مرگ بیش از ۱۰۰۰ سوری در زندان یک فرودگاه نظامی

بیش از ۱۰۰۰ سوری در بازداشتگاه یک فرودگاه نظامی در حومه دمشق جان خود را از دست داده‌اند؛ افرادی که با اعدام، شکنجه یا بدرفتاری در مکانی که وحشت بسیاری را برمی‌انگیخت، کشته شدند. این گزارش که قرار است روز پنجشنبه منتشر شود، مرگ این افراد را به هفت مکان مشکوک به عنوان محل دفن دسته‌جمعی مرتبط می‌سازد.

در این گزارش که به‌طور اختصاصی در اختیار رویترز قرار گرفته است، “مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه” اعلام کرده که این مکان‌های دفن را با استفاده از ترکیبی از شهادت شاهدان، تصاویر ماهواره‌ای و اسنادی که پس از سرنگونی بشار اسد در دسامبر در فرودگاه نظامی واقع در حومه دمشق (المزه) عکسبرداری شده‌اند، شناسایی کرده است.

برخی از این محل‌ها در داخل فرودگاه قرار داشتند و برخی دیگر در سراسر دمشق پراکنده بودند.

رویترز اسناد را بررسی نکرده و نتوانسته است به‌طور مستقل وجود این گورهای دسته‌جمعی را از طریق تصاویر ماهواره‌ای تأیید کند، اما خبرنگاران رویترز در بسیاری از مکان‌هایی که توسط “مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه” شناسایی شده‌اند، نشانه‌هایی از زمین‌های بهم‌ریخته مشاهده کردند. دو مورد از این مکان‌ها، یکی در محوطه فرودگاه مزه و دیگری در قبرستانی در نجها، نشانه‌های روشنی از حفر خندق‌های طولانی در دوره‌هایی دارند که با شهادت شاهدان در این گزارش همخوانی دارد.

شادی هارون، یکی از نویسندگان این گزارش، اظهار داشت که خود او نیز از جمله زندانیان بوده است. او که در فاصله سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ برای سازماندهی اعتراضات بازداشت شده بود، شرح داد که روزانه تحت بازجویی‌هایی همراه با شکنجه‌های جسمی و روانی قرار می‌گرفت تا به اعترافات بی‌اساس وادار شود.

وی به رویترز گفت که مرگ افزاد در زندان به اشکال مختلف اتفاق می‌افتاد.

زندانیان جز دیوارهای سلول خود یا اتاق بازجویی چیزی نمی‌دیدند، اما “هر چند روز یک‌بار صدای تیراندازی‌های پراکنده شنیده می‌شد.”

علاوه بر این، جراحات ناشی از شکنجه نیز به مرگ منجر می‌شد.

هارون در توصیف سرنوشت یکی از هم‌سلولی‌های خود می‌گوید: “زخمی کوچک بر پای یکی از زندانیان، که در اثر ضربات شلاق در جریان شکنجه ایجاد شده بود، برای روزها بدون ضدعفونی یا درمان رها شد، که به تدریج به قانقاریا تبدیل شد و وضعیت او وخیم شد تا جایی که پای او به‌طور کامل قطع شد.”

“مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه” و “انجمن زندانیان و مفقودین در زندان صیدنایا”، علاوه بر دستیابی به این اسناد، ۱۵۶ نجات‌یافته و هشت عضو سابق اطلاعات نیروی هوایی سوریه را که مسئول نظارت، بازداشت و قتل منتقدان رژیم بود، مورد مصاحبه قرار داده‌اند.

نقشه‌ای از هفت مکان دفن در اطراف دمشق، سوریه

دولت جدید سوریه حکمی صادر کرده است که مقامات سابق رژیم را از اظهار نظر عمومی منع می‌کند و هیچ‌کدام برای اظهار نظر در دسترس نبودند.

