرد که این حملات سه سامانه دفاع هوایی اس-۳۰۰ ساخت روسیه را در فرودگاه بینالمللی امام خمینی تهران و پایگاه موشکی ملارد در نزدیکی پایتخت از کار انداخته است. این حمله علاوه بر حملهای در ماه آوریل بود که یک باتری دیگر را در استان اصفهان از بین برده بود.
اهداف این حملات شامل پایگاههای موشکی فلک، شهید قدیری و عبدل فتح متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و همچنین تأسیسات پارچین و پرند بودند.
رسانههای ایرانی گزارش دادند که در حملات صبح شنبه، چهار سرباز کشته شدهاند و احتمال افزایش تلفات وجود دارد.
شورای عالی امنیت ملی ایران روز شنبه مشاوره اضطراری برای تصمیمگیری درباره واکنش به این حملات برگزار کرد. نیویورک تایمز افزود که هنوز تصمیمی گرفته نشده و قرار است رهبر معظم ایران، آیتالله خامنهای، روز یکشنبه اظهارات عمومی درباره این حملات ایراد کند.
پس از این حمله، خامنهای حساب جدیدی به زبان عبری در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) باز کرد. نخستین پست او اینگونه آغاز شد: «به نام خداوند بخشنده و مهربان.»
تخریب توانایی تولید موشک ایران
گزارشها حاکی از آن است که این حملات حداقل ۱۲ دستگاه مخلوطکن سیارهای مورد استفاده برای ساخت سوخت جامد موشکهای بالستیک دوربرد را هدف قرار داده و برخی منابع تعداد این دستگاهها را ۲۰ دستگاه اعلام کردهاند.
وبسایت خبری ایلاف عربستان به نقل از یک منبع مطلع گزارش داد که این دستگاههای مخلوطکن سنگین برای تأمین سوخت موشکهای خیبر و قاسم استفاده میشدند؛ موشکهایی که ماه گذشته در حملات ایران به اسرائیل شلیک شده بودند.
این منبع ادعا کرد که تعمیر این کارخانه، که بهطور کامل تخریب شده است، دو سال زمان میبرد. مکان این کارخانه مشخص نشده است.
سایت خبری اکسیوس به نقل از منابع اسرائیلی و یک مقام آمریکایی گزارش داد که ایران نمیتواند این دستگاههای مخلوطکن را بهتنهایی تولید کند و باید آنها را از چین تهیه کند که ممکن است بیش از یک سال طول بکشد. این گزارش افزود که این حملات توانایی تهران در تأمین موشکهای بالستیک برای متحدانش، مانند حزبالله لبنان و حوثیهای یمن را محدود خواهد کرد.
با این حال، مقامات ایرانی به نقل از نیویورک تایمز تأکید کردند که خسارت وارده به تواناییهای تولید موشک جمهوری اسلامی «جزئی» و کوتاهمدت است.
ایران دارای بزرگترین زرادخانه موشکی خاورمیانه است و به گفته مقامات آمریکایی، موشکهایی را در اختیار روسیه برای استفاده علیه اوکراین، و همچنین در اختیار حوثیها و حزبالله قرار داده است.
تهران و مسکو انکار میکنند که روسیه موشکهای ایرانی دریافت کرده باشد.
در همین حال، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی در پستی در ایکس تأیید کرد که تأسیسات هستهای ایران در طول حملات هوایی شبانه آسیب ندیده است.
رافائل ماریانو گروسی نوشت: «تأسیسات هستهای ایران تحت تأثیر قرار نگرفته است. بازرسان آژانس ایمنی خود را حفظ کردهاند و به کار حیاتی خود ادامه میدهند. من خواستار احتیاط و خویشتنداری در اقداماتی هستم که میتواند ایمنی و امنیت مواد هستهای و رادیواکتیو را به خطر اندازد.»
تواناییهای ساخت موشک در ایران مختل شده است
سایت خبری سعودی “ایلاف” به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد که این دستگاههای سنگین برای تأمین سوخت موشکهای خیبر و قاسم به کار میرفتند؛ موشکهایی که اوایل ماه جاری از سوی ایران به سمت اسرائیل شلیک شده بودند. این منبع همچنین گفت بازسازی کارخانهای که بهطور کامل نابود شده، دو سال طول خواهد کشید؛ هرچند محل این کارخانه مشخص نشده است.
سایت خبری “اکسیوس” به نقل از منابع اسرائیلی و یک مقام آمریکایی گزارش داد که ایران قادر به تولید این دستگاهها بهتنهایی نیست و باید آنها را از چین تأمین کند، که این ممکن است بیش از یک سال زمان ببرد. این گزارش همچنین میگوید این رویداد توانایی تهران در تأمین موشکهای بالستیک برای گروههای نیابتیاش مانند حزبالله لبنان و شورشیان حوثی یمن را محدود خواهد کرد.
تحلیل تصاویر ماهوارهای توسط کارشناسان
تصاویر ماهوارهای تجاری نشان داد که این حملات ساختمانهایی را هدف قرار دادهاند که ایران از آنها برای ترکیب سوخت جامد موشکهای بالستیک استفاده میکرد. این ارزیابی توسط دو پژوهشگر آمریکایی بهطور جداگانه انجام شده است.
