دالغا خاتین اوغلو / رادیو فردا
در حالی که گزارش‌های بین‌المللی از رقابت ایران و روسیه برای ارائه تخفیف‌های بیشتر به چین برای حفظ بازارهای نفت خود در این کشور خبر می‌دهد، آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها حاکی است که بخش اعظم نفت ایران از طریق دلال‌ها به دست مشتریان چینی می‌رسد.
اطلاعات شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها و مشاوره انرژی مانند رفینیتو و وورتکسا حاکی است که صادرات نفت ایران به چین در دو ماه پایانی سال ۲۰۲۲ به حدود ۱.۲ تا ۱.۴ میلیون بشکه در روز رسیده است.
آمارهای شرکت اطلاعات کالا، کپلر، از جزئیات این صادرات نشان می‌دهد که سه چهارم محموله‌های نفتی ایران از طریق دلال‌ها راهی چین شده است.
بر اساس آمارهای کپلر، ایران در ماه‌های نوامبر و دسامبر پارسال روزانه به طور متوسط یک میلیون و ۲۲۵ هزار بشکه نفت صادر کرده که ۳۵ هزار بشکه آن راهی سوریه و ۳۱۹ هزار بشکه آن مستقیما راهی چین شده است. از کل محموله‌ها ۳۸۱ هزار بشکه راهی مالزی و ۴۹۰ هزار بشکه نیز راهی بازارهای نامعلوم شده است.
در حقیقت بدون احتساب نفتی که ایران راهی سوریه کرده، باقی محموله‌ها راهی چین شده است؛ اما بخش اعظم آن به صورت غیرمستقیم و از طریق دلال‌ها، خصوصا در بازار مالزی تحویل مشتریان چینی شده است.
پیشتر نیز خبرگزاری‌های رویترز و بلومبرگ از صادرات سه چهارم نفت ایران به چین از طریق دلال‌هایی از کشورهای عراق، عمان، امارات، مالزی و اندونزی خبر داده بودند.
وجود این دلال‌ها در کنار تخفیف‌هایی که ایران برای رقابت با نفت روسیه در بازارهای چینی می‌دهد، درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی را به شدت کاهش می‌دهد.
اخیرا خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد که نفت شاخص اورال روسیه به بهایی کمتر از نصف قیمت‌های جهانی نفت معامله می‌شود. اما هنوز معلوم نیست نفت ایران به چه قیمتی تحویل پالایشگاه‌های چینی می‌شود.
آمارهای گمرک چین
اگرچه اعتبار آمارهای گمرک چین درباره میزان واردات کالا و نفت از ایران همواره مورد تردید است، اما آمارهای واردات نفت آن از منابعی نظیر مالزی نشان از جهش غیرطبیعی و چشمگیر خرید نفت چین از این کشورها دارد.
برای نمونه، در حالی که مالزی طی سال‌های قبل از تحریم ایران توسط آمریکا، سالانه کمتر از ۹ میلیون تن صادرات نفت به چین داشت، طی سال‌های گذشته این رقم به صورت متمادی اوج گرفته و در سال ۲۰۲۲ به نزدیک ۳۶ میلیون تن رسیده است.
آمارهای گمرک چین می‌گوید واردات نفت این کشور از ایران نیز از نزدیک ۳۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ به زیر ۸۰۰ هزار تن در سال گذشته میلادی رسیده است که معادل واردات تنها ۱۶ هزار بشکه در روز است.
این در حالی است که آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد در سال گذشته به طور متوسط روزانه حداقل ۸۵۰ هزار بشکه نفت ایران به صورت مستقیم یا از طریق دلال‌ها راهی چین شده است.
صادرات محصولات نفتی
آمارهای کپلر همچنین نشان می‌دهد صادرات دریایی محصولات نفتی ایران طی سال گذشته میلادی به شدت سقوط کرده است.
به غیر از بنزین، صادرات گازوئیل کشور نیز تقریبا صفر شده و صادرات مازوت به شدت کاهش یافته است.
مقامات ایران تاکنون توضیحی درباره سقوط صادرات محصولات نفتی نداده‌اند، اما عدم توسعه پالایشگاه‌های جدید و رفع محدودیت‌های کرونایی باعث کسری مصرف داخلی بنزین شده و برخی مقامات کشوری طی هفته‌های گذشته از احتمال از سرگیری واردات بنزین خبر داده‌اند.
اما به نظر می‌رسد سقوط صادرات گازوئیل و مازوت به خاطر اوج‌گیری مصرف این محصولات در بخش صنایع و نیروگاه‌های برقی باشد که این امر خود نیز معلول کسری هنگفت گاز کشور است.
ایران در سال‌های گذشته روزانه به‌طور متوسط ۴۵۰ هزار بشکه صادرات محصولات نفتی داشت، اما این رقم در ماه‌های گذشته به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه سقوط کرده است.