یک سرهنگ در وزارت کشور دولت جدید که خود را با نام مستعار نظامی “ابوبکر” معرفی کرد، گفت: “اگرچه برخی از گورهای ذکرشده در این گزارش قبلاً کشف نشده بودند، اما خود این کشف برای ما تعجب‌آور نیست، زیرا می‌دانیم که بیش از ۱۰۰ هزار نفر در زندان‌های اسد مفقود شده‌اند و در روزهای اولیه آزادی در دسامبر ظاهر نشدند.”

وی افزود “کشف سرنوشت این افراد مفقود شده و جستجوی گورهای بیشتر یکی از بزرگ‌ترین میراث‌های رژیم اسد است”.

تخمین زده می‌شود که از سال ۲۰۱۱، زمانی که سرکوب اعتراضات توسط اسد به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل شد، صدها هزار سوری کشته شده‌اند. هم اسد و هم پدرش حافظ، که پیش از او رئیس‌جمهور بود و در سال ۲۰۰۰ درگذشت، از سوی گروه‌های حقوق بشری، دولت‌های خارجی و دادستان‌های جنایات جنگی به انجام اعدام‌های فراقضایی گسترده متهم شده‌اند، از جمله اعدام‌های دسته‌جمعی در سیستم زندان‌های کشور و استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه مردم سوریه.

“مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه” اعلام کرده است که تمام نجات‌یافتگانی که مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند، شکنجه شده‌اند.

این گزارش بر سال‌های نخستین قیام، یعنی از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷، تمرکز دارد. اما برخی از شهادت‌های افسران سابق رژیم در پایگاه هوایی مزه، رویدادهایی را تا زمان سقوط رژیم شرح داده‌اند.

بر اساس این گزارش، فرودگاه نظامی مزه یکی از بخش‌های کلیدی ماشین سرکوب ناپدیدسازی اجباری حکومت اسد بود و بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ حداقل ۲۹ هزار زندانی را در خود جای داده بود.

این گزارش هم‌چنین می‌گوید، تا سال ۲۰۲۰، اطلاعات نیروی هوایی بیش از دوازده آشیانه، خوابگاه و دفتر در فرودگاه مزه را به زندان تبدیل کرده بود.

“مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه”، که یک گروه حقوق بشری سوری مستقر در ایالات متحده و تأمین‌شده توسط دولت‌های اروپایی و - تا پیش از توقف تأمین مالی توسط دولت ترامپ - دولت آمریکا است، گفته که تخمین تعداد کشته‌شدگان بر اساس دو مجموعه داده اطلاعاتی نیروی هوایی است که در مجموع ۱۱۵۴ زندانی را فهرست می‌کنند که بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۷ در آنجا جان باخته‌اند. این مجموعه داده‌ها در یک گروه فیس‌بوکی که توسط این سازمان تحت نظر بوده، درز کرده و سپس توسط این سازمان با اسناد و شهادت‌های شاهدان تطبیق داده شده است. این تخمین شامل افرادی نمی‌شود که پس از محکوم شدن به اعدام توسط دادگاه نظامی صحرایی مستقر در یکی از آشیانه‌ها، اعدام شده‌اند.

بر اساس شهادت شاهدان در این گزارش، افسران و سربازان با جوخه‌های اعدام تیرباران می‌شدند، در حالی که غیرنظامیان به دار آویخته می‌شدند. دو شاهد گفتند که بسیاری از اعدام‌شدگان در نزدیکی آشیانه دفن شدند.

در ماه دسامبر، وزارت دادگستری ایالات متحده اتهامات جنایات جنگی علیه دو افسر بلندپایه اطلاعات نیروی هوایی سوریه را به دلیل “وارد کردن رفتارهای بی‌رحمانه و غیرانسانی بر بازداشت‌شدگان تحت کنترل آن‌ها، از جمله شهروندان آمریکایی، در بازداشتگاه‌های فرودگاه نظامی مزه” فاش کرد.

خبرگزاری رویترز
نویسندگان: رید لوینسون و فراس دلاتی
۲۷ فوریه ۲۰۲۵