این دو پژوهشگر، دیوید آلبرایت، بازرس سابق تسلیحات سازمان ملل و رئیس گروه پژوهشی مؤسسه علوم و امنیت بینالمللی، و دکر ایولث، تحلیلگر پژوهشی وابسته به اندیشکده CNA در واشنگتن، اعلام کردند که اسرائیل به پارچین، یک مجتمع نظامی عظیم در نزدیکی تهران، حمله کرده است. به گفته ایولث، اسرائیل همچنین منطقه خُجیر، یکی از سایتهای تولید موشک در نزدیکی تهران را هدف قرار داده است.
خبرگزاری رویترز در ماه ژوئیه گزارش داده بود که خجیر در حال گسترش عظیمی برای افزایش تولید موشک بوده است.
ایولث اظهار کرد که این حملات احتمالاً توانایی ایران برای تولید انبوه موشکها را بهطور قابل توجهی کاهش داده است. او گفت که تصویری از شرکت تجاری ماهوارهای Planet Labs نشان میدهد که حمله اسرائیل دو ساختمان در خجیر را که برای ترکیب سوخت جامد موشکهای بالستیک استفاده میشدند، نابود کرده است.
این ساختمانها توسط تپههای خاکی بلند احاطه شدهاند که بهمنظور جلوگیری از انتشار انفجار از یک ساختمان به ساختمانهای مجاور طراحی شدهاند و معمولاً با تولید موشک در ارتباط هستند.
تصاویر Planet Labs از پارچین نیز نشان میدهند که اسرائیل سه ساختمان مخلوطکن سوخت جامد برای موشکهای بالستیک و یک انبار را نابود کرده است. آلبرایت گفت که او تصاویر ماهوارهای تجاری با وضوح پایین از پارچین را بررسی کرده است که ظاهراً نشان میدهد حمله اسرائیل سه ساختمان را که شامل دو ساختمان مخصوص ترکیب سوخت جامد برای موشکهای بالستیک بودند، آسیب زده است.
این ساختمانها حدود ۳۲۰ متر از تأسیساتی فاصله دارند که گفته میشود در گذشته تحت برنامه توسعه تسلیحات هستهای بوده و ایران در سال ۲۰۰۳ آن را متوقف کرده است. ایران چنین برنامهای را انکار میکند، اما اورشلیم ادعا میکند که ایران هرگز آن را کاملاً کنار نگذاشته است و به سطوح فعلی غنیسازی اورانیوم اشاره میکند که برای مصارف غیرنظامی قابل توجیه نیست.
ایولث گفت: “اسرائیل میگوید که ساختمانهایی را که دستگاههای مخلوطکن سوخت جامد داشتند، هدف قرار داده است. این دستگاهها بهسختی تولید میشوند و تحت کنترل صادراتی قرار دارند. ایران سالهاست که این دستگاهها را با هزینه زیادی وارد کرده و احتمالاً جایگزینی آنها برایش مشکل خواهد بود.”
او اضافه کرد که این عملیات میتواند ضربهای قابل توجه به توانایی ایران در تولید انبوه موشکها وارد کرده و هرگونه حمله موشکی احتمالی آینده ایران به اسرائیل را با چالش بیشتری مواجه کند. او همچنین افزود: “به نظر میرسد که این حملات با دقت بالایی انجام شدهاند.”
بیانیه ارتش اسرائیل (IDF)
ارتش اسرائیل اعلام کرد که این حملات دقیقاً سایتهای استراتژیک نظامی، از جمله سایتهای ساخت و پرتاب موشکهای بالستیک و پهپادها و همچنین سامانههای دفاع هوایی را هدف قرار دادهاند.
این حملات طی چندین موج در طول چند ساعت و در مناطق مختلف ایران انجام شدند، و ایران حریم هوایی خود را برای مدتی مسدود کرد و به نظر میرسید که توان کمی برای مقابله با این حملات داشت. گزارشهایی از حملات در مناطق تهران، کرج، اصفهان و شیراز منتشر شده است.
موج اول حملات ظاهراً سامانههای دفاع هوایی ایران را هدف قرار داده بود تا آزادی عمل نیروهای اسرائیلی را در جریان عملیات فراهم کند و راه را برای حملات احتمالی بعدی، در صورت اقدام تلافیجویانه ایران، هموار سازد. همزمان با اجرای این عملیات، رسانههای دولتی سوریه گزارش دادند که اسرائیل چندین سایت نظامی در جنوب و مرکز سوریه را نیز هدف قرار داده است؛ اقدامی که احتمالاً به منظور تسهیل عملیات نیروی هوایی اسرائیل در ایران انجام شده است.
موجهای بعدی، سایتهای ساخت و پرتاب موشکهای بالستیک و پهپادها را هدف قرار دادند، از جمله آنهایی که در حملات مستقیم ایران به اسرائیل در ۱۴ آوریل و ۱ اکتبر استفاده شده بودند.
شب شنبه، ارتش اسرائیل صدای مکالمات رادیویی میان فرمانده نیروی هوایی اسرائیل، سرلشکر تومر بار و فرمانده اسکادران ۲۰۱ در جریان این حملات را منتشر کرد.
بار به سرهنگ دوم “شین”، فرمانده اسکادران جنگندههای F-16 گفت: “عمل تاریخی که امشب انجام دادید ثابت کرد که هیچ دشمنی بیش از حد دور نیست.”