اوجالان خواستار خلع سلاح و انحلال پ‌ک‌ک شد

عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، از این گروه که فعالیت آن ممنوع است، خواسته است تا مبارزه مسلحانه در ترکیه را متوقف کرده و خود را منحل کند. اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در زندانی در ترکیه به سر می‌برد، این درخواست را روز پنجشنبه مطرح کرد.

پ‌ک‌ک یک گروه با گرایش مارکسیستی-لنینیستی است که در سال ۱۹۷۸ توسط عبدالله اوجالان در جنوب شرقی ترکیه تأسیس شد. این گروه از سوی ترکیه و متحدان غربی آن به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی شده است. از آغاز مبارزه مسلحانه پ‌ک‌ک در سال ۱۹۸۴ تاکنون، بیش از ۴۰ هزار نفر کشته شده‌اند.

این درگیری عمدتاً بر مناطق روستایی با جمعیت غالباً کرد متمرکز بوده، اما حملاتی نیز در شهرهای بزرگی مانند استانبول و آنکارا انجام شده است.

پ‌ک‌ک در ابتدا خواستار تأسیس یک کشور مستقل کردستان بود، اما بعدها اهداف خود را به کسب حقوق گسترده‌تر برای کردها و خودمختاری منطقه‌ای محدود کرد. تحت فشار ترکیه، این گروه در سال ۱۹۹۸ مجبور شد پایگاه‌های خود را در سوریه ترک کند.

بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، مذاکرات مستقیم صلح میان دولت ترکیه و پ‌ک‌ک انجام شد. با این حال، شکست این مذاکرات در ژوئیه ۲۰۱۵، خونین‌ترین مرحله درگیری را رقم زد که در نتیجه آن، چندین شهر در جنوب شرقی ترکیه دچار تخریب گسترده شد.

عبدالله اوجالان کیست؟

عبدالله اوجالان، رهبر ۷۵ ساله پ‌ک‌ک، تحت تأثیر ناآرامی‌های سیاسی دهه ۱۹۷۰ قرار گرفت. او پس از ترک تحصیل در دانشگاه آنکارا، از جریان چپ ترکیه فاصله گرفت و پ‌ک‌ک را تأسیس کرد.

دستگیری اوجالان در سال ۱۹۹۹ توسط نیروهای ویژه ترکیه در کنیا، نقطه عطفی در این درگیری بود. حکم اولیه اعدام او در سال ۲۰۰۲ به حبس ابد کاهش یافت و از آن زمان تاکنون در زندان جزیره امرالی، در نزدیکی استانبول، به سر می‌برد.

در جریان مذاکرات صلح بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، تصویر اوجالان از یک رهبر نظامی به شخصیتی کلیدی در مذاکرات احتمالی تغییر کرد.

تمرکز کنونی درگیری کجاست؟

در حال حاضر، درگیری‌ها میان شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک با نیروهای نظامی ترکیه، عمدتاً در شمال عراق متمرکز است، جایی که پ‌ک‌ک در مناطق کوهستانی پایگاه‌هایی دارد. ارتش ترکیه با استفاده از جنگنده‌ها و پهپادها به این پایگاه‌ها حمله می‌کند.

عراق مدت‌ها از نقض حاکمیت خود توسط ترکیه انتقاد می‌کرد، اما اخیراً برای اولین بار، پ‌ک‌ک را به عنوان یک سازمان غیرقانونی معرفی کرده است.

در سوریه، شبه‌نظامیان ی‌پ‌گ (یگان‌های مدافع خلق) که وابسته به پ‌ک‌ک هستند، موجب تنش‌های بین‌المللی شده‌اند. ترکیه ی‌پ‌گ را یک گروه تروریستی می‌داند و با آن مبارزه می‌کند، در حالی که این گروه یکی از مهم‌ترین متحدان ایالات متحده در جنگ علیه گروه افراطی داعش محسوب می‌شود.

ی‌پ‌گ حدود یک‌سوم خاک سوریه، به‌ویژه مناطق شرقی رود فرات را کنترل می‌کند. پس از سقوط حکومت بشار اسد، ترکیه فشار خود بر ی‌پ‌گ را افزایش داده و خواستار انحلال این گروه شده است. 

چشم‌انداز صلح چگونه است؟

در اکتبر ۲۰۲۴، دولت باغچلی، سیاستمدار ملی‌گرای ترکیه و یکی از متحدان کلیدی رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان، به‌طور غیرمنتظره‌ای موضوع آزادی احتمالی اوجالان را مطرح کرد – البته مشروط به اینکه او بتواند پ‌ک‌ک را به تسلیم شدن متقاعد کند.

حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) به رهبری اردوغان و همچنین حزب دموکراتیک خلق‌ها (DEM) که طرفدار کردهاست، اکنون از تلاش‌های صلح حمایت می‌کنند.

با وجود سال‌ها حبس، اوجالان همچنان به عنوان یک شخصیت تأثیرگذار شناخته می‌شود، هرچند مشخص نیست که او تا چه حد بر رهبری فعلی پ‌ک‌ک در کوهستان‌های عراق کنترل دارد.

متن کامل بیانیه عبدالله اوجالان

فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک
پ‌ک‌ک در قرن بیستم که یکی از پرخشونت‌ترین سده‌های تاریخ بود، در بستر دو جنگ جهانی، جنگ سرد، فروپاشی سوسیالیسم واقعا موجود [اتحاد شوروی] و انکار واقعیت کردها، به‌ویژه ممنوعیت‌های مرتبط با آزادی‌ها، ظهور کرد.
از نظر تئوری، برنامه، استراتژی و تاکتیک، تحت تأثیر شدید سیستم سوسیالیسم واقعا موجود در قرن بیستم قرار گرفت. سوسیالیسم واقعا موجود در دهه ۱۹۹۰ به دلایل درونی فروپاشید. همچنین از بین‌رفتن انکار هویت در کشور[ترکیه] و پیشرفت‌هایی که در آزادی بیان حاصل شد، موجب بی‌معنایی و تکرار بیش از حد پ‌ک‌ک گردید. بنابراین، مانند نمونه‌های مشابه خود، دورانش به پایان رسیده و انحلالش ضروری شده است.

روابط کرد-ترک
در طول بیش از هزار سال تاریخ، ترک‌ها و کردها برای بقا و مقابله با قدرت‌های هژمونیک، همواره بر اتحاد داوطلبانه تأکید کرده‌اند.
مدرنیته سرمایه‌داری در ۲۰۰ سال گذشته، تلاش کرده این اتحاد را از هم بپاشد. نیروهای تأثیرپذیرفته از این روند، به همراه پایه‌های طبقاتی خود، در خدمت این هدف بوده‌اند. این روند با تفسیرهای یک‌جانبه جمهوری‌خواهی سرعت گرفت. امروزه، ساماندهی دوباره این رابطه تاریخی که به شدت شکننده شده است، با روحیه برادری و بدون نادیده گرفتن اعتقادات، وظیفه‌ای اساسی است.

ضرورت جامعه دموکراتیک
جنبش پ‌ک‌ک که طولانی‌ترین و گسترده‌ترین حرکت شورشی و خشونت‌آمیز در تاریخ جمهوری ترکیه بوده است، توانسته نیرو و پایگاه اجتماعی خود را به دلیل بسته بودن کانال‌های سیاست دموکراتیک به دست آورد.
نتایج طبیعی انحراف شدید ناسیونالیستی، از جمله تشکیل دولت-ملت جداگانه، فدرالیسم، خودمختاری اداری و راه‌حل‌های فرهنگی‌محور، نتوانسته‌اند پاسخگوی جامعه‌شناسی تاریخی باشند.
احترام به هویت‌ها، امکان بیان آزادانه، سازمان‌یابی دموکراتیک، و ساختارهای اجتماعی-اقتصادی و سیاسی مورد نظر هر گروه، تنها در سایه وجود یک جامعه و فضای سیاسی دموکراتیک ممکن است.
جمهوری ترکیه در دومین سده خود تنها زمانی می‌تواند به یک تداوم پایدار و برادرانه دست یابد که با دموکراسی همراه باشد. برای جست‌وجو و تحقق نظام‌های جدید، هیچ راهی جز دموکراسی وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد. روش اصلی، توافق دموکراتیک است.
زبان دوره صلح و جامعه دموکراتیک نیز باید متناسب با واقعیت توسعه یابد.

فراخوان تاریخی برای پایان دادن به خشونت
با توجه به فضای ایجادشده پس از فراخوان دولت باغچلی، اراده‌ای که رئیس‌جمهور ابراز کرده و رویکردهای مثبت دیگر احزاب سیاسی نسبت به این فراخوان، من خواستار کنار گذاشتن سلاح‌ها هستم و مسئولیت تاریخی این فراخوان را می‌پذیرم.
همان‌طور که هر جامعه و حزب مدرن که بقای آن با اجبار متوقف نشده است، به‌طور داوطلبانه انجام می‌دهد، شما نیز کنگره خود را برگزار کنید و تصمیم بگیرید: همه گروه‌ها باید سلاح‌های خود را زمین بگذارند و پ‌ک‌ک باید خود را منحل کند.
سلام‌های من را به تمام کسانی که به همزیستی باور دارند و به این فراخوان گوش می‌دهند، برسانید.

عبدالله اوجالان
۲۵ فوریه ۲۰۲۵